Stres, sık sık karşı karşıya geldiğimiz ve etkilerini yakından hissettiğimiz bir olgu. Kimilerine göre modern yaşam temposunun kaçınılmazı, kimi zaman bir kamçı mekanizması, ancak çoğu zaman da olumsuz sonuçları sağlık problemlerine kadar varabilen bir ruhsal gerilim durumu.
Üzerine ne kadar sık konuşuyor olursak olalım, stresin etkilerini bazen gözden kaçırabiliyoruz. Çünkü stres etkilerini herkeste farklı şekillerde gösteriyor ve bazen etkileri çok büyük değişikliklere yol açmadığı için fark edilemeyebiliyor. Bu durumda stres bizi içten ve yavaş yavaş kemiren bir etken haline gelirken, pek çoğumuzda yer alan inkar mekanizması, stresten kurtulmak için herhangi bir adım atmamıza da engel oluyor.
Beden ve zihin birbiriyle pek çok açıdan bağlantılı olduğu için, stres kendini farklı şekillerde gösterebiliyor. Aşağıda stresin vücut üzerindeki farklı yansımalarını bulabilir; kendinizde gördüğünüz semptomlardan yola çıkarak stres seviyenizi belirleyebilirsiniz.
Diş gıcırdatma
Stres, vücudunuzda, özellikle de kaslarınızda ekstra enerji yaratır ve bu enerjinin bir şekilde kullanılması gerekir. Geceleri siz uyurken açığa çıkmaya çalışan enerji tüm vücudunuz dinlenme durumundayken çene kaslarınızın gerilmesine ve dişlerinizi gıcırdatmanıza neden olabilir. Bruksizm olarak da bilinen diş gıcırdatmanın etkilerini çene ağrısı, baş ağrısı ve diş minesinin yıpranması şeklinde gözlemleyebilirsiniz.
Kilo değişimi
Stresli olduğumuz zamanlarda salgılanan kortizol hormonu, iştahımızla yakından ilgilidir. Kortizol hormonunun artması kendini farklı şekillerde gösterebilir; bazı kişiler stresliyken iştahını tamamen kaybedebilirken, kimileri stresliyken kendini yemeğe verebilir.
Sindirim sistemi problemleri
Yüksek stres ve anksiyete, vücudunuzun daha çok mide asidi üretmesine neden olabilir. Bu durum mide ağrısı, yanma, ishal gibi pek çok farklı sindirim sistemi problemine yol açarken, irritabl bağırsak sendromu gibi sindirim sistemi problemlerinin daha da kötüye gitmesine neden olabilir.
Garip rüyalar
Bilinçaltı düşünceler genellikle rüyalarda açığa çıkar. Uykuya daldığınızda beyninizde dönüp durmaya devam eden negatif düşünceler, farklı kombinasyonlarda ve kurgularda garip rüyalara ve hatta kabuslara dönüşebilir.
Kas spazmları
Stresin sık görülen bir yan etkisi olan kas spazmları, aslında diş gıcırdatmayla benzer bir sebepten kaynaklanıyor. Stresin yarattığı enerji kaslarınızda doğrudan bir etki yaparken, bu enerjiden kurtulmak için kaslarınız sık sık kasılarak spazmlara neden olabiliyor.
Unutkanlık
Stres dikkat dağıtıcı bir etkiye sahiptir; öyle ki bu etkisinin farkına bile varamayabilirsiniz. Stresin neden olduğu artan kortizol salgısının beyin üzerindeki etkisi kendini genellikle unutkanlık olarak gösterir. Çünkü stresli zamanlarında beyin korkular ve endişelerin daha çok etkisinde kalarak, günlük hayata dair konuları hatırlamanızı zorlaştırabilir.
Uyku problemleri
Yüksek kortizol seviyesi uykuya dalmanızı zorlaştırdığı gibi, uykuda kalmanızı da zorlaştırabilir. Kortizol seviyeniz arttığında vücut “savaş ya da kaç” moduna girdiği için uykunuzun da sık sık bölünmesiyle karşı karşıya kalabilirsiniz.
