Size mükemmeliyetçi biri misiniz, diye sorsak muhtemelen hızlı bir şekilde cevap verebilirsiniz. Ya da ne kadar mükemmeliyetçisiniz desek, bu soruyu da bir çırpıda cevaplayabilirsiniz. Peki ya hangi tür mükemmeliyetçisiniz desek? Evet, mükemmeliyetçiliğin birkaç farklı türü var ve kendinizi daha iyi anlamak ve bu özelliğinizin hayatınızı, işlerinizi, ilişkilerinizi olumsuz etkilememesi adına aksiyon almak için hangi tip mükemmeliyetçi olduğunuzu öğrenmenizde fayda var.
Üstelik, yalnızca kendiniz için de değil, sevdiklerinizi, çevrenizdeki insanları daha iyi anlamak ve onlarla daha iyi iletişim kurmak için de mükemmeliyetçiliğin türlerini öğrenmelisiniz. Böylece davranışlarınızı daha etkili bir şekilde yönetebilir, hem ilişkilerinizde hem de iç dünyanızda daha barışçıl bir insan olabilirsiniz. Özellikle de mükemmeliyetçi insanların sayısı günden güne artarken…
Psychological Bulletin‘de yayınlanan bir araştırma, 1989 ile 2016 yılları arasında kendini mükemmeliyetçi olarak tanımlayan kişilerin sayısının ciddi oranda artığını ortaya çıkarmış. Öyleyse, kimin ne tür bir mükemmeliyetçi olduğunu anlamak, her zamankinden daha önemli olabilir. İşte mükemmeliyetçilik türleri:
Kendine yönelimli mükemmeliyetçilik
Eğer her zaman ‘kendinizden’ en iyisini bekliyorsanız kendine yönelimli yani self-oriented mükemmeliyetçi olabilirsiniz. Peki, bu tam olarak ne demek? Şöyle ki; ‘en iyi’ halleriniz bile size yeterli hissettirmiyorsa, kendinizi hep daha iyisi için zorluyor ve bunu yaparken kendinize çok sert, çok acımasız davranıyorsanız ve başarılarınızın, sürekli olarak beklentilerinizin gerisinde kaldığını düşünüyorsanız, kendine yönelimli mükemmeliyetçi olabilirsiniz. Uzmanlara göre bu tür bir mükemmeliyetçilik, yüksek düzeyde üretkenliğe yol açsa da aynı miktarda tükenmişliğe de zemin hazırlıyor. Ve bu tip mükemmeliyetçiliğe sahip olan kişiler, başarılarını kutlamak yerine yoğun olarak bunalmış ve memnuniyetsiz hissediyorlar.
Peki, ne yapmalı: Eğer, bu tanımlar size uyuyorsa atabileceğiniz birkaç adım var. İlk olarak, kendinizi bunalmış, kaybolmuş, işlerinizin, sorumluluklarınızın arasında sıkışmış hissettiğinizde yardım istemeyi öğrenin ve destek alın. Tek başınıza ‘her şeyi’ halletmek zorunda değilsiniz, bu sadece sizi daha fazla yıpratacaktır. Kendinize şefkatle yaklaşmayı öğrenin, daha anlayışlı bir tonda kendinizle konuşun, kendinizi suçlamayın. Öz şefkat pratikleri uygulayın, kendinize zaman ayırın, öz bakım uygulayın, sosyalleşmek için alan ve zaman yaratın, sevdiğiniz aktivitelerle meşgul olun. Ve de en önemlisi başarılarınızı kutlamayı öğrenin.
