Zerdeçal Güneydoğu Asya kökenli sarı bir baharattır. Pek çok Hint ve Ortadoğu yemeğinde kullanılan popüler bir üründür. Genellikle sağlığa faydaları sebebiyle tüketilir. Zerdeçal veya onun ana maddesi olan curcumin giderek daha fazla yaygınlık kazanıyor. Ancak bazı insanlar yüksek dozda zerdeçal ve curcumin takviyelerinin muhtemel yan etkileri konusunda endişelere sahipler. Bu konuda kanıtlara bir göz atalım.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
Zerdeçal nedir?
Zerdeçal, antik bir Hint baharatıdır ve hem yemeklerde, hem tıbbi karışımlarda hem de gıda boyası olarak kullanılır. Zerdeçalın pek çok faydası bulunuyor ve özellikle artrit, sindirim problemleri, solunum yolu problemleri, alerjiler ve depresyon konusunda iyileştirici etkileri var.
Bitkinin kökünden elde edilen bu baharatta circuminoidler adı verilen bitkisel bileşenler vardır. Bunlar zerdeçalın aktif bileşenleridirler. Baharata rengini veren ve sağlığa faydaları olanlar da bunlardır.
Zerdeçal çiğ veya toz formunda tüketilebilir, ayrıca takviye olarak da satılıyor. Bazı ucuz zerdeçal tozlarında etiketinde yazmayan katkılar bulunabilirler ve bu konuya da değineceğiz.
Zerdeçalın yan etkileri
Zerdeçal genel olarak güvenilirdir ve ciddi yan etkileri yoktur. Ancak bazı insanlar takviye olarak yüksek dozda aldıklarında yan etkiler yaşayabilirler.
Bunlar arasında şunlar var:
- Ticari ürünlerin hepsi saf değil: Yani daha ucuz ve potansiyel olarak toksik bileşenler eklenebilirler ve etikette bunlar yazmayabilirler.
- Dolgulara sahip olabilir: Bazı çalışmalara göre ticari zerdeçal baharatlarında nişasta, arpa, un gibi katkı maddeleri olabiliyor. Bu da özellikle gluten hassasiyeti ve çölyak hastalığı olanlarda yan etkiler yaratabiliyor.
- Sorgulanabilir gıda renklendiriciler içerebilir: Bazı zerdeçal ürünlerinde rengi iyileştirmek için gıda boyaları kullanılabiliyorlar.
- Kurşun düzeyi yüksek olabilir: Bazı zerdeçallarda kurşun oranı daha yüksektir ve bu da sinir sistemi için kötü etkiler yaratabilir.
İlaç etkileşimleri
Zerdeçalı gıda baharatı olarak kullananlar için ilaçlarla ciddi bir etkileşim bulunmuyor. Ancak takviye formunda alırsanız bazı ilaçlar ile etkileşime girebilir. Bu etkiler şöyle:
- Kan pıhtılaşmasını önleyebilir: Zerdeçal takviyeleri özellikle aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçlar alanlar tarafından tüketildiğinde fazla sulanmaya sebep olarak kanamaya yol açabilirler.
- Kan şekerini düşürebilir: Zerdeçal aynı zamanda kan şekerini düşürebilir ve diyabet ilaçlarının etkisini arttırabilir.
Eğer yeni bir gıda takviyesi almak isterseniz ilk olarak doktorunuzla konuşun.
Curcuminin yan etkileri
Curcumin takviyeleri genelde düşük dozlarda güvenli görülürler ve herhangi bir yan etkileri bulunmaz.
2021 yılında yapılan bir incelemeye göre günde 1000 mg curcumin almanın görünür bir yan etkiye sebep olmadığı görülüyor.
Yine de insanların bazılarında yüksek dozlarda hafif yan etkiler görülebilir. Bunlar şöyle:
- Sindirim problemleri: İnsanlarda ishal gibi hafif belirtiler olabilir.
- Baş ağrısı: 500 mg ve daha üstü dozlarda bazı insanlarda baş ağrısı ve bulantı görülebiliyor.
