Çağımızın kaçınılmazı; stres! Hızlı yaşam, sürekli değişen koşullar, artan sorumluluklar, felaket haberleri, krizler, yetişmeyen işler, zaman sıkıntısı, ilişki sorunları, sosyal medya etkisi ve daha pek çok sorun, her gün, her an deneyimlediğimiz stresi hızla artırıyor. Her birey stresi farklı bir biçimde deneyimleyebilir ve bedeni, strese farklı tepkiler verebilir. Ancak, genel olarak bütüncül sağlığı tehdit eden stres, beden sağlığından duygusal durumlara, düşünce süreçlerinden davranışlara çeşitli semptomlara zemin hazırlayabiliyor. Bunların başında:
- Huysuzluk,
- Öfke,
- Kontrolü kaybetme hissi,
- Düşük öz saygı,
- Değersiz hissetme,
- Depresif belirtiler,
- Diğer insanlardan kaçınma gibi duygular semptomlar;
- Sürekli endişelenme,
- Unutkanlık,
- Düzensizlik,
- Odaklanma güçlüğü,
- Kötümserlik gibi zihinsel semptomlar;
- İştah değişiklikleri,
- Aşırı yeme ya da hiç yememe,
- Erteleme alışkanlığı,
- Sorumluluklardan kaçma,
- Tırnak yeme,
- Saçla oynama,
- Alkol ve madde kullanımı,
- Sinirlilik hali gibi davranışsal semptomlar
Öte yandan, stresin fiziksel semptomları da hayatlarımızda geniş bir yer kaplıyor. Aklınızı kurcalayan bir düşünce olduğunda baş ağrısı çekiyor, beklediğiniz bir şey gerçekleşmediğinde yaşadığınız hayal kırıklığı sizi mide sancıları ile kıvrandırıyor ya da yoğun stres altındayken tüm kaslarınızın adeta acı içinde olduğunu hissediyorsanız, muhtemelen stresin neden olduğu fiziksel belirtileri defalarca kez deneyimlemişsinizdir.
Stresin fiziksel izleri ve bu izlerle başa çıkmanın yolları
Stresin fiziksel etkileri, vücudun çeşitli bölgelerinde kendini gösterebilir. Bu etkiler, stresin uzun süre devam ettiği veya daha yoğun olduğu durumlarda daha belirgin olabilir. Dahası, yaşamınızın kontrolünü ele geçirecek kadar şiddetli fiziksel semptomlarla da karşılaşabilirsiniz. Ancak, stresin bedende nerede/nasıl hissedildiğini fark ettiğinizde bu semptomları kontrol altında tutmak ve bedendeki izlerini yatıştırmak daha kolay olabilir. Üstelik, sağlığınıza korumanıza ve yaşam kalitenizi artırmanıza da yardımcı olur. İşte stresin bedende bıraktığı izler ve başa çıkma yolları…
Mide ve bağırsaklar
Stresin en yoğun hissedildiği yerlerden biri hiç şüphesiz ki sindirim sistemi. Stres, mide asidi üretimini artırabilir. Bu durum, mide duvarını tahriş edebilir ve mide yanması, ekşime veya gastroözofageal reflü gibi sorunlara yol açabilir. Öte yandan stres, sindirimi yavaşlatabilir veya hızlandırabilir, bu da bağırsak hareketlerinin bozulmasına neden olur. Mide bulantısı, karın ağrısı, şişkinlik, ishal veya kabızlık gibi mide ve bağırsak sağlığının iyi olmadığını gösteren rahatsızlıklar, stresin en yaygın fiziksel etkileri arasında. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, bol su tüketimi ve yeterli uyku sindirim sağlığını iyileştirirken, stres yönetimi için uygulayabileceğiniz meditasyon, nefes teknikleri gibi egzersizler de stresin sindirim sistemi üzerindeki etkilerini azaltabilir.
İlginizi çekebilir: Stres ve beslenme ilişkisi: Stresli ve zor zamanlarda beslenme nasıl olmalı?
