Tükenmişlik sendromunun 3 aşaması

Sezen Aksu’nun da dediği gibi;

Etrafımızı sarıverecek,
Bir boşluk ki asla bitmeyecek,
Her şey bir an’da anlamsız gelecek,
İŞTE BİZ O GÜN TÜKENECEĞİZ…

Hala geliştirilmekte olan tükenmişlik kavramı; iş stresiyle ortaya çıkan bir durum olarak düşünülürken günümüz yaşam şartları düşünüldüğünde genel olarak uzun süre strese maruz kalmayla da bağlantılı bir kavram olduğu düşünülmektedir. Özellikle iş hayatında ve duygusal anlamda fazla özveride bulunmak ve anlaşılmamak, beraberinde gelen değersizlik hissi, umutsuzluk, mutsuzluk, konsantre olamama gibi durum ve duyguların bizim için bazı sinyaller olduğunu ve bize bir şeyler anlatmaya çalıştığını düşünmeliyiz.

Tükenmişlikle ilgili yapılan araştırmalarda strese maruz kalan insanlarda sırasıyla şu 3 aşamanın görüldüğü belirtilmiştir:

1. Alarm Aşaması: Stresli durum algılandığında kan basıncının yükselmesi, nabızda artış, titreme, terleme gibi anksiyete belirtileri görülmeye başlar. Bu aşamada “savaş, kaç ya da don” tepkileri verilir. Eğer bu tepkiler problemi çözerse vücut dengedeki haline yeniden döner. Eğer düzelmezse direnç aşamasına geçilir.

2. Direnç Aşaması: Alarm tepkilerimiz yetersiz kalırsa vücut durumu dengeleyebilmek için adaptif tepkiler ortaya çıkarmaya başlar. Yani bize daha fazla işaret göstermeye başlar. Bu işaretlerle birlikte bedensel tepkilerin şiddeti ve süresi arttığı gibi bağışıklık sistemimiz de bozulmaya başlar. Daha sık hastalanma, kronik ağrılar, enerji kaybı, tahammülsüzlük gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Sürekli olarak strese maruz kaldığımızda merkezi sinir sistemimizdeki serotonin miktarının azalmasıyla öfkeli veya kolay sinirlenebilir, her an patlamaya hazır hale gelebiliriz. Tüm bunların yanı sıra uyku ve iştah problemleri de görülebilir. Eğer direnç aşaması da yetersiz kalırsa sistemimiz çöküş aşamasına geçer.

3. Tükenme Aşaması: Sistemimizin çökmeye başladığı bu aşamada pek çok hastalık ortaya çıkabilir. Özellikle depresyon, anksiyete, psikosomatik gibi psikiyatrik bozukluklar ortaya çıkabilir. Sadece psikiyatrik bozukluklar değil kanser gibi diğer hastalıklar da ortaya çıkabilir. Çok uzun süre bu tür strese maruz kaldıysak tükenme aşamasına gelmiş olabiliriz. Bu aşamada sadece psikoterapi ve sosyal destek almak yetersiz kalabilir. Bu aşamada tıbbi destek almak gerekebilir.

Tükenmeye başladığınızı fark edebildiğiniz ve harekete geçebildiğiniz bir hafta dilerim. Unutmamalıyız ki kabul çözüme giden yolun ilk aşamasıdır.

Bazen sadece yorgun oluyor insan,
Ne küs,
Ne yalnız,
Ne aşık
Cemal Süreyya

İlginizi çekebilir: Sürekli tekrar eden döngülerden kurtulmak için tüm benliğinizi kucaklayın