Şehir hayatının temposu tüm hızıyla devam ederken, çalışırken, sosyalleşirken, tatil yaparken dinlenirken ya da yemek yerken… Gün içinde kısa bir süreliğine de olsa üzerinde yaşadığınız dünyaya ve çevreye katkı sağladığınızı ve önemsediğinizi hissettiren herhangi bir eylemde bulunuyor musunuz? Doğanın sesini ne kadar duyuyor, renklerini ne kadar görüyor, size sunduklarına ne kadar şükrediyorsunuz? Nehirler ve göller birer birer kururken, dağlar ve tepeler kuraklık yüzünden çırılçıplak kalırken, tüm dünyanın ciğerleri olan ormanlar cayır cayır yanarken yol yapmak, köprüler dikmek, kaybedilen yeşil alanları imara açmak sizce de dünyanın kaynaklarını biraz fazla cömert kullandığımız anlamına gelmiyor mu? Az elektrikle, daha kısa yollarla, daha küçük evlerle, daha az eşyayla, daha az çeşit yiyecekle yaşamak mümkün. Peki su olmadan, hava olmadan, toprak olmadan yaşayabilmek; daha az su içmek, ya da daha az nefes almak?

Doğaya dönmek; kendimize, özümüze, benliğimize dönmek demek. Ancak tüm dünyanın bugün geldiği noktada bize koşulsuzca kucak açan, tüm kaynaklarını sınırsızca önümüze seren doğaya bilinçli ve duyarlı şekilde yaklaşamadığımızı kabul etmek zorundayız. Gerçek mutluluğun ‘doğadan aldıklarımızda’ değil ‘doğaya verdiklerimizde’ olduğunun farkına varmadığımız sürece elimizde kalanları da hızla kaybetmemiz olası bir senaryo. Dünyanın daha çok ısınması daha fazla yangına, daha fazla yangın daha fazla karbondioksit salınımına, daha fazla karbondioksit atmosferde daha fazla ısı tutulmasına ve daha sıcak hava daha fazla kaynağı yok etmeye devam ettikçe; bu kısır döngünün içinden çıkabilmek için daha çok çırpınmamız kaçınılmaz.

Dünya üzerindeki her varlığın hem işlevini yerine getirebilmesinin hem de varlığını sürdürebilmesinin tek yolu, doğanın her bir öğesinin birlikte kusursuz bir denge içinde var olabilmesi, yani ekolojik dengenin korunabilmesi. Hidroelektrik santraller için su kaynaklarının kurutulması, daha fazla inşaat yapabilmek için ormanların yok edilmesi, çevrenin kirletilmesi, doğal kaynakların bilinçsizce ve ihtiyacın çok üstünde tüketilmesi gibi ‘insan eliyle’ yapılan her şey, atılan her adım doğanın olağan akışını bozarak ekosistemin doğru işleyişine zarar veriyor ve geri dönüşü mümkün olmayan sonuçlarla yüzleşmemize neden oluyor.

Ekolojik dengenin korunmasını destekleyecek alışkanlıklar

Doğadan şimdiye kadar aldıklarımızı ona geri vermek ve dengesini tekrar geri kazanmasını sağlamak, ona zarar veren her türlü eylemin farkına vararak çevre bilinci kazanmanın yanı sıra, dengesinin korunmasına katkı sağlayacak eylemleri bireysel olarak hayata geçirmekle mümkün.

Kaynak tüketiminizi sınırlandırın

Doğadaki hiçbir canlı, yaşamak için ihtiyaç duyduğu kaynakların daha ötesinde yiyecek, su, enerji ya da kıyafet tüketmiyor. İnsan dışında… Dolayısıyla insanlar olarak dünya üzerindeki etkimizi azaltmanın en etkili yollarından biri daha az tüketmek. Haftalık ya da aylık olarak satın aldığımız ürünlerin büyük bir çoğunluğu aslında gerekli olmamakla birlikte, ihtiyaç duyduklarımızın büyük bir kısmını da evde bulunan malzemelerle üreterek ihtiyaçlarımızı karşılayabiliriz.

