Doğanın bin bir renge büründüğü, çok özlediğimiz güneşin içimizi ısıtmaya başladığı, pencereden evimize yayılan mis gibi taze bahar havasının ciğerlerimizi doldurduğu ve baharın yenileyici enerjisini bedenimizde hissettiğimiz ilkbahar mevsimi, tüm doğa için olduğu gibi bizim için de uyanışın ve yenilenmenin zamanı. Bahar temizliği her ne kadar ev temizliğiyle özdeşleştirilmiş bir kavram olsa da, yılın bu zamanında hem zihnimizi, hem ruhumuzu hem de bedenimizi doğanın enerjisiyle uyumlayabilmek ve tazelenmeye alan açabilmek için yaşamımızın her alanında bütünsel bir temizlik yapmamız oldukça önemli ve gerekli. Ancak hiç şüphesiz, yaşam alanlarımızın fazlalıklardan arınmış ve temiz olması, tüm dikkat dağıtıcılardan ve eşyalarla özdeşleşen olumsuz duygulardan arınabilmenin de en önemli adımlarından biri.

Yaşam alanında bahar temizliği geleneği nereden geliyor?

Yaşam alanlarımızı temizlemek ve yeniden düzenlemek için yaptığımız bahar temizliği, günümüzde her ne kadar dünyanın her yerinde geçerliliği olan bir arınma uygulaması olsa da, köklerini doğunun binlerce yıllık kültüründen alan bir gelenek. Eski Yahudi geleneğinde ilkbahar temizliği, evde kirlilik ve dağınıklık yaratan, dinen uygun olmayan tüm eşyaların Hamursuz Bayramı ile birlikte evden uzaklaştırılmasını sağlayan bir ‘bayram temizliği’ olarak kutlanıyor. Benzer şekilde İran geleneğinde de Pers Yeni Yılı öncesinde tüm evin dip köşe temizlenmesi ritüeli ‘haneh tekani’ (kelimenin tam anlamıyla evi sallamak) geleneği çerçevesinde uygulanıyor.

Bahar temizliği neden önemli?

Evlerimizde soluduğumuz ve doğrudan bedenimize etki eden iç mekan hava kalitesi; biriken tozlar, temizlik için kullandığımız kimyasallar, mumlar ve tütsüler, yemeklerden çıkan zararlı gazlar ve kullandığımız mobilyalardaki zehirli malzemeler nedeniyle kirlenerek sağlığımızı olumsuz etkileyebiliyor. Dolayısıyla çok eski zamanlardan beri uygulanan bahar temizliği ritüelinin, günümüzde bilimsel bir karşılığı da bulunuyor.

Evlerimizi baharın taze havasına yer açmak üzere havalandırmanın, kış boyunca birikmiş toz ve kirleri silip süpürmenin yanı sıra, bahar temizliği aynı zamanda zihinsel, ruhsal ve bedensel anlamda da kendimizi daha iyi hissetmemiz için yaşam alanlarımızı baştan aşağı düzenlemek ve yeniden organize etmek için uyguladığımız kolektif bir hareketi temsil ediyor.

Bahar temizliği nasıl yapılmalı?

Dip köşe bir bahar temizliğinin nasıl yapılması gerektiğiyle ilgili yazılı kurallar olmasa da, çoğumuzun bahar temizliğine ayırabilecek çok da fazla zamanı olmadığı için, yaşam alanlarımızın her bir köşesini detaylı olduğu kadar en hızlı ve en pratik şekilde temizleyebilmenin yollarını arıyoruz. Dolayısıyla bahar temizliğine dair pratik ipuçları ve temizlik sırasında dikkat edilmesi gereken bazı küçük kurallar, yaptığımız temizlikten maksimum fayda sağlamamıza yardımcı oluyor. Gelin, bahar temizliği yaparken dikkat etmeniz gereken önemli adımlara ve püf noktalarına biraz yakından bakalım.

