Amerikalı doktor Halbert Dunn, wellness kavramını ilk ortaya çıkaran kişi olarak tanınır. Dunn’ın wellness tanımı Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlık tanımını temel almıştır ama Dunn, sağlıklı olma durumunun wellness sürecinden farklı olduğunu ifade etmiştir. Dünya Sağlık Örgütü sağlığı “fiziksel, zihinsel ve sosyal iyi oluş durumu” olarak tanımlamakta ve “yalnızca hastalığın veya sakatlığın yokluğu” olarak görmemektedir (Hattie, 2004). Dunn ise sağlığın “pasif bir homeostasis veya denge durumu” olduğunu söylemiş, wellness’ı ise “kişinin yaşamındaki faaliyetlerini en iyi şekilde gösterme potansiyeline doğru sürekli bir hareket sürecini” ifade eden dinamik bir kavram olarak tanımlamıştır (Akt, Memnun; Lauzon, 2001).
Wellness küresel büyüklüğü 4.2 trilyon dolar olan dev bir sektör. Her alanda olduğu gibi welness sektöründe de trendler mevcut ve trendleri öngören sektör kaynaklarından biri de “Global Wellness Summit” (Küresel Wellnes Zirvesi). Psikolojik sorunları holistik olarak ele almanın gerektiğini savunan bir psikolog olarak wellness benim de yakından takip ettiğim bir kavram. Holistik olmaktan kastım psikolojik problemlerin spor, yaşam biçimi, beslenme gibi öğelerin de göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi. Örneğin psikolojik bir problemi için psikologlardan ya da psikiyatristlerden destek alan bir kişinin bu desteğin yanı sıra herhangi bir sağlık sorunu yoksa spor yapması, aldığı besinlere dikkat etmesi, endişe bozukluğu yaşıyorsa fazla kafein tüketmemesi gibi.
Şimdi dilerseniz “Global Wellness Summit 2020″nin ortaya çıkardığı wellness trendlerine bir göz atalım.
Gerçek sirkadiyen sağlık
Çok uzun süredir iyi bir uykunun önemini vurgulayan wellness dünyası, artık odağını uykudan, sirkadiyen ritime çevirmiş durumda. Sirkadiyen ritim, özetle vücudunuzun saatidir. Sirkadiyen ritim, organizmanın yaklaşık bir günlük fizyolojik ve biyolojik süreçlerindeki değişimleri ifade eder (Akıncı ve Orhan, 2016).
Sirkadiyen ritmi etkileyen en önemli faktörlerden biri ışıktır. Malum biz 21.yüzyıl insanların hayatında olan akıllı telefonlar, tabletler gibi elektronik eşyalardan yayılan yapay ışıklar sirkadiyen ritmin bozulmasında büyük rol oynuyor. İşte bu yeni wellness trendinin ana hedefi vücudumuzun sirkadiyen ritminin bozulmasını engellemek. Global Wellness Summit raporuna göre yakın gelecekte kan ya da tükürükten sirkadiyen ritmimizi belirlemek mümkün olacak. Ve bu sayede de mobil uygulamalar bizlere kendi vücut ritmimize uygun bir şekilde uyumamız, egzersiz yapmamız ve yemek yememiz hakkında tavsiyelerde bulunacaklar.
J-Wellness
Yani Japonya temelli wellness trendleri. Artık hepimizin bildiği gibi Japonya uzun yaşayan insanların ülkesi. Son yıllarda Japonya’dan çıkan bir çok wellness trendine tanıklık ettik. Örneğin yataktan kalkma sebebinizi yani yaşam amacınızı bulmaya yönelik Ikigai, kırık eşyaları altınla onarma sanatı olan Kintsugi, orman banyosu olarak tanımlayabileceğimiz Shinrin-Yoku, Japonya menşeili felsefelerdir.