Örneğin, çoğumuzun genelde aylık olarak satın aldığı temizlik ve kişisel bakım ürünlerini ele alalım. Ambalajlarının plastik atığına neden olmasının yanı sıra; suyu, toprağı, havayı kirleten ve sağlık açısından sakıncalı olan kimyasallar içeren bu ürünlerin muadillerini uçucu yağlar, sirke, karbonat ve limon gibi doğal bileşenlerle kolaylıkla hazırlayabilirsiniz. Temizlik bezi olarak eski ve kullanılmayan kıyafetleri ve havluları kullanabilir, meyve-sebze yıkarken kullandığınız suları biriktirerek temizlikte kullanabilirsiniz. Daha fazla yaratıcı çözüm ve tüketiminizi azaltmanıza yardımcı olacak ‘kendin yap’ fikirleri için aşağıdaki yazılarımızdan ilham alabilirsiniz:

• Tasarruf etmenizi sağlayacak ekolojik hareketler
• Su tüketiminizi azaltın: Daha az su tüketmek için kolay ve etkili 17 yöntem
• Doğal güneş koruyucu yağlar ve el yapımı güneş kremi tarifi
• Atıksız temizlik malzemeleri için ev yapımı tarifler
• Çevre dostu tercihler: Gün içinde en sık kullandığımız 15 eşya ve sürdürülebilir alternatifleri

Atık üretiminizi azaltın

Doğadaki hiçbir canlı, yaşadığı çevreye kalıcı olarak zarar veren, doğal kaynakları kirleten ve doğayı tahrip eden herhangi bir atık üretmiyor. İnsan dışında… Tüketim kültürünün norm kabul edildiği günümüzde satın aldığımız hemen hemen her şey plastik ambalajlara sahip ve iklim krizinin önemli suçlularından biri olan atıkları azaltmak, geri ve ileri dönüştürmek doğaya verdiğimiz zararı azaltmanın ve doğanın kendi dengesini geri kazanmasını sağlamanın en önemli adımlarından biri.

Yaşadığınız yere en yakın yeşil ya da boş alana giderek çevrede gördüğünüz tüm plastikleri, pet ve cam şişeleri, sigara izmaritlerini ve doğal kaynakların kirlenmesine sebep olabilecek her türde çöpü toplayın ve farkındalık oluşturmak için çevrenizdeki diğer insanlara da çağrıda bulunun. Topladığınız çöpleri mümkünse bez çantalara ya da yeniden kullanılabilir çuvallara, türüne göre ayırarak yerleştirdikten sonra en yakınınızdaki geri dönüşüm konteynırına boşaltabilir ya da yaşadığınız yerdeki belediye gibi yerel oluşumlarla iletişime geçerek geri dönüşüme gitmesine yardımcı olabilirsiniz.

Tabii kendi çöplerinizi de ayrıştırmayı ve miktarını azaltmayı unutmayın. Atık miktarınızı azaltmak için her ay kendinize maksimum bir çöp hedefi belirleyebilir, bunun üstüne çıkmamak için organik çöplerden kompost yapmak, ileri dönüşüm, geri dönüşüm gibi seçenekleri değerlendirebilirsiniz. Atık üretimini azaltmak için yapabileceklerinizin bir sınırı yok:

• Atık cam kavanozları değerlendirmenin 10 yolu
• Atıkları değerlendirmenin iki farklı yolu: Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm
• Organik atıkları değerlendirmenin yolları: Kompost hakkında her şey
• Atıksız yaşama geçerken önemli bir soru: Elimdeki plastikleri ne yapabilirim?
• Sıfır atık bir yaşam mümkün: 6 basit öneriyle atıksız hayata geçin

Hızlı moda (fast fashion) yöntemiyle üretim yapan markalardan alışveriş yapmayın

Birkaç ayda bir yeni bir koleksiyon çıkaran, oldukça ucuz ancak bir o kadar da dayanıksız kıyafetler, ev eşyaları ve aksesuarlar üreten markalardan alışveriş yapmak çok daha kolay ve ucuz ancak ‘hızlı moda’, gezegeni gereksiz atıklarla doldurmanın en ‘hızlı’ yollarından biri. İkinci kez düşünmemize gerek olmaksızın satın alabileceğimiz fiyatlarda, mikroplastik içeren ve çabuk yıpranan ürünler üreten bu markalardan mümkün olabildiğince alışveriş yapmamaya; uzun süre kullanmayacağınız ve modası geçtikten sonra bir kenara atacağınızı düşündüğünüz kıyafet ve aksesuarları satın almamaya çalışın.