- Cilt tahrişi: Bazı insanlarda aldıktan sonra ciltte tahriş oluyor ancak çok nadir görülüyor.
Ancak şu anda düşük dozlarda curcumin almanın ciddi bir yan etkiye özellikle kısa vadede sebep olduğuna dair ciddi bir kanıt yok fakat insanlar ile uzun vadeli çalışmalara ihtiyaç var.
İlaç etkileşimleri
Curcumin genel olarak güvenli olsa da bazı araştırmalara göre bazı ilaçların işleyişi üzerinde etkisi olabiliyor. Bunlar şöyle:
- antibiyotikler
- kan sulandırıcılar
- antidepresanlar
- antihistaminler
- kalp damar ilaçları
- kemoterapötik ilaçlar
Bununla birlikte curcuminin ilaç etkileşimleri üzerinde araştırmalar az sayıdalar ve bu nedenle takviye olarak almanın kullandığınız ilaçla bir sorun yaratıp yaratmayacağına dair yeterince kanıt yok. Başka bir ilaç kullanıyorsanız curcumin takviyeleri konusunda doktorunuzla görüşmelisiniz.
Ne kadarı çok fazla olur?
Zerdeçal alımına dair resmi bir öneri yok ve maksimum tolere edilebilir maksimum miktar tanımlanmış değil.
Ancak genel bir kural olarak önerilen doz takviyelerin üzerinde yazar.
Pek çok sağlık kurumu curcumin konusunda günde beden ağırlığının kilosu başına 3 mg alım öneriyor. Fakat ne kadar almanız gerektiğine dair doktorunuza da danışmanız uygun olacaktır.
Zerdeçalın faydaları nelerdir?
Zerdeçal bir baharat ve gıda boyası olarak kullanılır ve gıdalara hem renk hem de aroma ekler. Aynı zamanda sağlığa faydaları için de kullanılır. Bu etkilerin büyük kısmı ana bileşeni olan curcumin kaynaklıdır.
Curcumin takviyelerinin genel faydaları şöyledir:
- İnflamasyonları azaltır: Kronik inflamasyonun pek çok hastalıkla bağlantısı var. Çalışmalara göre curcumin takviyeleri inflamasyon işaretçilerini azaltabiliyorlar ve inflamatuvar bağırsak hastalığı, artrit, sedef, depresyon ve atherosklerozis gibi inflamatuvar sağlık problemlerinin belirtilerini azaltabiliyorlar.
- Antioksidan etki gösterir: Curcumin ve diğer curcuminoid maddeler güçlü antioksidanlardır ve bu nedenle serbest radikallerin yarattığı hücre hasarına karşı koruma sağlayabilirler.
- Damar işlevlerini iyileştirebilir: Çalışmalara göre curcumin takviyeleri damarların genişlemesini sağlıyorlar ve böylece kan akışını arttırıp tansiyonu düşürüyorlar.
- Kalp krizi riskinde azalma: Kalp krizi riskini azaltabilir ve bunun sebebinin kolesterol düzeylerini iyileştirerek anti-inflamatuar etkiler yaratması olduğu düşünülüyor.
- Nörolojik sağlığı destekler: Curcumin takviyeleri Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkların belirtilerini iyileştirebilirler. Bunlar arasında Alzheimer, Parkinson, multiple skleroz ve bunama bulunuyor.
Zerdeçal ve curcumin takviyelerinin ciddi yan etkileri olmadığı görülüyor. Ancak bazı insanlarda baş ağrısı ve ishal gibi hafif etkiler yüksek dozlarda görülebilirler.
Düşük kaliteli zerdeçalda ucuz dolgu malzemeleri bulunabilir ve bunlar da gluten intoleransı olanlarda belirtilere sebep olabilirler.
Curcumin takviyeleri aldığınız başka ilaçlarla etkileşime de girebilirler. Bu nedenle ilaç kullananların takviye olarak almadan önce doktorlarına danışmaları uygun olur.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: Zerdeçal nedir? Zerdeçalın mucize faydaları