Cilt sağlığı
Stresli olduğunuz zamanlarda cildinizin normalden daha cansız, soluk ve sorunlu göründüğünü fark etmişsinizdir. Bunun nedeni, stresin cildi daha hassas hale getirerek sivilce, döküntü, kuruluk, kaşıntı, saç dökülmesi gibi sorunların artmasına neden olması. Stres, vücutta kortizol adı verilen hormonun artmasına neden olabilir. Kortizol, ciltte yağ üretimini artırabilir ve gözenekleri tıkayarak akne ve sivilce oluşumuna zemin hazırlayabilir, ayrıca cilt bariyerine de zarar verebilir. Normal şartlarda günlük rutinleriniz içerisinde cilt bakımına önemli bir yer ayırıyor olsanız da stresli hissettiğiniz zamanlarda ekstra özen göstermenizde fayda var. Cilt tipinize uygun bir temizleyici ve nemlendirici ile cildinizi besleyebilir, ekstra bakım yapmak için cilt maskeleri uygulayabilir, sağlıklı beslenmeye özen gösterebilir ve elbette ki altta yatan ana sebebi ortadan kaldırabilmek için stresi azaltan yoga, meditasyon gibi aktivitelere zaman ayırabilirsiniz. Cilt sağlığına iyi gelen besinleri keşfetmek için tıklayabilirsiniz.
Kalp sağlığı
Stresli hissettiğiniz zamanlarda kalbinizin normalden çok daha hızlı attığını, ‘adeta kan beynime sıçradı’ dediğinizi hatırlıyor musunuz? Ne yazık ki stres, kalp sağlığı üzerinde de olumsuz etkilere sahip. Stres, kan basıncını artırarak yüksek tansiyon riskini tetikleyebilir ve stresli zamanlarda artan kalp atış hızı ritim bozukluklarına neden olabilir. Bu da kalp hastalıklarının oluşmasına zemin hazırlayabilir. Stresin kalp sağlığına etkilerini minimize etmek ve kalp krizi başta olmak üzere kalp hastalıkları riskini azaltmak için yaşam tarzınızda değişiklikler yapmanız önemlidir. Başta stresi azaltmaya odaklanarak, meditasyon, yoga, derin nefes egzersizleri, hobi edinme gibi rahatlatıcı yöntemleri kullanabilir, düzenli egzersiz ile stresi kontrol altına alırken kalp sağlığını destekleyebilir ve lifli gıdalar, antioksidanlar ve sağlıklı yağlar içeren besinleri tercih ederek sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanabilirsiniz. Kalp rahatsızlıklarını önlemek için: Sağlıklı bir kalbin 7 alışkanlığı yazımıza da göz atmayı unutmayın.
İlginizi çekebilir: 5-4-3-2-1 tekniği: Stres ve kaygıyla baş etmeye yardımcı farkındalık egzersizi
Baş, çene ve boyu
Stresin baş, çene ve boyun bölgesinde yarattığı etkiler sıklıkla gerginlik, ağrı ve rahatsızlık şeklinde kendini gösterebilir. Bu bölgelerdeki gerginlik ve ağrılar, zihinsel ve duygusal stresin fiziksel yansımalarıdır. Stresli zamanlarda dişlerinizi sıkıyor, başınızda dayanılmaz ağrılar hissediyor, boynunuzda tutukluk olduğunu seziyorsanız, yaşadığınız gerginlik baş ve boyun bölgenizde kendini gösteriyor olabilir. Stres, başın farklı bölgelerinde ağırlık, zonklama, baskı olarak kendini gösterebilir, özellikle şakaklarda ağrı ve ensenizde sıkışma hissedebilirsiniz. Düzenli egzersiz sağlıklı bir yaşam için ön koşul olsa da stresli hissettiğiniz zamanlarda fiziksel egzersizlere ekstra özen göstermenizde fayda var. Özellikle baş, çene ve boyun bölgesinde hissettiğiniz strese dayalı ağrıları azaltmak için esneme hareketleri yapabilir, soğuk veya sıcak kompresler uygulayarak, kaslarınızdaki gerginliği hafifletebilir, yoga ve meditasyondan gevşemek için destek alabilir, kendinize masaj yapabilir veya profesyonel destek alabilirsiniz. Ayrıca şu yazılarımıza da göz atabilirsiniz:
Güne vücudunuzu esneterek başlayın: Kolayca uygulayabileceğiniz esneme hareketleri
Stresin etkilerini azaltmanıza yardımcı olacak esneme hareketleri
Omuz ve sırt bölgesi
Tıpkı baş ve boyun bölgesinde olduğu gibi stres, omuz ve sırt bölgesinde de gerginlik ve ağrı olarak kendini belli edebilir. Bu bölgedeki kaslar stresin etkisiyle gerginleşerek yaşam kalitenizi düşürecek kadar ağrıya neden olabilir. Omuzlarda sıkışma hissi, hareket kısıtlığı, bel ağrısı, sırt bölgesinde kasılmalar hissedilebilir. Bu nedenle kaslarınızı rahatlatmanız büyük önem taşır.
