Yaşam bilinmezliklerle, iyi-kötü pek çok durum ve olayla dolu… Şüphesiz ki birçoğu da kontrolümüzün dışında, bu yüzden de sık sık hayal kırıklığı yaşayabiliyoruz. Tek biz mi, hayır, çocuklarımız da… Yaş ilerledikçe hayal kırıklıklarıyla başa çıkmak bir nebze kolaylaşsa da özellikle küçük yaşlar için fazlasıyla zor. Öte yandan bir ebeveynin çocuğunun üzüldüğünü görmesi de hiç kolay değil. Bu yüzden çocuklara hayal kırıklıklarıyla baş etmeyi öğretmek, ebeveynlerin en zorlayıcı sorumluluklarından biri.
Çocuklarının yaşamlarının farklı dönemlerinde bekledikleri şeylerin gerçekleşmediği veya istedikleri sonuçları alamadıkları zamanlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle hayal kırıklıkları yaşamak kaçınılmaz bir duruma dönüşebilir. Çocuklara hayal kırıklıkları ile baş etmeyi öğretmek, duygularını ve tepkilerini kontrol altında tutmalarına ve yapıcı çözümler bulmalarına yardımcı olabilir. Uzun ve keyifli olduğu kadar zorlayıcı da olan ebeveynlik yolculuğunda çocuklarınıza hayal kırıklıkları ile baş etmeyi öğretebilmek için:
Duyguyu hissetmelerine izin verin
Şüphesiz ki her ebeveynin çocuğunu hayal kırıklıklarından, acıdan, üzüntüden, kalp kırıklığından korumak ister ama hayat bu ya, her zaman koruyucu olabilmek mümkün değil. Çocuklarınızı sıkıntılı görmeyi istemiyor olsanız da yaşadığını hayal kırıklığını bastırmaya, geçiştirmeye, küçültmeye çalışmak işlerin daha da kötüleşmesine neden olabilir. O yüzden ilk yapmanız gereken duygusunu yaşamasına izin vermek. Biliyoruz ki hemen sorunu ortadan kaldırmak, çocuğunuzun üzülmesini engellemek istiyorsunuz ancak onun yerine duygusunu yaşaması için onu teşvik etmelisiniz. “Ağlama, al bak çikolata ya da durum o kadar da kötü değil, sen büyüdün artık, bunlar sorun değil, bebek gibi davranma.” gibi söylemler yerine, “Üzüntünü paylaşıyorum, hissettiklerini anlıyorum, zor bir duygu ile karşılaştığının farkındayım, yaşadığın olayın seni hayal kırıklığına uğrattığını biliyorum.” gibi cümleler kurarak ona destek olabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: ‘Parental gaslighting’: Çocuğunuzun gerçeklik algısını ve duygularını baltalıyor olabilir misiniz?
Empati gösterin ve duygularını doğrulayın
Çocuklar, duygularını ifade etmekte zorlanabilirler. Bu nedenle, onların duygularına saygı göstermek ve empati ile yaklaşmak, onların kendilerini ifade etmelerine yardımcı olabilir. Çocuğunuzun yaşadığı hayal kırıklığına karşı onun hislerini anladığınızı belli edin ve onunla birlikte üzülün. Bu, ona güven ve destek hissini sağlayabilir. Diğer yandan, hissettiklerini doğrulayarak iletişiminizi devam ettirin. Konu ne olursa olsun, onun anlattıklarını, sizinle paylaştıklarını doğrulayabilirsiniz. Örneğin, “Farklı bir sonuç bekliyordun değil mi, bunu gerçekten istediğini biliyorum ve isteklerimiz olmadığında hayal kırıklığı yaşıyoruz, bugün parka gidemeyeceğimiz için ben de üzgünüm, bu gerçekten kötü hissettiriyor…” gibi onun duygularına tercüman olabilir ve gerçekten anladığınızı, yanında olduğunuzu gösterebilir. Bu ve benzeri söylemler ayrıca çocuğunuzun size daha rahat bir şekilde açılmasını da sağlayacaktır.
Başa çıkma stratejileri konusunda yardımcı olun
Büyük ve zorlayıcı duygularla baş etmesi hepimiz için güçtür, haliyle çocuklar için de öyle. Üstelik, onlar için durum daha da zor çünkü deneyimleri çok az, henüz bu dünya düzeninde çok fazla pratik yapmadılar. Bir düşünün daha kaç kere başarısızlık yaşadılar ya da reddedildiler ki… O yüzden hayal kırıklığını anlayabilmeleri, kabul etmeleri, baş etmeyi öğrenmeleri için zaman ve çaba gerek. Bu nedenle, hayal kırıklıklarını yönetmek için bazı stratejiler bulmak için yardımımıza ihtiyaçları var. Sakinleşme tekniklerinizi onunla paylaşabilir, duygularını tanımlayarak ne yaşadığı ve nasıl üstesinden gelebileceği konusunda kendi yöntemlerini bulmasını teşvik edebilirsiniz.