Bahar temizliğine başlamadan önce: Ön hazırlık

Evinizin her odasında detaylıca çalışabilmek için öncelikli olarak yer kaplayan, dağınıklık yaratan ve fazlalık olan eşyaları gözden geçirip gruplandırarak işe başlamalısınız. Bunun için öncelikle kendinize 3 büyük kutu (sepet ya da bez torba da kullanabilirsiniz) hazırlayın:  

1. Elden çıkarılacak eşyalar kutusu: Bağışlayabileceğiniz, ikinci el olarak satabileceğiniz ya da ihtiyacı olan arkadaşlarınızla paylaşabileceğiniz fazlalıklarınızı bu kutuya yerleştirin. Eğer elinizden çıkarmanız gereken eşyalar kutuya sığmayacak boyuttaysa (dolap, koltuk, masa gibi) aynı kutunun üstüne bir not kağıdı yapıştırarak bir liste oluşturun.

2. Tamir edilecek eşyalar kutusu: Evinizi temizlerken ve düzenlerken karşınıza tamir edilerek kullanılabilecek eşyalar mutlaka çıkacaktır. Pil takılması gereken elektronikler, tamir edilmesi gereken yırtılmış ya da yıpranmış kıyafetler, boyası sıyrılmış mobilyalar gibi atılması ya da verilmesi gerekmeyen, küçük dokunuşlarla tekrar kullanılabilecek eşyalarınızı bu kutuda biriktirin. Eşyalarınız kutuya sığmayacak büyüklükteyse, yine benzer şekilde bu kutunun üstüne de bir not kağıdı yapıştırarak karşınıza çıktıkça listeleyin.  

3. Sonra yerleştirilecek eşyalar kutusu: Mutfak raflarını temizlerken küpenizin bir tekini bulduğunuz zamanları hatırlıyor musunuz? Temizlik ve yeniden düzenleme sırasında pek çok alakasız eşyayı alakasız yerlerde bulabiliyor, o eşyaları nereye koyacağımızı düşünürken de dikkatimiz dağılıp odaklandığımız işten uzaklaşabiliyoruz. Bunun yerine, sonradan yerleştirilecek eşyalar kutusu oluşturup, temizlik sırasında yerine ait olmayan eşyaları buldukça geçici olarak bu kutuda biriktirebilirsiniz.

Ayrıca, yine bir ön hazırlık olarak temizlik sırasında, ulaşabileceğiniz bir yerde bir kalem ve kağıt bulundurmak ya da dijital bir liste kullanmak, o an aklınıza gelen fikirleri hemen not etmek ve dikkatinizi dağıtmadan çalışabilmek konusunda fayda sağlayabilir. Fotoğrafları ayıklamak, dosyaları tekrar gözden geçirmek, kitaplarınızı düzenlemek gibi uzun zaman alabilecek işlerinizi; eksikliğini fark ettiğiniz ve alınması gereken ihtiyaçlarınızı, yerini değiştirmek istediğiniz eşyalarınızı bahar temizliği sonrasında değerlendirmek ve planlamak üzere bu listeye not edebilirsiniz.

Bahar temizliğiyle ilgili dikkat edilmesi gereken kurallar ve pratik püf noktaları

Bahar temizliği bazılarımızın büyük bir mutlulukla yaptığı, eğlenceli bir etkinlik olsa da; temizlik yapmayı sevmeyen ya da temizliğe ayıracak vakit bulamayanlar için büyük bir yük haline gelebiliyor. Herkesin temizlik stilinin farklı olduğunu ve yaşam alanımızı temizlemenin birden fazla doğru yolu olabileceğini hatırlatarak, temizlik sırasında işinize yarayabilecek birkaç püf noktasını şöyle özetleyebiliriz:

