Genellikle inatçı bir ot olarak görülse de kara hindiba yüzyıllardır geleneksel tıp uygulamalarında kendine yer bulan bir bitkidir. Sadece yaprakları, kökleri ve çiçekleri sofraları zenginleştirmiyor, aynı zamanda bitki çayı ve takviyelerde de kullanılıyor. Özellikle kan şekeri kontrolü ve aynı zamanda cildi, karaciğeri ve kalp sağlığını iyileştirme amacıyla faydalanılıyor.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
Çok besleyicidir
Kökünden çiçeklerine kadar vitaminler, mineraller ve lifler ile dolu olan çok besleyici bir bitkidir.
Kara hindibanın yeşil kısımları pişmiş veya çiğ olarak tüketilebilir ve çok iyi bir A, C ve K vitamini olurlar. Ayrıca E vitamini, folat ve az miktarda diğer B vitaminlerine de sahiptir. Kara hindibanın yeşil kısımlarında ise demir, kalsiyum, magnezyum ve potasyum gibi çeşitli mineraller vardır.
Bitki inülin adı verilen karbonhidrat bakımından zengindir ve bu çözünür lif, bağırsaklarınızdaki sağlıklı bakterilerin gelişim ve çoğalmalarını destekler.
Kökü genellikle kurutulup çaya eklenir ancak diğer kök sebzeler gibi doğrudan tüketilmesi de mümkündür.
Güçlü antioksidanları vardır
Kara hindibada güçlü antioksidanlar vardır ve tıbbi faydalarının bir kısmından bunlar sorumlu olabilirler.
Antioksidanlar metabolizma sonucunda ortaya çıkan ve bedende çok fazla olurlarsa hasar yaratan serbest radikalleri ortadan kaldırmaya yarayan bileşenlerdir. Bu nedenle genel sağlık için önemlidirler.
Kara hindibada beta karoten adlı antioksidan yüksek düzeydedir ve bu nedenle hücre hasarı ile oksidatif strese karşı koruma sağlayabilir.
Ayrıca polifenoller adı verilen başka bir antioksidan türü bakımından da zengindir ve bu genelde çiçeğinde bulunsa da kökü, yaprakları ve saplarında da vardır.
İnflamasyonla savaşa yardımcı olabilir
Kara hindiba polifenol bileşenleri sayesinde inflamasyonları azaltabilir.
İnflamasyon yaralanma ve enfeksiyonlara karşı doğal bir bağışıklık sistemi tepkisidir. Ancak uzun vadeli inflamasyon doku ve DNA hasarına sebep olabilir.
Bazı test tüpü çalışmalarında kara hindibadan elde edilen bileşenler ile tedavi edilen hücrelerde inflamasyon işaretçilerinde ciddi bir azalma görülüyor.
Farelerle yapılan bir çalışmada kara hindiba ile elde edilen bir karışımın oksidatif stresi azalttığı ve kalbi koruyucu etkiler gösterdiği belirtiliyor.
Yine de insanlar üzerinde bu konuda daha fazla araştırma gerekiyor.
Kan şekeri yönetimine yardımcı olabilir
Kara hindibada bulunan kikorik ve klorojenik asit kan şekerini düşürebilen iki biyoaktif bileşendir.
Test tüpü ve hayvan deneylerine göre bu bileşenler kan şekerini düzenleyen insülin salgısını arttırıyorlar ve kasların şeker emilimini iyileştiriyorlar.
Bu süreç insülin hassasiyetini iyileştiriyor ve kan şekeri düzeylerini düşürüyor.
Kikorik ve klorojenik asit aynı zamanda nişastalı, yüksek karbonhidratlı gıdaların sindirimini de sınırlandırıyor ve böylece kan şekerinin düşmesine yine yardımcı oluyor.
Bu sonuçlar umut verici olsalar da insanlar ile daha fazla araştırma gerekli.
Kolesterol ve trigliserit düzeylerini azaltabilir
Kara hindibada bulunan bazı bileşenler, kalp hastalıkları için temel risk faktörlerinden olan trigliseritler ve kolesterol düzeylerinin düşürülmesini sağlayabilirler.