Problem çözme için beyin fırtınası yapın
Çocuğunuz yaşadığı hayal kırıklığının ilk şokunu atlattıktan ve biraz sakinleştikten sonra sorunu çözmelerine yardımcı olacak bazı fikirler için birlikte beyin fırtınası yapabilirsiniz. Bu durumla başa çıkmanın başka bir yolu var mı? İstediklerini elde etmenin alternatif bir yolu ne olabilir? Bu olayı daha farklı bir şekilde değerlendirebilir miyiz? gibi sorular üzerine konuşabilirsiniz. Ama şunu da belirtmekte fayda var; bazen çözüm olmaz ve bu çok normaldir. O yüzden kendinize de bir sonuç bulabilmek için yüklenmeyin. Bazen çocukların hayal kırıklıklarıyla başa çıkmalarına yardımcı olmak için gereken tek şey, onları dinlemek ve zamanın etkili bir ilaç olabileceğini hatırlatmaktır.
Kendi deneyimlerinizi paylaşın
Kendi hayal kırıklığı deneyimlerinizi paylaşarak, çocuğunuza benzer durumların sizin de başınızdan geçtiğini ancak sonunda üstesinden gelebildiğinizi anlatabilirsiniz. Çocuklar, yetişkinlerin deneyimlerinden öğrenirler ve sizin tecrübeleriniz, çocuğunuza daha geniş bir bakış açısı kazandırabilir. İster kendi çocukluğunuzda yaşadığınız hayal kırıklıklarından ister yetişkinlik hayatınızdaki deneyimlerden paylaşımlar yaparak çocuğunuza yardımcı olurken aranızdaki bağın da güçlenmesini sağlayabilirsiniz.
Olumlu yönlendirin
Çocuklar, hayal kırıklığına uğramaları durumunda, karamsar bir tutum sergileyebilirler. Bu nedenle, çocuğunuzu olumlu bir yöne yönlendirmek, onun öz güven kazanmasına ve hayata daha iyi bir pencereden bakmasına yardımcı olabilir. Ona hayal kırıklığının normal olduğunu ve herkesin zaman zaman hayal kırıklığı yaşadığını söyleyin. Ayrıca, yeni bir hedef veya aktivite önererek, çocuğunuzun kendisini daha iyi hissetmesine yardımcı olabilirsiniz.
Aceleci davranmayın, sabırlı olun
Çocukların duygusal zekası henüz tam olarak gelişmediği için hayal kırıklığına karşı tepkileri bazen aşırı olabilir ve beklemediğiniz, sizi şaşırtacak kadar büyük tepkiler gösterebilirler. Sabırlı olun ve onunla sakin bir şekilde konuşun. Onunla konuşurken, kızgınlık, üzüntü veya endişe gibi duygularınızı kontrol altında tutmaya çalışın –evet, bazen en zoru bu olabilir– ama unutmayın, çocuklar çok iyi gözlemcilerdir ve sizin tüm davranışlarınızı, söylemlerinizi çok iyi emerler ve yeri geldiğinde kopyalarlar. O yüzden siz sakin tavrınızı koruyarak ona iyi bir rol model olmaya gayret edin.
Olası senaryoları öngörün
Çocukların, hayal kırıklığına uğramadan önce, olası senaryoları bilmeleri, hayal kırıklığını önleyebilir, şiddetini azaltabilir veya onun hayal kırıklığı ile daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir. Örneğin, çocuğunuz, bir spor yarışmasına katılacaksa, kazanamama olasılığını öngörebilir ve çocuğunuzu bu olasılığa hazırlayabilirsiniz. Bir oyun oynayacağınız zaman sadece onun değil sizin de kazanma ihtimaliniz olduğunu, birinin kaybedebileceğini ve bunun oyunun bir parçası olduğunu anlatabilirsiniz.
Unutmayın, her çocuk farklıdır ve her çocuğun hayal kırıklığına karşı farklı bir tepkisi olabilir. Bu nedenle, çocuğunuzun ihtiyaçlarına göre uygun bir yaklaşım benimsemeye gayret etmelisiniz.
İlginizi çekebilir: Vicdan sahibi, merhametli çocuklar yetiştirmek için dikkat etmeniz gerekenler