2021 yazında tüm gözler pandemi yüzünden ertelenen “Tokyo 2020” Olimpiyat Oyunlarında olacak. Global Wellness Summit’e göre Olimpiyatlar, Japonya’ya önleyici tıp ve wellness trendlerini dünya ile paylaşması için büyük bir fırsat sunacak. Bu arada Japonya dünyanın“uzun ömür ekonomisi” için öncü çözümler öne sürüyor. Bu çözümler hepimizin daha sağlıklı yaşlanmasına yardımcı olacak teknoloji destekli çözümler. Bunlar arasında yaşlılara duygusal ve fiziksel destek sağlayacak sosyal robotlar var. Anlaşılan J-Wellness trendi daha uzun yıllar wellness dünyasında hüküm sürecek.
Zihin sağlığı ve teknoloji işbirliği
Evet, önümüzdeki yıllarda sık sık göreceğimiz wellness trendlerinden biri zihin sağlığı ve teknoloji işbirliği olacak. Bazı insanların psikolojik destek almaya karşı duyduğu çekinceler ve işin ekonomik boyutu Silikon Vadisi’nin kimi yatırımcılarını harekete geçirdi ve sonuç zihin sağlığını mobil uygulamalarla birleştiren yeni ürünler oldu. Örneğin TalkSpace gibi ekonomik sanal terapi uygulamaları profesyonel terapistleri aramanıza, ya da onlarla görüntülü konuşma yapmanıza olanak sağlıyor. Bu arada bu kategorideki yeni ürünler arasında, kullanıcının fiziksel semptomlarını kaydederek olası bir panik atak nöbetini engellemeye yönelik uygulamalar olduğu gibi, SuperBetter gibi zihin sağlığını oyunla birleştiren uygulamalar da var.
Wellness müziği
Müziğin iyileştirici etkisi Antik Çağlardan beri bilinen bir gerçek. Günümüzde müziğin bu etkisi teknoloji sayesinde yeniden keşfediliyor. Evet rahatlatıcı müzikler, wellness dünyasındaki en gözde trendlerden biri olmuş durumda. Örneğin Calm gibi mobil uygulamaları wellness müziği uygulamalarına dönüşmeye başlıyor. Sizden aldıkları bilgilerle, sadece size özel bir şekilde rahatlatıcı müzik oluşturan Berlin merkezli Endel ise “wellness müziği” trendine farklı bir boyut katıyor. Londra merkezli “Mind Like Water” gibi wellness stüdyoları müşterilerine “Ayurvedik müzik terapisi masajı” gibi kulağa ilginç gelen yeni wellness müziği hizmetleri sunuyor.
Evet, sizler için “Global Wellness Summit 2020” raporundan derlediğim bazı wellness trendleri bunlar. Bu arada sizlere bir eğitim haberim var. WhatsApp ya da FaceTime üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için rsolaker@gmail adresine yazabilirsiniz. 2020 yılını “Hayatı Güzelleştirme Yılı” ilan ettim. Hayatı güzelleştirmekle ilgili psikoloji egzersizler paylaştığım Instagram hesabım ise @ranakutvan.
Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.
Kaynaklar:
Akıncı, E., Orhan, F. Ö. (2016). Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2016; 8(2):178-189 doi: 10.18863/pgy.81775.
Hattie J.A., Myers J. E., and Sweeney T.J. (2004), A Factor Structor of Wellness: Theory, Assessment, Analysis, and Practise, Journal of Counseling and Development.
Lauzon L.L. (2001), Teacher Wellness: An Interpretive Inquiry, Victoria Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Memnun, S. (2006), Algılanan Esenlik Ölçeğinin (Perceived Wellness Scale) Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması Ve Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Esenlik Algıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
2020 Wellness Trends, from the Global Wellness Summit.
İlginizi çekebilir: Duygularımızın farkında olmak, onları anlamak ve verimli bir şekilde yönetebilmek için: Ekim ayı “Duygusal Wellness Ayı”