Kara hindibada bulunan bazı polifenoller, örneğin flavonoidler ve hidroxisinnamik asit türevleri, kolesterol ve trigliseritler üzerinde azaltıcı etkide bulunabilirler.
Başka bir değerlendirmede ise onun kolesterolü düşürerek kalbi koruyucu etkiler ortaya koyduğu belirtiliyor.
Bu çalışmalar hayvan ve test tüpü deneylerinde olduklarından insanlarla hazırlanmış daha kaliteli çalışmalar gerekiyorlar.
Tansiyonu düşürebilir
Onun tansiyonu düşürücü etkilerine dair çalışmalar çok sınırlı sayıda.
Batı tıbbında idrar söktürücü ilaçlar bedendeki fazla sıvıyı azaltarak tansiyonun düşmesine yardımcı olabiliyorlar.
Eski bir insan deneyinde ise kara hindibanın etkili bir idrar söktürücü olduğu belirtiliyor. Ancak çalışma kısa olmuş ve sadece 17 kişiyle yapılmış.
Bitkinin içinde potasyum vardır ve bu mineral tansiyonu yüksek olanlarda düşürmeye yardımcı olabilir. Dolayısıyla bitkinin tansiyon üzerindeki bu etkisi potasyum içeriğinden kaynaklanabilir.
Fakat bu etki içinde potasyum olan tüm gıdalar için geçerlidir.
Karaciğer sağlığına fayda sağlayabilir
Bazı hayvan deneylerinde kara hindiba ekstresinin karaciğer hasarı ve hastalıklarına karşı koruma sağlayabildiği belirtiliyor.
Bir hayvan deneyinde kara hindiba kökü ekstresinin fareleri karaciğer iflasından koruduğu görülmüş.
Başka hayvan deneylerinde ise ekstresinin karaciğerdeki fazla yağlanmayı azaltabildiği ve oksidatif strese karşı koruduğu belirtiliyor.
Kilo vermeye yardımcı olabilir
Bazı araştırmalara göre kara hindiba ve onun bileşenleri kilo vermeye yardımcı olabiliyorlar ancak bu veriler tam olarak net değiller.
Bazı araştırmacılar kara hindibanın karbonhidrat metabolizmasını iyileştirici ve yağ emilimini azaltıcı etkisinden dolayı kilo vermeye yardımcı olabildiğini belirtiyorlar. Ancak bu teori henüz bilimsel olarak ispatlanmadı.
Farelerle yapılan bir çalışmada kara hindiba ekstresinin yağ emilimini azaltarak kilo vermeye yardımcı olabileceği belirtiliyor.
Başka bir fare deneyinde ise kara hindibada bulunan klorojenik asidin beden ağırlığını azalttığı, yağ birikimini engellediği ve kilo kontrolü ile alakalı bazı proteinlerin düzeyini değiştirdiği belirtiliyor.
Kanser karşıtı etkileri olabilir
Kara hindiba ekstresine dair en ilgi çekici iddialardan birisi onun çeşitli organ sistemlerindeki kanserli hücrelerin gelişimini önleyebilme ihtimali.
4 haftalık bir fare deneyinde, kara hindiba kökü ekstresinin farelerde meme kanseri hücrelerinin gelişim ve yayılımını baskılayabileceği görülmüş.
Başka test tüpü deneylerinde ise bu ekstrenin karaciğer, kolon, prostat ve mide dokusu kanserlerinin gelişimini yavaşlatabildikleri görülmüş.
Fakat şimdilik cesaret verici olsa da bu etkiler insanlar için onaylanmış durumda değiller.
Sağlıklı bir sindirimi destekler ve kabızlığı tedavi edebilir
Kara hindiba geleneksel tıp içerisinde genellikle kabızlığı tedavi etmek ve sindirim sağlığını iyileştirmek için kullanılır.
Eski bir hayvan deneyinde kara hindiba ile tedavi edilen farelerde mide kasılmaları ve boşalma hızında artış görülmüş.
Bitki inülin adı verilen prebiyotik bakımından zengin olduğu için kabızlığı azaltabilir ve gıdaların sindirim sisteminden geçişini hızlandırabilir.
