Eğer “Hiçbir şeyi beceremiyorum” türünden bir düşünceye sahipseniz, bu duyguyu yaşayan tek kişinin siz olmadığını bilin. Böyle hissetmek son derece yaygındır ve her insanın başına zaman zaman gelir. Özellikle de insanların dijital dünyadaki yaşamlarını seyrederken kendimizi arkadaşlarımız, meslektaşlarımız, sevdiklerimizle kıyaslayıp kendimizle ilgili gerçekdışı fikirlere kapılabiliriz. Çünkü çoğu insan, hayatındaki güzel zamanlarla ilgili fotoğrafları ve hikayeleri paylaşır. Dolayısıyla biz de bizden başka kimsenin zor zamanlar geçirmediğini zannedebilir, kendimizi yetersiz olarak değerlendirebiliriz. Oysa gerçek bundan çok farklıdır.
Hayatta hiçbir şeyi başaramamak, kişinin kendisine dair kabul edebileceği olumsuz bir fikirdir. Ve uzun vadede öz saygısına zarar verebilir. Peki neden böyle hissediyorsunuz? Bu duyguyu yaşamanızın muhakkak ki farklı nedenleri var. Neden böyle hissedebilececeğinizi ve olayları nasıl tersine çevireceğinizi keşfetmek için okumaya devam edin.
“Hiçbir şeyi beceremiyorum”: Neden böyle hissediyorum?
Yetersiz olduğunuzu veya herhangi bir şeyde başarılı olamayacağınızı düşünmek, öz-değer duygunuza ve özgüveninize zarar verebilir. Oysa böyle yaşamayı hak etmiyorsunuz, bu yüzden kendinizi başarısız hissetmenize neyin sebep olduğunu anlamak için zaman ayırmanızı öneririz. İşte “Hiçbir iş beceremiyorum” düşüncesinin altında yatabilecek bazı yaygın sebepler.
1. Stres
Stres, hayatın bir gerçeği. Bazı dönemlerde daha yoğun hale bilir ve kendinizi bunalmış hissetmenize neden olarak net düşünme yeteneğinizi etkileyebilir. Gergin, endişeli veya depresif hissediyorsanız ve bu duygulara neden olan kronik bir durumunuz yoksa, muhtemelen streslisinizdir. Neyse ki, stresi yönetmeyi öğrenebilirsiniz.
2. Aşırı yoğunluk
Hayatımızda çok fazla şey olduğunda hepimiz kendimizi bunalmış hissedebiliriz. Ve bu durumda, tıpkı stresli olduğunuzda olduğu gibi, net bir şekilde düşünmek oldukça zor olabilir. Hatta son yıllarda dünyada hepimiz için öyle zorlayıcı şeyler yaşanıyor ki küçücük bir şey bile bizi bunaltabiliyor. Dolayısıyla eğer siz de bir süredir kendinizi bunalmış hissediyorsanız, zihniniz size hiçbir şeyi doğru yapamadığınızı söyleyebilir.
3. Öz değer eksikliği
Araştırmalar güçlü bir özgüvene sahip olmanın mutluluğumuzu artırabileceğimizi gösteriyor. Yüksek benlik saygısına sahip olmak, her zaman her şeyi doğru yaptığını düşünmek anlamına gelmez, ancak “her şeyi doğru yapabilen” biri olduğunu düşünmeyi gerektirir.
Düşük benlik saygısı ise hayatınızın kontrolünün sizde olmadığını hissetmek, yardım istemekte zorlanmak, başarısızlıktan korkmak, sağlam sınırlara sahip olmamak ve kendine karşı nazik konuşmamak gibi farklı şekillerde kendini gösterir. Benlik saygınızı artırmaya yönelik çalışırsanız zamanla siz de her şeyi doğru yapabileceğinize olan inancınızı güçlendirebilirsiniz.
Ayrıca aşağıdaki durumlar da “Ne yapsam beceremiyorum” türünden bir düşünceye kapılmaya yol açabilir:
- Mükemmeliyetçilik
- Başarısızlık korkusu
- Yargılanma korkusu
- Bilinçaltı kalıpları (Örneğin, performansınız hakkında aşırı derecede eleştirel olan ebeveynlerle büyümek)
- Boşanma, düşük akademik performans gibi kendinizi başarısız hissetmenize neden olan stresli yaşam olayları
- Anksiyete, depresyon veya obsesif-kompulsif bozukluk gibi zihinsel rahatsızlıklar
“Hiçbir şeyi beceremiyorum” düşüncesinden nasıl kurtulabilirim?
Hiçbir şeyi doğru yapamama veya becerememe, yetersiz olma düşüncesinin temelde düşük benlik saygısıyla ilişkili olabileceğini açıkladık. Düşük benlik saygısı işiniz, ilişkileriniz, başarınız ve genel yaşam kaliteniz üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Bu nedenle kendinizle ilgili böyle olumsuz bir fikre sahipseniz onu değiştirmek için yapabileceklerinize odaklanın. İşte sizi zihninizde olumlu bir yola sokabilecek bazı eylemler:
1. Sınırlayıcı inançların kendine bakışınızı şekillendirdiğini fark edin
Sınırlayıcı inançlar, kendimizle ilgili imajımızı bozan olumsuz düşüncelerdir. Genellikle doğru değillerdir ama yine de onlara inanırız. Ne kadar çok kendi kendimizi sınırlayan bir dil benimsersek, bu düşünceler bize o kadar doğru görünür. Tıpkı kendini gerçekleştiren bir kehanet gibi. Kendimize dair olumsuz inançlar ayrıca benlik saygımızı da yıpratır.