Kıyafet, ayakkabı, aksesuar ve dekorasyon alışverişlerinde ‘nicelikten çok nitelik’ yaklaşımını benimseyin ve daha ucuz fiyata daha fazla ürün satın almak yerine, yıllarca dayanacağından emin olduğunuz, yüksek kaliteli ürünler edinmeye çalışın.

Alışverişe çıkmadan önce, gerçekten neye ihtiyacınız olduğunu kapsamlı olarak düşünmek için zaman ayırın. Benzer şekilde, gördüğünüz anda satın almayı düşündüğünüz bir ürünü almadan önce birkaç hafta beklemek ve kendinize gerçekten düşünmek için zaman vermek daha azını ve ihtiyacınız olduğu kadarını satın almak konusunda size yardımcı olabilir.

Hızlı moda ve moda sektöründe sürdürülebilirliğin önemiyle ilgili farkındalık kazanmak için The True Cost belgeselini izleyebilir, aşağıdaki yazılarımızı inceleyebilirsiniz.

• Sürdürülebilir moda: Hem tarz sahibi olup hem çevreci kalabilmek
• Kapsül gardırop ne demek? Sadeleşmeye gardırobunuzdan başlayın!
• Sürdürülebilir giyim: Yavaş moda anlayışını benimseyen 3 yerli marka
• Doğaya saygılı ve sürdürülebilir bir gardırop sahibi olmanın yolları

‘Tek kullanımlık’ kavramını hayatınızdan çıkarın

Pedler, pipetler, bardaklar, maskeler, kağıt peçeteler… Hayatımızda ne kadar fazla bir kez kullanıp çöpe attığımız şey olduğunun farkında mısınız? Özellikle pandemi döneminde kullanımları artan tek kullanımlık ürünleri tahminimizin de ötesinde bir sıklıkta kullanıyoruz ve çoğu zaman farkında olmadan pek çok şeyi bir kez kullanıp atığa dönüştürüyoruz. Tek kullanımlık plastikler konusunda sürdürülen mücadelenin pandeminin patlamasıyla birlikte başa döndüğü günümüzde, tek kullanımlık tüm ürünlerle ilgili farkındalığımızı açık tutmamız her zamankinden daha fazla önem taşıyor.

Tek kullanımlık her şeyi azaltmanın en iyi yolu, bu ürünlerin kullanımını uzun vadede sona erdirecek alışkanlıklar edinebilmekten geçiyor. Örneğin, her hafta yaptığınız market alışverişinde bir kez kullanıldıktan sonra atığa dönüşecek tek kullanımlık poşetler yerine bez çantalar taşımayı alışkanlık haline getirmek, ıslak mendil yerine çantanızda kolonya ve yıkanabilir kumaş bez taşımak, plastik ve kağıt bardakların kullanımını azaltmak için termos; yiyecekleriniz için tekrar kullanılabilir kap kacak taşımak ‘tek kullanımlık’ kavramını hayatınızdan çıkarmanıza yardımcı olabilir. Yapmanız gereken çok basit: Rutinlerinize dahil olan tek kullanımlıkların bir listesini çıkarmak ve yeniden kullanılabilir alternatif fikirleri araştırmak.

İlginizi çekebilir: Doğa dostu, atıksız bir mutfak için kullanabileceğiniz mutfak ürünleri

Gün ışığından optimum düzeyde yararlanmayı öğrenin

Bilgisayar ekranlarından televizyonlara yaşamımızın her alanında kullandığımız yapay aydınlatmalar icat edildikleri günden itibaren ‘gece vardiyası’ ve ‘mesai’ kavramlarının hayatımıza girmesi ve bu yolla endüstriyel üretimin daha uzun süre devam etmesi konusunda pek çok fırsatı beraberinde getirmiş olsa da, bulunduğu ilk günden beri çevre üzerinde olumlu hiçbir etkisinin olmadığı kaçınılmaz bir gerçek.