Ayrıca bir pişmiş kasesinde 3 gramdan fazla lif vardır ve bu nedenle yeşilliklerini tüketmek isteyebilirsiniz. Lifler bağırsak düzenine destek olurlar ve çeşitli sindirim hastalıklarına karşı koruma sağlarlar.
Bağışıklık sağlığını destekleyebilir
Bazı araştırmalara göre kara hindibanın mikrop ve virüs karşıtı etkileri olabilir ve bunlar bedenin enfeksiyonlar ile savaşma kabiliyetine destek olabilirler.
Çeşitli test tüpü deneylerinde kara hindiba ekstresinin virüslerin çoğalma kabiliyetlerini ciddi şekilde azaltabildiği görülmüş.
Ayrıca içindeki bazı aktif bileşenler zararlı bakteri ve mantarlara karşı da etki gösterebiliyorlar.
Cilt bakımında faydalı olabilir
Hayvan ve test tüpü araştırmalarına göre kara hindiba ekstresi güneş ışığı, yaşlanma ve akne kaynaklı cilt hasarına karşı koruma sağlayabiliyor.
Yapılan bir çalışmada fermente edilmiş bir kara hindiba ekstresinin UVB ışınlarına maruz kalmadan hemen önce uygulandığında cilt hasarını önleyebildiği görülmüş. Bu ışınlar güneşe maruz kalınca tenimize değerler.
Eski bir test tüpü çalışmasında ise kara hindiba kökü ekstresinin yeni cilt hücrelerinin gelişimini arttırdığı ve bu nedenle yaşlandıkça cildin görünümünü destekleyebileceği belirtiliyor.
Buna ek olarak eski çalışmalara göre cilt inflamasyonunu azaltabiliyor ve nemlendirici, kolajen üretimini artırıcı etkiler gösteriyor. Bu da bazı akne türlerinin tedavisinde yardımcı olabilir.
Kemik sağlığını destekleyebilir
Kara hindibanın kemik sağlığı üzerindeki etkilerine dair çok az araştırma mevcut ancak içindeki besinler güçlü ve sağlıklı kemikler elde etmenize yardımcı olabilirler.
Kara hindibanın yeşillik kısımları iyi bir kalsiyum ve K vitamini kaynağıdırlar ve bunlar kemik sağlığında önemli bir rol oynarlar.
Küçük bir çalışmada, K vitamini zengini yeşil sebzelerin kandaki osteocalcin düzeyini azalttıkları görülmüş ve bu protein kemiklerde bulunur. Yani daha fazla yeşillik tüketmek kemik kaybını önleyebilir.
Kökünde bulunan inülin adlı lif ise sindirimi destekleyerek sağlıklı kemikleri de desteklemiş olur.
Ayrıca içindeki antioksidanlar ve diğer önemli besinler, oksidatif stres kaynalı kemik kaybının önlenmesine yardımcı olurlar.
Muhtemel riskler ve yan etkiler
Kara hindibanın toksisitesi düşüktür ve çoğu insan için özellikle gıda olarak tüketilmesi güvenlidir. Ancak tamamen risksiz denilebilecek kadar çalışma da yapılmamış.
Alerjik tepkilere sebep olabilir ve bu nedenle yeşil ot türlerine karşı alerjileri olanların dikkatli olmaları gerekir. Ayrıca cildi hassas olanlarda kontakt dermatit yapabilir.
Özellikle antibiyotik, kan sulandırıcı, kan şekeri ilaçları kullananların kullanmadan önce doktorlarına danışmaları uygun olur.
Sonuç olarak pek çok potansiyel faydası olmasına karşın kara hindiba bitkisi ve takviyeleri dengeli bir beslenme ve sağlıklı yaşam tarzının yerini tek başına alamaz. Özellikle insanlar üzerinde yeterince araştırma yok.
Yine de yeşillikleri, kökleri ve çiçekleri tüketilebilir, salatalara ve yemeklere eklenebilir. Bu kök sebze beslenmenize iyi bir katkı yapacaktır.
Besin takviyesi formunda almak isterseniz önce doktorunuza danışmalısınız.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: Fo-Ti bitkisi nedir, faydaları nelerdir?