Fiziksel egzersizler, omuz ve sırt kaslarınızı rahatlatabilir, esneme hareketleri, yoga ve hafif kardiyo kaslarınızı gevşetmenize yardımcı olabilir. Ayrıca doğru duruş da omuz ve sırt bölgesindeki ağrıları hafifletebilir. Öte yandan, sıcak ve soğuk kompres uygulayarak da kaslarınızdaki baskıyı azaltabilirsiniz.
Göğüs açma egzersizleri ile fiziksel ve ruhsal rahatlama
Bel ağrısı yaşayanlara en etkili çözüm önerisi: Yoga ve esneme
Bağışıklık sistemi
Stresin en önemli ve en büyük fiziksel etkilerinden bir diğeri de bağışıklık sistemi ile ilgilidir. Uzun süreli ve yoğun stres, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudun savunma mekanizmasını etkisiz hale getirebilir ve sistemlerin işleyişini bozarak enfeksiyonlara, hastalıklara yakalanma riskini artırır. Mevcut olan rahatsızlıkların ise iyileşme sürecini uzatabilir. Bu nedenle stresli zamanlarda bağışıklık sistemini güçlendirmek, en az stres yönetimi teknikleri kadar önemlidir. C, D vitamini, çinko gibi bağışıklığı güçlendirici takviyeler alabilir, sağlıklı beslenmeye özen gösterebilir, yoga, yürüyüş, meditasyon, mindfulness gibi stres azaltıcı teknikleri günlük rutinlerinize ekleyebilirsiniz. Ayrıca, aşağıdaki yazılarımıza da göz atabilirsiniz:
Eller ve ayaklar
Stresin fiziksel etkileri söz konusu olduğunda aklınıza ellere ve ayaklara da etki ettiği gelmeyebilir. Ancak, stres bu bölgelerde de rahatsızlığa neden olabilir. Gerginlik, ağrı, baskı, uyuşukluk, terleme/üşüme, titreme, kasılma gibi fiziksel belirtiler stresin etkisiyle ellerde ve ayaklarda hissedilebilir. Düzenli egzersiz ve artan günlük hareket, bu etkileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, masaj da ellerde ve ayaklarda biriken stresin etkilerini azaltabilir. Esneme hareketleri, yoga, meditasyon gibi hem bedeninizi hem zihninizi rahatlatacak stresle başa çıkma teknikleri bu semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
Cinsel sağlık
Stres, cinsel sağlık üzerinde de olumsuz etkilere yol açabilir. Fiziksel, duygusal ve psikolojik seviyelerde cinsel sağlığı etkileyebilir. Stresin cinsel sağlık üzerindeki etkileri bireyden bireye değişebilir, ancak genel olarak cinsel isteksizlik, performans sorunları gibi belirtiler nüksedebilir. Diğer yandan, stres üreme sağlığını da tehdit ederek üreme organlarının işleyişi ve hormon dengesini bozabilir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve yeterli uyku almak, hem stresi azaltabilir hem de cinsel sağlığı olumlu etkileyebilir. Öte yandan, partnerinizle açık ve sağlıklı iletişim kurmak, stresin cinsel ilişkinize olan etkilerini azaltabilir. Daha fazlası için şu yazılarımızı da inceleyebilirsiniz:
Daha iyi bir cinsel yaşam için yoga
Sporun cinselliğe faydaları: Hangi spor türü cinsel gücü artırır?
Son olarak stresin etkileri, kişiden kişiye değişse de ortak olan şey ne kadar rahatsızlık verici olduğu ve yaşam kalitesini düşürdüğüdür. Eğer stresi yönetme konusunda tek başınıza yeterli çözümler bulamadığınızı düşünüyorsanız bu konuda destek almayı düşünmeniz en iyisi olacaktır.
İlginizi çekebilir: Stres yönetimi: Kronik stresle başa çıkmanızı sağlayacak 20 stres yönetimi tekniği