Kullanmadığınız odalardaki ışıkları kapatmanız tabii ki enerji tüketiminizi sınırlandırarak çevreye katkı sağlamanıza yardımcı olabilir ancak yapabilecekleriniz sadece bununla sınırlı değil. Gün ışığını en etkili şekilde kullanmak için tüm perde ve panjurları açık tutmaya, elinizin aydınlatmaya gittiği zamanlarda buna gerçekten ihtiyacınızın olup olmadığını aklınıza getirmeye çalışın.

Güneş batmaya başladığında bir süre güneş enerjisiyle çalışan bir ortam aydınlatmasıyla çalışabilirseniz, elektronik cihazlarınızı güneş ışığıyla beslenen enerji kaynaklarıyla şarj etmenin yollarını bulabilirseniz birkaç ayda elektrik faturanızdan önemli ölçüde tasarruf edebilirsiniz.

Hediye seçimlerinizde sürdürülebilir alternatiflere yönelin

Kendimiz için yaptığımız tüketimlerde daha basit, daha minimal ve daha çevreci alternatiflere yönelmek kolay olsa da, söz konusu sevdiklerimize hediye almak olduğunda sürdürülebilir seçimler yapmaya o kadar da dikkat etmeyebiliyoruz. Bununla birlikte, özellikle hediyelerin paketlemesinde kullanılan ürünler çevre için oldukça zararlı malzemeler içerebiliyor.

Sevdikleriniz için seçtiğiniz hediyeleri kendiniz paketleyebilir, kurutulmuş çiçekleri, bitkileri ve geri dönüştürülmüş/dönüştürülebilen malzemelerden yapılan hediye paketlerini tercih edebilirsiniz. Bez çantalar, yeniden kullanılabilir oldukları için bizim favori paketleme seçeneklerimizden ancak diğer fikirler için Sürdürülebilir hediyeler için: Sıfır atık hediye önerileri yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Toplumda çevre bilincinin yayılmasına katkıda bulunun

Çevreye duyarlı ve doğaya saygılı bir yaşam tarzı geliştirmek için yapabilecekleriniz sadece yukarıda bahsetmiş olduğumuz önerilerle sınırlı değil. Fosil yakıt tüketimini sınırlandırmaktan hayvansal gıdaları tüketmemeye, plastiksiz yaşamdan enerji tasarrufuna çevre ve dünya için yapabileceklerinizin, doğadan aldıklarınızı doğaya geri vermenin ve ekolojik dengeyi desteklemenin yüzlerce farklı yolu bulunuyor. Ancak hepsinden daha önemlisi, attığımız her adımda bunun doğaya ne gibi artılarının ya da eksilerinin olabileceğini aklımıza getirmek, yani çevre bilincine sahip olmak. Eylemlerinizin sonuçlarının farkında olmadığınız sürece, çevreci alışkanlıklarınızı sürdürülebilir kılmanız mümkün değil. Peki, çevre bilincinizi artırmak için neler yapabilirsiniz?

• Çevre belgeselleriyle farkındalığınızı artırabilirsiniz:
  Sürdürülebilirlik, iklim krizi ve çevre kirliliğiyle ilgili farkındalığınızı artıracak en iyi 10 belgesel
  Farkındalığınızı artıracak 5 çevre belgeseli – 1
  Farkındalığınızı artıracak 5 çevre belgeseli – 2

• Doğayla ilgili farkındalığı yüksek çocuklar yetiştirebilirsiniz: Çocuklar ve çevre: Bilinçli bir nesil yetiştirmek için 7 öneri
• Çevre bilincini geliştiren kitaplarla farkındalık geliştirebilirsiniz: Çevre bilinci kazanmanın en keyifli yolu: Mutlaka okumanız gereken 24 ekoloji ve çevre kitabı
• Sosyal medyada çevre bilinci, sürdürülebilirlik ve sıfır atık yaşam gibi konularda paylaşım yapan hesapları takip edebilirsiniz: Sürdürülebilirlik, çevrecilik ve sıfır atık yaşamla ilgili ilham veren 10 Instagram hesabı

Yazının sonuna kadar geldiyseniz, doğadan aldıklarınızı ona geri vermeye artık hazırsınız demektir. Peki, bugün atacağınız ilk adım hangisi?