Başkalarına yönelik mükemmeliyetçilik
Başkalarına yönelik mükemmeliyetçilik, işte, sosyal çevrenizde veya okulda yaşadığınız ama muhtemelen böyle bir adı olduğunu bilmediğiniz bir mükemmeliyetçilik türü. Başkalarından belirli şekilde davranmasını bekliyorsanız ve bu beklentiniz karşılanmadığında üzgün hissediyorsanız, başkalarına yönelik, orijinal adıyla other-oriented mükemmeliyetçi olabilirsiniz. Bu tip bir mükemmeliyetçilik, temelde gerçekçi olmayan varsayımlara dayandığından çoğu zaman çatışmalara yol açabilir. Çünkü birisinin her zaman sizin istediğiniz gibi düşünmesini, davranmasını beklemek, hem sizi hayal kırıklığına uğratabilir hem de karşınızdaki kişiyle aranızda soğuk rüzgarlar esmesine neden olabilir.
Peki, ne yapmalı: Başkalarına yönelik mükemmeliyetçiyseniz ve bu durum ilişkilerinizi etkiliyorsa, daha anlayışlı olmaya çalışmalısınız. Daha fazla empati ve anlayış göstermek için çaba harcamalı ve en önemlisi beklentilerinizi düşürmelisiniz. Siz, sadece kendi düşüncelerinizden, davranışlarınızdan sorumlu olabilirsiniz, başkalarının fikirlerini, söylemlerini, eylemlerini kontrol edemezsiniz. Bu konuda farkındalık geliştirerek başkalarından bir şeyler beklemek yerine ilişkinizin kalitesine, iletişiminizin daha sağlıklı olmasına odaklanabilirsiniz.
Sosyal olarak belirlenmiş mükemmeliyetçilik
Başkalarının ne düşündüğü sizin için çok mu önemli? Sizi kabul etmeleri, hayatınızdaki en önemli önceliklerinizden biri mi? Ya da sürekli reddedilme korkusu mu yaşıyorsunuz? Söylemlerinizi, eylemlerinizi başkalarının sizden beklentileri doğrultusunda mı şekillendiriyorsunuz? Tüm bunlara cevaplarınız evetse socially prescribed yani sosyal olarak belirlenmiş mükemmeliyetçilik tipine sahip olabilirsiniz. Ve ne yazık ki böyle bir mükemmeliyetçi kişiliğiniz varsa, öz değerinizi de başkalarının tepkilerine göre belirlemeye çalışıyor olabilirsiniz, bu da öz saygı ve öz sevgi gibi değerlerinizin de düşmesine neden oluyor olabilir.
Peki, ne yapmalı: İlk olarak, olumlu bir iç ses geliştirmelisiniz. Çünkü önemli olan başkalarının değil, sizin kendinizle nasıl konuştuğunuz. Kendinizle gurur duyduğunuzu kendinize sık sık söyleyin, başarılarınızı kendinize hatırlatın, değerinizin başkalarının görüşlerine, sizi takdir edip etmemelerine bağlı olmadığını kendinize söyleyin. Eğer bunları düşünmekte, içinizden söylemekte, tekrar etmekte zorlanıyorsanız, yazmayı deneyebilirsiniz. Ayrıca FOPO (Fear of Other People’s Opinions): Kendi değerinizi, başkalarının görüşlerine göre belirlemeyinFOPO (Fear of Other People’ yazımızdan da ilham alabilirsiniz.
Hangi tip mükemmeliyetçi olduğunuzu fark etmeniz, mükemmeliyetçi yanlarınızın hayatınızı olumsuz yönde etkilememesi için neler yapabileceklerinizi de anlamanıza yardımcı olacaktır. Daha fazlası için mükemmeliyetçilik konusunu farklı yönleriyle ele aldığımız aşağıdaki yazılarımıza da göz atabilirsiniz:
- Mükemmeliyetçi kişiliğiniz ilişkinize zarar veriyor olabilir
- İşyerinde mükemmeliyetçilik: Mükemmeliyetçilik eğilimi kariyer yolculuğunu nasıl etkiliyor?
- Mükemmeliyetçilik: Mükemmel olmaya çalışmak neden mutsuz eder?
Kaynak: huffpost