Şu senaryo çok tanıdık gelecektir. Bir yandan işinize, sosyal hayatınıza ve aile sorumluluklarınıza yetişmeye çalışırsınız. Spor, boş zaman, dinlenme için zaman yoktur çünkü hayatınızdaki tüm zaman havaya aynı anda bir kaç topu fırlatıp tutmaya ayrılmıştır.
Bunun gibi pek çok durumda olduğu üzere, tüm bunların üzerine bir de uzaktan tanıdığınız birisi acele bir şey için size mesaj gönderir. Bir anda hem duygular hem de fiziksel belirtiler akın ederler, bu da hayır demeniz için açık bir sinyaldir. Ancak hayır demek de biraz zordur. Kendi kendinize biraz hesaplaştıktan sonra, suçluluk duyarsınız ve daha fazla sorumluluk almak için evet dersiniz.
İş ve sosyal sorumluluklarınıza bu şekilde devamlı eklemeler yapmak, kendinizi tükenmiş ve bitmiş hissetmenize sebep olur. Ancak buna karşı bulunacak en iyi sürdürülebilir çözüm, daha iyi sınırlar koymaktır.
Sınır nedir?
Sınırlar tüm ilişkilerde sorumluluklarınızı tanımlarlar. Sizinle başkaları arasındaki duygusal bir çit gibidir. Bu çitin sizin kontrol ettiğiniz bir kapısı vardır. Taleplere evet diyerek kapıyı açar ve yeni sorumluluklar üstlenirsiniz. Hayır diyerek de kapıyı kapatırsınız.
Kapıyı kapatmanız gerektiğini söylemek yapmaktan elbette daha kolaydır. Suçluluk, kaygı, mecburiyet hissi ve memnun etme ihtiyacı gibi pek çok duygunun gücünden dolayı çok sayıda insan bu sınırları koymayı başaramıyor.
Zor olabilse de sınır koymak kişilerararası ilişkilerde yolunuzu bulabilmek ve kendinize zaman ayırabilmek için çok önemli. Aşağıda hayatınızda daha iyi sınırlar koymanıza yardımcı olacak bazı taktikler var.
Kendinize de sınır koyun
Başkalarına sınır koyabilmek, kendinize sınır koyabilmekle başlar. Aşağıda kendinize koyduğunuz bazı beklentilere bir göz atın:
- Başka insanların hissettiklerinden dolayı sorumlu hissediyor musunuz?
- Onların eylemlerinden kendinize sorumluluk mu çıkarıyorsunuz?
- Başka insanların arkasını mı topluyorsunuz?
- Başkasına rahatsızlık vermemek için yardım istemekten çekiniyor musunuz?
- Kendinize herkesten yüksek standartlar mı koyuyorsunuz?
- Doğru şeyi yapmayınca veya söylemeyince kendinizi sertçe eleştiriyor musunuz?
Eğer bu sorulara cevabınız evet ise, beklentilerinizi gerçekçi olmayan bir noktaya çekmişsiniz demektir. Kendinizden çok şey bekliyorsunuz. Daha iyi sınırlar koymak için öncelikle kendi beklentilerinize bir sınır koymanız gerekir.
Rahatsızlığı tolere edin
Herhangi bir yeni yetenek edinmeye çalışmak başlarda zor olur. Bu özellikle sınır koyma konusunda doğrudur. İlk olarak sınır koyduğunuzda, suçluluk ve kaygılar gibi pek çok rahatsız edici duygu eşlik edecektir ve bu durum başkaları bu sınırları garipsemese bile olacaktır. Evet deme dürtüsü aslında rahatsızlıktan kaçma çabasıdır.
Refleksif olarak evet deme arzusuna direnin. Durun, derin nefes alın ve öyle cevap verin. Rahatsızlığın anlık olduğunu unutmayın. Sınırlarınızı yıkmasanız bile zaman içinde geçecektir.
Cevaplarınızı kısa tutun
Sınır koyma konusunda yaşanan duygusal rahatsızlıkla başa çıkma konusunda bir diğer taktik ise sınırların mantıksal sebebini kabullenmektir. Hayır demenizin sebeplerini genişçe açıklamak size daha iyi hissettirebilir. Ancak bu taktik “hayır”ınızı “evet”e dönüştürecek şekilde manipülasyon yapabilecek kişilerde ters tepebilir.
Çok fazla bilgi paylaşmak sınırlarınızın ihlal edilmesine kapı açar. “Sorduğun için sağ ol ancak yardımcı olamam.” demek yeterli olur. Bu mesajı verirken hem doğrudan hem de nazik olabilirsiniz.
Yeni bir örüntü yaratın
İnsanlar size refleksif şekilde taleple gelirler. Onları suçlayabilir misiniz? Onların taleplerini devamlı olarak kabul etmek, onları her ihtiyaçta size gelme konusunda eğitmiştir.
İnsan doğasında en az dirençli yoldan gitmek vardır. Başkaları tarafından iş bitirici, güvenilir bir insan olarak görülürseniz, insanlar da sıkı sınırlar koyan kişiler yerine size gelmeyi tercih edeceklerdir.
Bu örüntüyü sadece siz bozabilirsiniz. İnsanlar sınırlar gibi bazı dirençler görmedikleri sürece size geleceklerdir.
Kararlı kalın
Kumarhanelerde slot makineleri neden bu kadar bağımlılık yaparlar düşündünüz mü? Çünkü arzu edilen sonucu alma ihtimali çok değişken ve beklenmediktir. Kolu çekince kaybedeceğinizi bilseniz artık çekmez ve makineyi bir daha kullanmazdınız.
Aynısı sınır koyma konusunda da geçerli. Sınır koyma konusunda kararlı değilseniz, insanlar şanslarını denemek için arada bir geleceklerdir. Bu düzensiz sınırlar yeterince denerlerse hayırı evete dönüştürebileceklerini düşünmelerine yol açar.
Dolayısıyla sınırların yıkılmaz olması önemlidir. Bu mesaj alınana kadar bir kaç defa kararlı bir şekilde hayır demeniz gerekebilir.
Suçluluk duygusunu yatıştırın
Suçluluk duygusu, davranışınız ve kendinizden beklentileriniz arasındaki farktan kaynaklanır. Hayır demek, evet demeniz gerektiğini düşündüğünüz durumda suçluluğa yol açar. Bunun sonucunda sınırları esnetirsiniz ve daha fazla sorumluluk alırsınız.
Suçluluk duygusunu ortadan kaldırmak için değer verdiğiniz bir insanın benzer bir ikileme düştüğünü düşünün. Bir son saniye talebine hayır demek istiyor. Ona ne derdiniz? Suçluluğuna yenilip evet mi demeli yoksa hayır mı demeli?
Bu egzersizi yapmak suçluluk hissetmeden objektif bir şekilde hayır diyebilmenizi sağlar.
Kendinize öncelik verin
Bencil insanlar sadece kendilerine değer verirler. Bu siz değilsiniz. Hayır demek bir kendini koruma eylemidir. Sınırlar koymak başkalarına en üst düzeyde yardıma devam etmek için gereklidir.
Sınır koymakta bir gecede uzman olmazsınız. Tüm yetenekler gibi o da pratik ve efor ister. Bu ipuçları kendinizi savunma konusunda biraz daha yardımcı olacaklardır.
Kaynak: psychologytoday
İlginizi çekebilir: Sınırlar: Kişilerarası ilişkilerde sınır koymak neden önemli?