Progesteron hormonu: Nedir, ne işe yarar?

Progesteron hormonu hakkında ne kadarını biliyorsunuz? Konuyla ilgili merak ettiklerinizi keşfetmek için okumaya devam edin.

Hormonları, vücudunuzdaki uyku-uyanıklık döngülerinden sindirime kadar çeşitli vücut fonksiyonlarını etkileyen kimyasal haberciler olarak tanımlayabiliriz. İşte progesteron da, diğeri östrojen olan iki önemli dişi cinsiyet hormonundan biri. Bu iki hormonun başlıca işlevleri ise dişi bedeninde adet döngüsünü düzenlemek ve hamileliği desteklemek. Progesteron hormonu nedir ne işe yarar, progesteron hormonu düşükse ne olur, progesteron yüksek olursa ne olur? Tüm bu soruların yanıtlarını, aşağıda bulabilirsiniz.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Progesteron hormonu nedir?

Yukarıda kısaca değindiğimiz gibi, progesteron bir dişi cinsiyet hormonudur. Her ay yumurtlamayı takiben esas olarak yumurtalıklarda üretilir. Adet döngüsünün ve hamileliğin korunmasının çok önemli bir parçasıdır. Progesteron hormonu, döngünüzü düzenlemeye yardımcı olur. Ancak asıl görevi rahminizi hamileliğe hazırlamaktır. Her ay yumurtladıktan sonra, progesteron, döllenmiş bir yumurtaya hazırlanmak için rahmin astarını kalınlaştırır. Döllenmiş yumurta yoksa progesteron seviyeleri düşer ve kişi adet görmeye başlar. Döllenmiş bir yumurta rahim duvarına yerleşirse, progesteron, hamilelik boyunca rahim zarının korunmasını sağlar.

Progesteron ayrıca meme gelişimi ve emzirme için de gereklidir. Başka bir kadınlık hormonu olan östrojenin bazı etkilerini tamamlar. Adrenal hormonların öncüsü olan testosteron ile birlikte çalışır. Erkekler de sperm gelişimine yardımcı olmak için az miktarda progesteron üretirler.

Progesteron hormonu ne işe yarar?

Progesteron, sarı cisim ile yumurtalıkların arasında üretilir. Bu, yumurtalıktan bir yumurtanın salınmasını takiben üretilen geçici bir bezdir. Böbrek üstü bezleri ve plasenta da progesteron üretebilir. Peki, progesteronun görevleri neler? Progesteron ne işe yarar?

Adet döngüsü sırasında

Kişinin adet döngüsünün ortasında, lüteinize edici hormon seviyelerindeki artış, yumurtlamaya yol açar. Yumurtlama, iki yumurtalıktan bir yumurtanın salınmasını ifade eder. Yumurta bırakıldıktan sonra korpus luteum oluşur ve progesteron üretmeye başlar.

Progesteron hormonu, glandüler gelişimi ve yeni kan damarlarının gelişimini uyararak vücudu hamileliğe hazırlamaya yardımcı olur. Bu, döllenmiş bir yumurta tarafından implantasyon için gerekli ortamı sağlar. Yumurta döllenmemişse, korpus luteum parçalanarak progesteron seviyelerinde düşüşe neden olur. Bu azalma endometriumun parçalanmasına katkıda bulunur ve adet dönemi başlar.

Hamilelik sırasında

Yumurta döllenirse korpus luteum parçalanmaz ve progesteron üretmeye devam eder. Bu progesteron, endometriumu beslemek için kan damarlarını uyarır. Ayrıca endometriumu gelişmekte olan embriyoya besin sağlamaya yönlendirir. Plasenta oluştuktan sonra progesteron da üretir. Sonunda, plasenta birincil progesteron üreticisi haline gelir.

Progesteron seviyeleri hamilelik boyunca yüksek kalır. Bu yüksek seviyeler ayrıca vücudun hamilelik sırasında ek yumurta üretmesini de engeller. Sürecin sonunda, progesteron da emzirmeyi tetiklemeye yardımcı olur.

Erkeklerde

Progesteron hormonu, erkeklerin adrenal bezlerinde de üretilir. İşlevi ise sperm gelişimi ile ilişkilidir.

Progesteron seviyeleri neden test edilir?

Doktorunuzun progesteron seviyelerinizi test etmek istemesinin birkaç farklı nedeni olabilir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralamak mümkün:

Yumurtlama olup olmadığını belirlemek
Kısırlığın altında yatan nedenlerin değerlendirilmesi
Düşük veya ektopik gebelik geçirilip geçirilmediğini belirleme
Yüksek riskli hamileliği olan veya hamilelik sırasında progesteron kullanan kişileri değerlendirmek
Anormal rahim kanamalarının nedenlerini daraltmak
Bir adrenal bozukluğun teşhisi

Progesteron hormonu kaç olmalı?

Görüldüğü üzere, progesteron oldukça önemli işlevleri olan bir bir hormon. Peki, normal progesteron seviyeleri ne olmalı? Progesteron seviyeleri, bir kan testi ile ölçülür. Progesteron seviyelerinin adet döngüsü boyunca dalgalandığını hatırlatalım; bu nedenle seviyeler ay boyunca değişebilir. Progesteron seviyeleri mililitrede nanogram (ng/mL) olarak ölçülür. Aşağıdaki adet döngüsünün ve hamileliğin farklı noktalarında yetişkin bir dişi için normal sayılan progesteron seviyelerini görebilirsiniz:

Yumurtlama öncesi: < 0.89
Yumurtlama: ≤ 12
Yumurtlama sonrası: 1.8-24
Hamilelikteki ilk üç aylık dönem: 11–44
Hamilelikteki ikinci üç aylık dönem: 25–83
Hamilelikteki üçüncü üç aylık dönem: 58-214

Progesteron, erkeklerde çok daha düşük seviyelerde bulunur ve adrenal bez disfonksiyonundan şüphelenilmedikçe genelde test edilmez. Normal seviyeler 0,20 ng/mL’den azdır. Sonuçların laboratuvarlar arasında değişebileceğini unutmayın. Test sonuçlarınızın doğru yorumu için mutlaka sağlık uzmanınıza başvurun.