Eleştiri dozunun artması
Stres içimizde büyüyüp dururken, biz çözmek için herhangi bir adım atmadığımızda, stresin yaratttığı gerginlik hissi de büyüyerek çevremizdekilere “patlamamıza” neden olabilir. Stresli dönemlerde yakın arkadaşlarımız, ailemiz ya da partnerimiz de bu durumdan etkilenebilir.
Stresin etkileriyle nasıl başa çıkılır?
Yukarıda saydığımız nedenler, siz farkında olmasanız bile ne kadar stres altında olduğunuzu size göstermiş olabilir. Siz farkında olun ya da olmayın, stresin etkileriyle başa çıkmak için uygulayabileceğiniz pek çok yöntem mevcut.
Stresle başa çıkabilmek için öncelikle strese neden olan sebepleri bulmanızda fayda var. Kendinize şu soruları sorabilirsiniz:
- Yakın zamanda stres seviyemi artıracak herhangi bir değişiklik oldu mu?
- Bu semptomları yaşamadığım günlerden bugüne kadar hayatımda ne değişti?
Stresinizin kaynağını keşfettikten sonra çözüme daha rahat odaklanabilir; gerekiyorsa profesyonel yardım alabilirsiniz. Stres seviyenizi azaltmanıza yardımcı olacak diğer önerilerimiz ise şöyle…
- Günlük tutun: Gergin ya da stresli hissettiğiniz anlarda hislerinizi bir kağıda yazmak, kendinize bile itiraf edemediğiniz duygu ve düşüncelerinizin farkına varmanızı sağlayabilir. Diğer yandan günlük tutmak terapi etkisi yapan bir iyi yaşam alışkanlığıdır.
- Sakinleşin: Kendinizi çok stresli hissettiğiniz zamanlarda, nefes almak için bir adım geriye çekilmek, ihtiyacınız olan tek şey olabilir. Dinlenmek ve kendinizi dinlemek, stresinizin kaynağının yanı sıra çözümünü de bulmanızı sağlayabilir.
- İşi işte bırakın: İş-yaşam dengesinin bozulması, çoğu zaman göz ardı ettiğimiz bir stres kaynağı. Özellikle çok yoğun çalıştığınız günlerde, paydos ettikten sonra iş üzerine düşünmemenizde ve zihninizi boşaltmanıza yardımcı olacak aktivitelere yönelmenizde fayda var.
- Stresle baş etmenize yardımcı sağlıklı alışkanlıklar geliştirin: Stres söz konusu olduğunda rahatlamak için ilk uzandığınız şeyler sağlıksız alışkanlıklar olabilir. Alkol kullanımı, fazla yemek yemek gibi bu alışkanlıklar uzun vadede negatif etkiler yaratabilir. Onun yerine yoga, meditasyon, spor gibi hem bedeninize hem zihninize hem de ruhunuza nefes aldıracak sağlıklı alışkanlıklara bir şans verebilirsiniz.
- Partnerinizle daha çok vakit geçirin: Partneriniz ve sevdiklerinizle vakit geçirmek, pek çok sevgi dolu etkisinin yanı sıra stres seviyenizi azaltmak için de oldukça etkilidir.
- İyi yanını görmeye çalışın: Başınıza gelen ve olumsuz olduğuna inandığınız olayları iyi yönden görmeye çalışmak, stres seviyenizi düşürmenize yardımcı olabilir. Örneğin, işte terfi alamamış olmak sizi strese sokuyorsa, bunu yeni bir iş aramak için fırsat olarak görebilirsiniz.
Kaynak: Well+Good & PopSugar
İlginizi çekebilir: Sağlıklı ve mutlu yaşam için daha iyi uyku: Uyku ve stres arasındaki ilişki