• Dip köşe, detaylı temizliğin mevsimsel olarak yapılması yeterli olabilirken, ev süpürme ya da toz alma gibi işlemler haftalık ya da ihtiyaca göre haftada birkaç güne yayılarak yapılması gerektiği için evinizde düzenli olarak ne sıklıkta temizlik yapıldığına bağlı olarak bahar temizliğiniz daha uzun ya da kısa sürebilir.
• Temizliğe başlamadan önce en küçük işlerden en zaman alıcı olanlara kadar, her şeyi dahil ettiğiniz bir yapılacaklar listesi çıkarmak; yapılacak tüm işleri önem ve öncelik sırasına göre gruplandırmak ve en işe ‘mutlaka yapılması gerekenler’den başlamak işinizi fazlasıyla kolaylaştırabilir. Ne yaparsanız yapın temizlenecek ve düzenlenecek şeylerin sonu gelmeyeceği için dengeyi bulmanın ve temizliğin yanı sıra bahar güneşinin ve açık havanın tadını çıkarmanın da bahar temizliğine dahil olduğunu unutmayın! 🙂
• Listenizdeki işlerden, öncelikli olarak en az sevmediğiniz görevleri tamamlamaya çalışın. Başlangıçta bunu yapabildiğinizde, geri kalan işlerin çorap söküğü gibi kolayca ilerlediğini göreceksiniz.
• Mümkün olabildiğince az kimyasal içeren, güvenli ve hem sağlığınıza hem de çevreye dost doğal temizlik malzemelerini kullanmaya çalışın. Bir yandan evinizi temizlerken bir yandan bedeninizi ve doğayı kirletmek istemezsiniz öyle değil mi?
• Her odayı tavandan zemine doğru ilerleyecek şekilde, tüm detaylarıyla temizlediğinizden emin olun. Duvarda asılı çerçevelerin, kapıların, dolapların üstünde biriken tozlar gözden kaçabiliyor ve temizlenmediklerinde evdeki hava akımıya birlikte temizlediğiniz yerlerin tekrar kirlenmesine neden olabiliyor. Bir yüzeyi birden fazla kez temizlemek zorunda kalmamak için her odayı yukarıdan aşağıya doğru bir düzende temizlediğinizden emin olun.
• Her bir odayı baştan aşağı temizleyip diğer odaya geçmek çoğumuzun en sık uyguladığı ve tercih ettiği yöntem olsa da, KonMari Metodu’yla farklı bir kategorizasyonla ilerlemek de işinizi kolaylaştırabilir.

Temizlikte KonMari Metodu nasıl uygulanır?

Japon temizlik uzmanı Marie Kondo, mutluluk veren bir yaşam alanı oluşturabilmek amacıyla ev düzenlemek için minimalizmden ilham alan bir yaklaşım doğrultusunda, ev temizliğinde şu adımların izlenmesini öneriyor:

• Temizliğe niyet edin ve nihai hedefinizi zihninizde görselleştirerek temizlik boyunca sık sık aklınıza getirin.
• Düzenli ve temiz bir yaşam alanının yaşam kalitenizi nasıl iyileştireceğini hayal edin.
• Temizlemeye ve düzenlemeye başlamadan önce gereksiz eşyalarınızdan kurtulun. Herhangi bir eşyanızı elden çıkarmadan önce bugüne kadar yaşamınıza sağladığı katkı her neyse, onun için eşyanıza içtenlikle teşekkür edin. Evet, eşyalarla konuşmak biraz tuhaf gibi görünse de, bu adım sürecin önemli bir parçası ve eşyalarla kurduğunuz duygusal bağı göz önünde bulundurarak, artık neden işinize yaramadığı konusunda farkındalıkla hareket etmenizi sağlayacak.
• Temizlik yaparken odaları, yani eşyalarınızın bulunduğu konum yerine eşya kategorileriyle ilerlemeye çalışın. KonMari Metodu’nda eşya kategorileri ve temizlik sırasındaki önceliklendirmeleri şu şekilde sıralanıyor: Çamaşırlar, kitaplar, belgeler; mutfak malzemeleri, kozmetik ürünler, dekoratif objeler gibi küçük eşyalar; duygusal bağınızın olduğu eşyalar (fotoğraflar, hediyeler, hatıralar).

Marie Kondo’nın KonMari metoduyla ilgili ayrıntılı bir okuma için Japon ev düzenleme sanatı ve incelikleri yazımızı inceleyebilirsiniz.

