Liz Rognes, ABD’nin Washington eyaletinde yaşayan ve öğretmenlik yapan bir kadın. Müzik ve yazarlıkla da yakından ilgileniyor. Kendisi geçmişinde ne yazık ki yeme bozukluklarıyla mücadele etmiş fakat iyi haber şu ki; yaşadığı yerde bulunan bir klinikte aldığı tedavi sonrası sağlığına büyük ölçüde kavuşmuş ve yeniden yavaş yavaş da olsa içgüdüsel beslenmeye başlamış. Yani, kilo alma korkusu ya da imaj algısı nedeniyle kısıtlayıcı diyetlere başvurmaktan ya da uzun süreli diyetlerin ardından kendini tıkanırcasına yeme nöbetlerinde bulup, ardından duyduğu pişmanlıkla yeniden diyetlere başlamaktan vazgeçmiş ve bu kısır döngüden büyük ölçüde kurtulmuş.
Ama beslenme ile arasında çok daha sağlam bir ilişki kurmasına, beslenmenin aslında ne kadar içgüdüsel bir olay olduğunu hatırlamasına neden olan ise bir yaşındaki oğlunun ona öğrettikleri. Oğlu her gün dünyayı tanıdıkça, o da oğluna bakarak çok değerli bir şeyi keşfetmiş: Yiyecekler vücudumuzu beslediği kadar ruhumuzu da besler ve zenginleştirir.
Gelin hikâyenin geri kalanını olduğu gibi Rognes’in ağzından dinleyelim…
“Bir yaşındaki oğlum yemek vakitlerinden büyük keyif alır. Yüksek mama sandalyesine oturur, ya bir parça peynir ya bir portakal, bazen de birkaç parça balık alır ve bunları iştahla ağzına götürürken gözlerini kocaman açarak bana bakıp, ‘Mmmm!’ der. Bir ısırık daha ve ardından yine memnuniyetini gösteren şirin sesler. Babası da yanımızdaysa, ‘Babacık?’ diye seslenir ona ve kocam, ‘Efendim evlat?’ dediğinde yine ‘Mmmm!’ sesleri gelir. Bu onun bizle iletişim kurma şekli; yediği yiyecekten duyduğu mutluluğu böyle gösteriyor. Daha önce tatmadığı yiyecekler onu hayli şaşırtıyor ve yeni bir tat, yeni bir doku ya da kıvamda besinler keşfettiğinde ellerini çırparak neşesini bizimle de paylaşıyor. Mutfakta en sevdiği yiyeceklerden birini hazırladığımı gördüğünde ise mutluluğuna diyecek yok.
Yeme anlarını ortak bir deneyime çevirmekten hoşlanıyor. Ayrı ayrı tabaklarımızda sandviçler varsa, tabağımdakinden de bir ısırık almak istiyor. Sonra da bana bakıp kendi ekmeğini işaret ediyor. Eh, ben de onu kırmıyorum ve bir parça tadına bakıyorum. Onun için aldığımız çatal, kaşık ya da tabağı değil, bizim önümüzdekilerden kullanmak istiyor. Çorbasını bizim gibi cam kâselerde içmek istiyor.
Yeme bozukluğuyla mücadele ettiğim yıllarda, zihnimle savaşır ve kendimi yemek yemeye zorlardım çünkü ancak böyle iyileşeceğimi biliyordum, yiyeceklerin beni besleyen kaynaklar olduğunun farkındaydım. Yiyeceklerden ne kadar korksam da ve her yemek saati üzerimde büyük bir kaygı yaratsa da, bedenimin bu yiyeceklere ihtiyacı olduğunun, yıllardır ihmal ettiğim ve hor kullandığım vücudumu ancak yeterince beslediğimde iyileşebileceğimin farkındaydım.
Çok uzun bir zaman yanımda hep bazı sözler yazdığım kâğıtlar taşıdım. Hatırlamak, kendime beslenmeyi hatırlatmak için. ‘Bu yiyecek besleyici ve faydalı. Bedenimin ona ihtiyacı var.’ Belki basit bir söz ama yeme bozukluğu olan biri için son derece etkili ve anlamlı. Yediğim yiyecek ile onun fiziksel açıdan vücuduma verdiği enerji ve iyileştirici etki arasında bağlantı olduğunu fark etmem, bunun bilincinde olmam gerekiyordu. Kısacası, o günlerde beslenmek benim için içgüdüsel bir mesele olmaktan çok çok uzaktı; bir ihtiyaç, bir zorunluluktu ve belli bir ritimde sürdürülmesi gerekiyordu. Oldukça mekanikti, evet. Ama yeme bozukluklarıyla mücadele ediyorsanız, bedeninizin hangi besine ne kadar ihtiyacı olduğunu ancak bu şekilde anlayabiliyorsunuz. En azından belli bir süre boyunca. En azından iyileşme yolunu yarılayana kadar.
