Son zamanlarda;
- İştahım çok arttı/azaldı,
- Metro, otobüs gibi araçlara binmekten, ıssız yerlere gitmekten veya sosyal ortamlara girmekten kaçınır oldum,
- Aşırı terliyorum, sürekli gerginim, boyun, karın ağrılarım var, çok hızlı ve yüzeysel nefes alıp vermeye başladım,
- Herhangi bir şeye odaklanamıyorum, dikkatimi sürdürmekte zorlanıyorum,
- Uykuya dalmak benim için çok zorlaştı,
- Çok hızlı kilo kaybettim, elbiselerimi yıkamak, ütülemek, hatta duş almak iyice güçleşti,
- Kendimi hiç güvende hissetmiyorum.
Yukarıdaki maddeler tanıdık geliyorsa sizin de anksiyeteniz veya panik bozukluğunuz olabilir.
Anksiyete (kaygı) nedir?
Anksiyete (kaygı) bozukluğu, günlük hayatta kendinizi nedensiz ve engelleyemediğiniz bir şekilde sürekli sinirli, gergin, huzursuz ve sıkıntılı hissetmenizdir. Genel anksiyete bozukluğu, obsesif kompülsif bozukluk, panik atak, panik bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, sosyal fobi ve özgül fobiler (kedi, köpek, uçak fobisi gibi) anksiyete bozukluğunun çeşitleridir. Kendi değerinizden şüphe duyma, özgüveninizin sarsılması, sürekli ağlama isteği, insanların sözlerinin kafanızda dolaşıp durması ve içinde bulunduğunuz çevreden kaçma isteği de anksiyetenin belirtileridir.
Panik atak ve panik bozukluk nedir?
Panik atak ve panik bozukluk en sık karşılaşılan anksiyete bozukluklarındandır. Genel olarak tüm kaygı bozukluklarının oluşumunu şu şekilde açıklayabiliriz: Beynimizde bizi hayatta tutmaya ve tehlikelerden korumaya yarayan bir alarm sistemi vardır. Bunu bir araba alarmına benzetecek olursak, anksiyete ve panik atak bu alarm sisteminin bozulmasıdır. Diğer bir deyişle; araba alarmının yanından geçen her şeye (kedi, köpek gibi tehdit olmayan) çalar hale gelmesidir. Panik atak esnasında bu alarm sisteminin savunma önlemleri, adrenalin artışına ve nefes alış verişinin düzensizleşmesine sebep olur. Nefes ya çok hızlı alınıp verilir ya da çok fazla tutulur. Sık nefes alıp verildiğinde, ihtiyaç olmadığı halde alınan aşırı oksijen vücut dengesini geçici olarak bozar. Bu da kalp çarpıntısı, karıncalanma, baş dönmesi yapar. Nefesi tutmak da göğüste ağrı hissi yaratır. Panik esnasındaki bu belirtileri kötü bir sebebe hatta bir felakete (“Kalp krizi geçiriyorum”, “öleceğim”, “bayılacağım”, “kontrolümü kaybedeceğim”… gibi düşünceler) yoran kişi daha da korkar ve daha düzensiz nefes almaya başlar. Bu kısır döngü panik atağın gerçekleşmesine sebep olur. Panik atak – Panik bozukluk, hayat kalitesini ciddi derecede bozan ve tedavi edilmediği sürece devam eden psikolojik bir rahatsızlıktır.
Panik atak belli bir tetikleyici ile veya ortada bir tehdit yokken gerçekleşebilir. Bu durumdaki kişi, ne yaşadığını anlamlandıramaz ve tüm dikkatini bedenine yöneltir. Hızlı, kesik ve sık nefes almanın kaçınılmaz sonucu olan bu durum kişi tarafından anlamlandırılamadığından alarm sistemi devreye girer ve panik atak gerçekleşir. Kişi bu durumda kaçmaya ya da yardım aramaya çalışır. Bu korkunç deneyimi tekrar yaşamaktan korkar. Bunu yaşayabileceği durumlardan ve yardım alamayacağı yerlerden kaçınmaya başlayabilir. Panik ataklarıyla başa çıkabilmek için davranış değişiklikleri yaşar. Kendince, hayat kalitesini düşüren birtakım önlemler alır.