Bahar temizliği başlasın

Tüm önerilerimizi ve genel kuralları okuduktan sonra sıra işin en meşakkatli kısmı olan uygulamada. Yukarıda da söylediğimiz gibi, temizlik yapmanın genel geçer kabul edilen bir kuralı yok. Hepimizin temizlik için ayırmak istediği ya da ayırabileceği zamanı, temizlikle ilgili olmazsa olmaz kuralları, işe nereden başlayıp hangi adımları nasıl bir sırayla izleyeceği tamamen tercihe bağlı. Aşağıdaki önerilerimizde hemen hemen tüm detaylara yer vermeye çalışmış olsak da, bu adımları hangi sırayla izlemek istediğiniz ve ne kadar zaman ayıracağınız tamamen evinizin ihtiyaçlarına, eşyalarınızın fazlalığına ve temizlik tercihlerinize bağlı.

1. Toz alma

• Mutfağınızdaki, oturma odanızdaki, yatak odalarınızdaki ve banyolarınızdaki örümcek ağlarını temizlemek için tavanın köşelerini elektrikli süpürgenizle süpürün. Bu işlemin ardından, yerleri süpürebilirsiniz. Evinizdeki tüm koltukların, yatakların ve mobilyaların altında birikmiş tozları süpürmeyi ve silmeyi unutmayın.
• Banyo, yatak odası ve antrelerinizdeki aynalar da dahil olmak üzere evinizdeki tüm aynaların ve çerçevelerin tozunu alın.
• Kitaplarınızın ve kitap raflarınızdaki dekoratif objelerin tozunu alın.

2. Gardırop temizliği

• Kış mevsiminde giyilebilecek kalın kazaklarınızı, eldivenlerinizi, atkılarınızı, şapkalarınızı yıkayarak kaldırın. Gerekliyse, mont ve kabanlarınızı kuru temizleyiciye verin. Kullanmadığınız kıyafetlerinizden kullanılabilecek durumda olanları bağışlamak ya da ikinci el olarak satmak üzere kenara ayırın. Kullanılamayacak durumda olanları mümkünse geri dönüştürülmek ya da farklı amaçlarla kullanılmak üzere ayrı bir yere ayırın.
• Yaz ve ilkbahar mevsiminde giyilecek kıyafetlerinizi bulundukları yerden çıkarın ve dolabınızda boşalan yerlere, gerekliyse ütüleyerek yerleştirin.
• Çorap çekmecenizdeki tek kalan ya da yıpranmış çorapları ayıklayın. Kullanılamayacak durumda olanları temizlik bezi olarak kullanabilir ya da atabilir, küçük dokunuşlarla tekrar kullanılabilecek durumda olanları tamir edilmek üzere tamir edilecekler kutunuza ayırabilirsiniz.
• Sırt çantaları, evrak çantaları ve valizler dahil tüm çantalarınızı düzenleyin. İç kısımlarında kalan eşyaları toplayın, ardından temizleyin ve yerlerine yerleştirin.
• Günlük kullandığınız çantanızı veya cüzdanınızı temizleyin.
• Yeniden kullanılabilir alışveriş çantalarının hepsini tek bir yerde toplayın.

3. İlaç ve kozmetik temizliği

• Süresi dolan tüm ilaçlarınızı ve sağlık takviyelerini uygun şekilde çöpe atın. İlaçların nasıl uygun şekilde imha edileceğine ilişkin bilgi edinmek için araştırma yapmayı unutmayın.
• İlkyardım kutunuzu gözden geçirin ve varsa eksik malzemelerinizi tamamlayın.
• Şampuan, duş jeli, cilt bakım ürünleri, güneş kremi, makyaj malzemesi gibi tüm kozmetiklerinizi düzenleyerek tarihi geçmiş olanları ayıklayın. 3 aydan daha eski olan sıvı/krem makyaj malzemelerini ve bir yıldan daha eski olan pudra formundaki makyaj ürünlerini çöpe atabilirsiniz.
• Makyaj fırçalarınızı ve saç fırçalarınızı derinlemesine temizleyin.