Kendinizden şüphe etmenize neden olan inançların kökleri, çocukluk deneyimlerinizden veya insanların size koyduğu sınırlamalardan kaynaklanıyor olabilir. Belki geçmişte ebeveyniniz veya öğretmeniniz size defalarca “Hiçbir şeyi doğru yapamıyorsun” demiştir. Bu sözler yıkıcıdır ve özgüveninizi yerle bir edebilir.
Hayatınız boyunca bu eleştirileri defalarca duyduysanız, bunların doğru olduğuna inanmaya başlayabilirsiniz. Dolayısıyla hemen şimdi durun ve kendinize “Bu inancım doğru mu? Bana mı ait” diye sorun.
2. Negatif etiketleri reddedin
Düzenli olarak “Hiçbir şeyi beceremiyorum” demek, kendinize olumsuz bir etiket yapıştırmaktır. Kendinize dayattığınız bu etiketleri kabul ettiğinizde, daha fazla hata yaptığınızı veya başarınızı baltalayacak şekilde hareket ettiğinizi fark edebilirsiniz.
Başarılı olma yeteneğiniz hakkındaki bu olumsuz görüşleriniz bilinçaltınızda kök salabilir. Siz farkına bile varmadan, kendinizden şüphe eden düşüncelerle kendinizi yıpratır hale gelebilirsiniz. İşte bu düşünceleri yakalarsanız içinizdeki eleştirel sese meydan okuyun. İçinizde “Bu kolay bir iş. Bu konuda gerçekten iyiyim. Yapabilirim” türünden cümleleri çoğaltın.
3. Başardığınız şeylerin bir listesini yapın
Bu basit fikir, hiçbir şeyi doğru yapmama konusunda yanıldığınızı görmenizi sağlar. Bir günlükte, telefonunuzda veya bir bilgisayar belgesinde hayatta başardığınız veya iyi yaptığınız şeylerin bir listesini yapın. Örneğin küçükken kardeşiniz için iyi bir bakıcı mıydınız? Liseden mi yoksa üniversiteden mi mezun oldunuz? Son zamanlarda bir arkadaşınızı çok mu güldürdünüz? Tüm bunlar, doğru ve iyi yaptığınız şeylerdir!
4. Kendinizle başkalarıyla konuştuğunuz şekilde konuşun
Olumlu kendi kendine konuşma, zor durumların üstesinden gelmenizi sağlayabilir, aynı zamanda benlik saygınızı da geliştirebilir. Hiçbir şeyi doğru yapamayacağınızı düşündüğünüzde, durumu kendi aleyhinize çevirin ve bir arkadaşınızın size böyle hissettiğini söylediğini hayal edin. Ona ne söylerdiniz? Nasıl destek olurdunuz? Muhtemelen kendisiyle ilgili bu düşüncesinin doğru olmadığını söyler ve doğru yaptığı şeyleri hatırlatırdınız. Öyleyse kendinize de böyle davranın.
5. Yürüyüşe çıkın
Yürümek sadece stresi azaltmakla ve sağlığınızı iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda olumsuz zihin alanınızdan çıkmanıza da yardımcı olabilir. Dolayısıyla hiçbir şeyi becerememe gibi olumsuz düşüncelerden kafanızı temizlemenin harika bir yoludur. Yürüyüşe çıktığınızda etrafı gözlemleyin ve çiçekleri koklayın, güneş ışığını teninizde hissedin ve yanınızdan geçerken komşunuza “Merhaba” deyin. Emin olun, eve gittiğinizde kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.
6. Öz bakıma zaman ayırın
Öz bakım harika bir stres gidericidir, ayrıca kendiniz hakkında daha olumlu hissetmenize yardımcı olur. Kendiniz için yaptığınız ve sizi iyi hissettiren her şey öz bakımın içerisine girebilir. Bu, duş almak gibi fiziksel veya uzanıp rahatlatıcı müzikler dinlemek gibi duygusal bir aktivite olabilir…
7. Eğer gerekliyse mola verin
Molaya ihtiyaç duymanız bir başarısızlık değildir. Her insan böyle molalara ihtiyaç duyar. Bunu yapmak stresi azaltır, bizi genel olarak daha üretken kılar ve kafamızı boşaltır. Hiçbir şeyi doğru yapamadığınızı hissettiğinizde durun ve kendinize biraz zaman isteyip istemediğinizi sorun. Eğer o an ihtiyacınız olan şey kanepede biraz uzanmaksa buna hayır demeyin.
8. Herkesin hata yapabileceğini hatırlayın
Mükemmel insan yoktur. İnanç sisteminizi değiştirmek ve özgüveninizi geliştirmek üzerine çok çalışmış olsanız bile siz de hayatta herkes gibi hatalar yapmaya devam edeceksiniz. Bu yüzden kendinize karşı nazik olun. Hata yapmanın son derece insani olduğunu kabul ederek kendinize öz şefkat gösterin.
Sonuçta herkes zaman zaman kendisiyle ilgili “Hiçbir şeyi beceremiyorum” türünden yanlış bir inanç geliştirebilir. Bunun son derece normal olduğunu unutmayın ama bu duyguya da saplanıp kalmayın. Yukarıdaki stratejilerle, bu zihniyeti değiştirme gücüne sahipsiniz. Eğer kendinizle ilgili sahip olduğunuz olumsuz düşüncelerle başa çıkamadığınızı düşünüyorsanız bir akıl sağlığı uzmanından destek alabileceğinizi de hatırlayın.
Kaynaklar: verywellmind, happierhuman
İlginizi çekebilir: Özgüven ve öz saygı: Başkalarından beklediğiniz güveni ve saygıyı kendinize ne kadar gösteriyorsunuz?