Yiyeceklerin pratik açıdan gerekliliğini ve faydasını hatırlatan bu sözler zamanla ‘Bunu yemek istiyorum’ ya da ‘Tadı hoşuma gittiğine göre neden yemeyeyim?’ gibi ifadelere döndü. Vücudumun söylediklerine kulak verdikçe, zevk aldığım farklı tatları ve besinleri keşfettim. Dahası, mutfakta daha fazla vakit geçirmeye başladım ve yemek yapmayı öğrendim. İlk zamanlarda birçok açıdan oğlum gibi hissettim sanırım. Mesela, daha önce nasıl kullanılacağını bilmediğim bir sebzeyi ilk kez pişirdiğimde ya da değişik bir tarif denediğimde sonuçtan da memnunsam çok mutlu oluyordum. Sofradaki o yemek benim yarattığım bir şeydi ya da oraya konmasına yardım etmiştim ve bu gerçek beni yeni tatlara, yeni dokulara karşı heyecanlandırıyordu. Gittikçe daha iyi gördüğüm bir şey vardı: Biriyle yemek pişirip ardından keyifli bir masada bu yemeği paylaşmak aslında bağ kurmanın son derece basit ama çoğumuzun artık unutmaya başladığı bir yoluydu.
Yeme bozukluğundan iyileşmeye çalıştığım dönemde yemekten hiç mi hiç haz almadığım bir sürü an oldu. Böyle zamanlarda hep yiyeceklerin beni iyileştireceğini hatırlatan sözleri okudum, onları hatırladım. Oğlum doğduğunda beş gün yoğun bakım ünitesinde kaldı ve ona bir şey olması ihtimali beni deli gibi korkutuyordu. Hiç iştahım yoktu. O beş gün yiyeceklerin ne tadına vardım ne de kokularını, kendilerine has kıvamlarını hissettim ama yine de yedim. Çünkü yemek zorundaydım. Oğlum o odadan çıktığında ona bakmak için yeterince güçlü olmak zorundaydım. O beş günü atlattık ve işte şimdi karşımda sağlıklı, mutlu bir çocuk duruyor. İkimiz de sağlıklıyız ve buna her gün şükrediyorum.
Oğlum doyduğunu hissettiğinde, ‘bu kadar, doydum,’ der ve tabağındakilerin hepsini bitirmemişse kalanları bazen köpeğimize verir. Sonra kollarını kaldırıp bana bakar ve onu sandalyesinden aşağı indirmemi bekler. Ki oyununa devam etsin. Bazen de yemeğini yedikten sonra bana sarılmak ya da yanağıma bir öpücük kondurmak ister. Ben elini ağzını silerken, bana dayanır ve o yapış yapış olmuş parmaklarını yüzümde, tatlı kokan nefesini yanaklarımda hissettikçe ona sıkı sıkı sarılasım gelir. Sağlıklıyız! Bebeğimle yiyeceklerimizi paylaşıyoruz. Bu gerçekten çok ama çok büyük bir lütuf.
Oğlumdan şunu öğrendim: Yiyecekler yalnızca vücudumuzu beslemek için kullandığımız kaynaklar değildir. Başka başka anlamları da var. Mesela, keyif verirler. Mesela, bağ kurmamızı sağlarlar. Hatta her gün oğlumda gördüğüm gibi bizi eğlendirirler. Evet, yiyecekler vücudu besler, ona sağlık verir ama aynı zamanda aile ve arkadaşlık ilişkilerini de besler, kendi arzularımız ve değerimiz ile aramızdaki bağları kuvvetlendirir. Bize sırf kendimiz olduğumuz için, bu dünyada var olduğumuz için kıymetli olduğumuzu hatırlatır. Yediklerimizden keyif almaya da, onların tatlarını ve çağrıştırdığı güzellikleri hissetmeye de hakkımız var. Yemenin zor olduğu, hatta işkenceye dönüştüğü dönemlerde bile vücudumuzu beslemek için yemek zorundayız.
Bu bedene, aileme ve beni büyüten insani bağlara sahip olduğum için şanslı olduğumu biliyorum. Bedenimi, kalbimi ve ruhumu besleyen yiyecekler, insanlar ve doğa hepimiz için büyük bir armağan…”
Kaynak:
Liz Rognes’in ‘What I am Learning About Food From My One-Year Old’ adlı yazısını aşağıdaki sitede okuyup özetledim:
https://emilyprogram.com/blog/what-im-learning-about-food-from-my-one-year-old/
Daha önce yayımladığımız ve konuyla ilgili daha fazla düşünmenizi sağlayacak bazı yazıları da bu vesileyle okumak ya da hatırlamak isterseniz…
Yeme Bozukluklarından İyileşirken İçgüdüsel Beslenmek Mümkün mü?
Buzdolabı Magnetleriyle İlişkimiz VarYiyecekler vücudumuzu beslediği kadar ruhumuzu da besler ve zenginleştirir.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu ile Diyetler Arasında Nasıl bir İlişki Var?
Bedenin de Beslensin Ruhun Da: Hayata Sarıl Lokantası