4. Ayakkabı düzenleme

• Ayakkabılarınızı kullanım sıklığınıza ve kullanım amacınıza göre gruplandırın. Kışlık botlarınızı ve ilkbahar döneminden sonra kullanmayacağınız tüm ayakkabılarınızı temizleyerek kaldırın. Sık kullandıklarınızı da temizleyerek ve bakımını yaparak, bakımını yapamadıklarınızı ve tamire ihtiyacı olanları ise ilgili kutuya ayırarak ayakkabılığınızı düzenleyin.
• Ev terliklerinizi ve panduflarınızı yıkayın ya da materyaline uygun şekilde temizleyin.

5. Buzdolabı ve mutfak temizliği

• Buzdolabının içindeki rafları, meyve ve sebze kutularını çıkarıp yıkayarak buzdolabınızı ve derin dondurucunuzu iyice temizleyin. Tarihi geçen yiyecekleri çöpe atın. Buz kalıplarını yıkayın. Buzdolabının kapaklarında biriken kirleri temizleyin ve her şeyi düzenli şekilde yeniden yerleştirin. Siz temizlik yaparken dışarıya çıkardığınız yiyeceklerin bozulmasından korkuyorsanız, termos kullanabilir ya da yiyecekleri geçici olarak evin karanlık ve soğuk bir köşesine koyabilirsiniz.
• Mutfak dolaplarınızdan her şeyi çıkarın ve eşyaları tekrar düzenlemeden önce tüm rafları ve dolap kapaklarını temizleyin.
• Fırını, aspiratörü ve ocağı temizleyerek dezenfekte edin.
• Mutfak lavabosunun giderini temizlemek için: Kaynayan 2 litre sıcak suyu lavabonuzun deliğinden döktükten hemen sonra 1 paket karbonatı ve bir su bardağı sirkeyi ardı ardına deliğe boşaltın. 3-4 dakika bekledikten sonra bir kez daha kaynar su dökün.
• Su şişelerini, termosları, sürahileri ve karafları yıkayın.

6. Küçük ev aletleri ve mutfak gereçleri

• Mutfak robotu, saç kurutma makinesi, kahve makinesi gibi cihazlarınızı ve tüm aparatlarını detaylıca temizleyin.
• Düzenli olarak temizlenmeyen konserve açacağı, bıçak bileme aleti, çekmece içi kaşık ve çatal düzenleyici gibi mutfak ekipmnlarını iyice temizleyin.
• Eski mutfak süngerlerinizi, mutfakta kullandığınız temizlik bezlerini, havluları ve temizlik eldivenlerinizi yenileriyle değiştirin.

7. Banyo dolapları

• Banyo dolaplarınızdaki her şeyi dışarı çıkarın, dolapların ve çekmecelerin arkalarını, yanlarını ve altlarını detaylıca temizleyin.
• Son kullanma tarihi geçmiş temizlik ürünlerini çöpe atın.
• Eski, yıpranmış diş fırçalarını ve / veya jiletleri yenileriyle değiştirin.
• Duş perdesi kullanıyorsanız yıkayın veya yenisiyle değiştirin.

8. Döşeme, koltuk, perde ve nevresim temizliği

• Kanepe örtülerini/kılıflarını, minder kılıflarını ve evde kullanılan diğer tüm çarşaf ve nevresimleri yıkayın.
• Oturma odanızdaki, yemek odanızdaki ve yatak odalarınızdaki tüm perdeleri yıkayın. Evde yıkanamayacak özellikte perdeleriniz varsa, kuru temizlemeciye götürün ya da uygun şekilde temizleyin.
• Ütü masası kılıfınızı yıkayın.
• Banyo havlularını, saç havlularını, yüz havlularını, ayak havlularını ve mutfak havlularınızı yıkayın.
• Eğer varsa, küçük kilimleri, banyo paspaslarını ve bornozlarınızı da bu adımda yıkayabilirsiniz.
• Koltukları ve ağır mobilyaları hareket ettirin, altlarını süpürün ve silin.
• Kanepe ve sandalyelerin aralarını, minderlerin altlarını süpürün.