- Atakların tekrar etmesine yönelik sürekli endişe,
- Atağın sonucunda başına geleceklerden korkma (ölüm, kalp krizi geçirme, delirme gibi),
- Ataklardan korunmak için davranışlarını, gittiği yerleri vs. değiştirme,
- Atak yaşanabilecek ve bu durumda kaçmanın ya da yardım almanın zor olabileceği durum ya da yerlerden uzak durmak,
gibi belirtiler panik atağın panik bozukluğa dönüştüğünün göstergesidir.
Panik bozukluk nasıl oluşur?
Kişi yaşamış olduğu panik atakların rahatsız edici bedensel duyumlara neden olması ve yanlış yorumlaması sonucunda, bunun tekrar yaşanmasına yönelik sürekli korku hali yaşar ve tetikte olma haline bürünür (beklenti anksiyetesi). Bedenine gereğinden fazla yoğunlaşmaya başlar. Benzer belirtileri hissetmeye başladığında kendisini rahatlatmak için çeşitli yollar geliştirmeye çalışır, hastaneye gidebilir, ilaç kullanabilir. Bu tür tedbirler kişinin hayattan kaçınmasına ve panik atağın panik bozukluğa dönmesine sebep olur.
Anksiyete, panik atak ve panik bozukluk çoğu zaman, sadece psikolojik danışma/psikoterapi ile tamamen düzeltilebilen bir rahatsızlıktır. Sürecin kısır döngüye girmesine sebep olan ve anlaşılması gereken olumsuz otomatik düşünceler ancak bir uzmanla çözülebilir. Bir ruh sağlığı uzmanına (psikolojik danışman/psikolog/psikiyatrist) başvurmak faydalı olacaktır.
Farkındalık temelli bilişsel terapi ile anksiyete ve panik atakla uzlaşın
Oxford üniversitesinden profesör Mark Williams’ın geliştirilmesine katkıda bulunduğu Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi (MBCT), anksiyete, panik atak, stres ve depresyon tedavisinde en az ilaçlar kadar başarılıdır. Bu teknik, çağdaş dünyanın bitmek tükenmek bilmeyen isteklerini karşılamaya çalışırken; tükenen, kaygı ve panikle boğuşan herkese yardımcı olabilir. Farkındalık, günlük hayatımızı etkileyen endişe, kaygı, stres ve tükenmişlik kısır döngüsünü kırmamıza yardımcı olurken, içimizde yeniden yaşam sevinci ve huzur uyandıracak bir yöntemdir.
Daha mutlu ve huzurlu bir hayat mümkün. Yaşamdaki zorluklara cesaretle göğüs germek ve tüm potansiyelinizi rahatça kullanmak istemez miydiniz? Bu konuda psikolojik destek almak isterseniz bana ayselkeskin2004@yahoo.com vasıtasıyla ulaşabilirsiniz. Sağlıkla ve sevgiyle kalın.
Kaynakça:
Anksiyete Bozukluklarında Psikososyal Bir Müdahale: Bilinçli Farkındalık Temelli Terapiler, Volkan Demir, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
A Pilot Study of the Effects of Mindfulness-Based Cognitive Therapy on Positive Affect and Social Anxiety Symptoms, Frontiers in Psychology, Marlene V. Strege, Deanna Swain, Lauren Bochicchio, Andrew Valdespino, and John A. Richey, 2018.
Associations between Mindfulness and Symptoms of Anxiety. Leisa L. Wells, East Tennessee State University, 2010.
Factors Associated with Treatment Outcomes in Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Panic Disorder, Yonsei Med J. 2013 Nov 1; 54(6): 1454–1462.
İlginizi çekebilir: Çözüm odaklı terapi: Büyük değişimlere giden yol küçük değişimlerden geçer