Progesteron hormonu yüksekliği

Çoğu kişi “Progesteron yüksek olursa ne olur” merak etmekte. Progesteron hormonu yüksekliği, genellikle sağlığınız üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye neden olmaz. Progesteron seviyeleri hamilelik sırasında doğal olarak yüksek seviyelere ulaşır.

Progesteron düşüklüğü

Konuyla ilgili en fazla merak edilenlerden biri de “Progesteron hormonu düşükse ne olur” sorusu. Düşük progesteron seviyeleri hem menstrüasyonu hem de doğurganlığı etkileyebilir. Progesteron, döllenmiş bir yumurta için iyi bir ortamın teşvik edilmesine yardımcı olur. Progesteron seviyeleri düşük olduğunda, döllenmiş yumurtanın gelişmesi ve büyümesi daha zor olabilir.

Bir başka ifadeyle, progesteron özellikle doğurganlık yıllarında önemlidir. Yeterli progesteronunuz yoksa, hamile kalmakta sorun yaşayabilirsiniz. Yumurtalıklarınızdan biri yumurta bıraktıktan sonra, progesteron seviyeleriniz genelde yükselmelidir. Progesteron, döllenmiş bir yumurta alma beklentisiyle rahmin kalınlaşmasına yardımcı olur. Yeterince kalın değilse, yumurta implante olamayabilir.

Hamile olmayan kadınlarda, progesteron düşüklüğü belirtileri şunları içerir:

Baş ağrısı veya migren
Anksiyete veya depresyon dahil olmak üzere ruh hali değişiklikleri
Adet düzensizliği

Progesteron düşüklüğü bazen, hamile olmayan kadınlarda anormal rahim kanamasına neden olabilir. Düzensiz veya eksik adet dönemleri, kötü işleyen yumurtalıklara ve düşük progesterona işaret edebilir.

Hamile kalırsanız bebeğiniz doğana kadar rahminizi korumak için yine de progesterona ihtiyacınız olur. Vücudunuz, göğüslerde hassasiyet ve mide bulantısı gibi bazı hamilelik belirtilerine neden olan progesteron artışını sağlayacaktır.

Hamilelik sırasında progesteron düşüklüğü belirtileri arasında ise lekelenme ve düşük sayılabilir. Düşük progesteron ayrıca ektopik gebeliği gösterebilir.

Tamamlayıcı progesteron olmadan, östrojen baskın hormon haline gelebilir. Bu da aşağıdakileri belirtilere yol açabilir:

Kilo almak
Azalmış cinsel dürtü, ruh hali değişimleri ve depresyon
PMS, adet düzensizliği, ağır kanama
Meme hassasiyeti, fibrokistik memeler
Miyomlar
Safra kesesi sorunları

Progesteron nasıl yükseltilir?

Görüldüğü gibi progesteron hormonu menstrüasyon, hamilelik ve sperm üretimi için hayati önem taşıyan bir hormondur. Korpus luteum, plasenta ve adrenal bezler dahil olmak üzere çeşitli yerlerde üretilir. Progesteron seviyeleri adet döngüsü boyunca dalgalanır ve hamilelik sırasında en yüksek seviyelere ulaşır. Bununla birlikte, seviyeler çok düşerse, kısırlık da dahil olmak üzere sağlık sorunlarına yol açabilir.

Progesteron seviyeleriniz düşükse doktorunuz size çeşitli progesteron ilaçları reçete edebilir. Peki, progesteronu doğal yollarla artırmak mümkün mü? Bazı besinler kesin olarak progesteron içermese de vücudun progesteron üretimini uyarmaya yardımcı olabilirler. Bu besinlerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

Fasulye
Brokoli
Brüksel lahanası
Lahana
Karnabahar
Fındık
Kabak
Ispanak
Kepekli tahıllar

Bazı gıdalar ayrıca vücuttaki östrojen miktarını azaltmakla da ilişkilidir, bu da progesteronun östrojene olan oranını artırabilir. Bu besinler ise şunlardır:

Muz
Lahana
Kabuklu deniz ürünleri
Ceviz

Bu yiyecekleri diyetinize eklemeniz, doğal progesteron seviyelerini artırmaya yardımcı olabilir.

Ayrıca:

Fazla kilo, bir kadının vücudunun daha fazla östrojen üretmesine neden olabilir. Bu, progesteronda bir dengesizlik yaratabilir. Sağlıklı kiloyu korumak, bir kadının mutlaka daha fazla progesteron üreteceği anlamına gelmese de, hormonlarının daha dengeli olacağı anlamına gelebilir.
Stres, stres hormonlarının üretimini tetikler ve böbreklerin progesteron gibi hormonları kortizole dönüştürmesine neden olabilir. Stresi azaltmak için atılacak adımlara örnek olarak meditasyon, günlük tutmak, kitap okumak, müzik dinlemek veya diğer rahatlatıcı aktivitelere katılmak verilebilir.
Fiziksel aktivite, stres seviyelerini azaltmada ve sağlıklı kiloyu korumada oldukça etkili. Bununla birlikte, aşırı egzersiz tam tersi bir etkiye sahip olabilir. Vücudun progesteron üzerinde, stres hormonları üretmesine neden olabilir.

İlginizi çekebilir: Hamilelik belirtileri nelerdir, ne zaman başlar?

Kaynaklar: 1, 2.