9. Elektronik eşyaların temizliği

• Uzaktan kumanda, gamestick gibi sık kullandığınız elektronik aletlerinizi uygun şekilde temizleyin.
• Telefon ve tabletlerinizi, mikrofiber bez ve uygun bir temizleyiciyle silin.
• Televizyon ve masa üstü bilgisayarlarınızın tozunu alın. Klavyenizi ters çevirip içinde biriken tozları silkeleyin.
• CD, kablo, USB gibi aparatları gözden geçirerek bozuk olanlarını ayıklayın. Tamir edilerek kullanılabilecekleri tamir kutusuna ayırın. Kullanılmayacak durumda olanlardan kurtulun.
• Bilgisayar, telefon ve tabletlerinizin dışı kadar içini de temizleyin. Kullanmadığınız uygulamaları, biriken fotoğraflarınızı ve notlarınızı temizleyin ve yeniden düzenleyin.

10. Çalışma alanı temizliği

• Çalışma masanızı ve çalışma alanınızdaki tüm çekmeceleri ve dolapları tamamen boşaltın. Detaylıca temizledikten sonra dağınıklık yaratan tüm notları, belgelerinizi ve küçük ofis gereçlerini (ataç, kalem, postitler vb.) düzenli şekilde yerleştirin. Gereksiz olan her şeyi çöpe atın.
• Eski dergileri, gazeteleri ve ambalaj malzemelerini geri dönüştürün.
• Tek bir yerde duran eski kağıt veya plastik alışveriş poşetlerini düzenleyin, böylece onları yeniden kullanabilirsiniz.
• Artık ihtiyacınız olmayan ancak kişisel bilgilerinizin yer aldığı belgeleri parçalayarak imha edin. Önemli olanlarını tarayarak dijital versiyonlarını saklayın.
• Zımba, silgi, kalem, bant gibi ofis eşyalarını, hobi ve sanat malzemelerini evinizde tek bir yerde toplayın ve saklayın.

11. Pencere ve cam temizliği

• Pencerelerinizi açıp çerçevelerinde birikmiş pislikleri elektrikli süpürgenin ince ucuyla temizleyin. Sonrasında pencere çerçevelerinin her yerini silerek temizleyin.
• Camlarınızı temizlemek için uygun bir cam temizleyici ürünün yanı sıra, birkaç damla bulaşık deterjanı damlatılmış su ve mikrofiber bir bez de yeterli olacaktır.
• En son aşamada parlamalarını sağlamak için bir tatlı kaşığı sirke eklenmiş suyla tüm camlarınızı ikinci kez silerek temiz bir havlu yardımıyla kurulayın.

Evinizi nasıl temizleyeceğiniz, hangi sırayla temizleyeceğiniz ve ne kadar zaman ayıracağınız tamamen size kalmış. Ancak yukarıdaki önerileri günlere bölerek, adım adım ilerlemek isterseniz aşağıdaki Bahar Temizliği Takvimi’ne uygun bir plan oluşturabilirsiniz.

 Bahar temizliğinin neden önemli olduğunu ve yaşamımıza ne gibi faydalar sağlayabileceğini Dip köşe bahar temizliği: Zihinsel, ruhsal, bedensel ve mekansal arınma zamanı yazımızda bulabilirsiniz. Yaşam alanınızın yanı sıra zihninizi ve ruhunuzu da arındırarak bahara hazırlamak için Zihinsel detoks: Zihninizi ve ruhunuzu arındıracak ‘bahar temizliği’ önerileri yazımıza; bahar ayına taze ve canlı bir başlangıç yapmak için bedeninizi de arındırmak için Bedensel arınma: Bahar öncesi vücudunuzun yenilenmesine yardımcı olacak detoks önerileriDip köşe bahar temizliği: Zihinsel, ruhsal, bedensel ve mekansal arınma zamanı yazımızda bulabilirsiniz. Yaşam alanınızın yanı sıra zihninizi ve ruhunuzu da arındırarak bahara hazırlamak için Zihinsel detoks: Zihninizi ve ruhunuzu arındıracak ‘bahar temizliği’ önerileri yazımıza; yazımıza göz atabilirsiniz.