Tüm dünya insanları olarak karşı karşıya kaldığımız pandemi, psikolojik sağlığımızı da olumsuz şekilde etkiledi. Yapılan bir araştırmaya göre Amerika’daki yetişkinlerin 40%’ı pandemi döneminde zihinsel sağlıklarıyla başa çıkmakta zorlandıklarını belirtmişler (Czeisler ve ark. 2020). Gerçekten de gün içinde duygu durumumuz ilkbahar havası gibi sürekli değişiyor.
Peki bu dönemde güçlü kalmak ve psikolojik sağlığımızı korumak için ne yapabiliriz? Burada devreye psikolojik dayanıklılık kavramı giriyor. Psikolojik dayanıklılık kişinin strese maruz kaldığında stresin olumsuz etkilerinden en az şekilde etkilenmesi, hastalıklara yol açabilme ihtimali bulunan olumsuzluklara karşı direnç oluşması ve iyilik halinin devamının sağlanması ile ilgili yeteneğin varlığıdır (Kurt, 2011). “Psikolojik dayanıklılık aslında risk faktörleri diye adlandırılan olumsuz hayat şartlarının etkisini azaltan ya da ortadan kaldıran koruyucu faktörlerin olmasıyla ifade edilmektedir” (Kavi ve Karakale, 2018). Bir insanın kişiliğinden çok, sahip olduğu koruyucu faktörler psikolojik dayanıklılığı sağlamaktadır.
Pozitif düşünce yeteneğimizi geliştirmemiz işlerin iyi ya da kötü gidiyor oluşuyla bağlantılı değildir. Her an, her koşulda kendimize daha pozitif düşünmeyi öğretebiliriz. Oysa psikolojik dayanıklılığın geliştirilmesi hayatımızdaki olumsuz durumlarla ilintilidir. Yani anlayacağınız psikolojik dayanıklılık her şey güllük gülistanlıkken geliştirilemez. Peki oldukça zorlu bir dönem olan pandemi döneminde psikolojik dayanıklılığımızı artırmak için neler yapabiliriz? İşte size birkaç öneri.
1. Hayattaki her şeyin gelip geçici olduğunu hatırlayın.
Dünyada zihnin yapısını ilk inceleyenlerden biri olduğu için, kimileri tarafından dünyanın ilk psikoloğu olarak görülen Buda’nın öğretisi Budizm’e göre hayatta her şey gelip geçicidir. Biz bu gerçeğin elbette ki farkındayız. Ama bazen, kendimizi de dertlerimizi de çok fazla ciddiye alıp, hayattaki her şeyin gelip geçici olduğunu unutmuş gibi davranıyoruz. Oysa bizim hiçbir problemimiz sonsuza kadar sürmeyecek. Tıpkı bu pandeminin sonsuza kadar sürmeyeceği gibi. Pandemiden çok sıkıldığınız anlarda her şeyin gelip geçici olduğu gerçeğini kendinize hatırlatın. Evet ilk başta kulağa biraz karamsar bir fikir gibi gelse de bu dünyadaki her şeyin gelip geçici olduğunu düşünmek, psikolojik dayanıklılığımızı artırmada bize yardımcı olabilir.
2. Kendinize iyi bakın.
Öz-bakım becerilerimizin kalitesi fiziksel sağlığımızın yanı sıra psikolojik dayanıklılığımızı da etkiler. Özellikle içinden geçtiğimiz bu pandemi döneminde düzenli bir hayat yaşamaya gayret edin. Günde sekiz saat uyuyun, iyi beslenin, herhangi bir sağlık sorununuz yoksa düzenli olarak egzersiz yapın. Artık internet sayesinde ev içinde de çok güzel egzersizler yapabilirsiniz. Pandeminin yol açabileceği tembelliğe yenik düşmeyin, koltuğunuzdan kalkın ve sevdiğiniz bir egzersiz videosuyla hemen hareket etmeye başlayın. Egzersiz yapmanın yanı sıra, günlük ritüeller de stres seviyemizi dengede tutmakta çok önemli bir yer teşkil etmektedir. Sizin ruhsal bakımınız için uyguladığınız günlük ritüelleriniz neler? Eğer yoksa bu hafta kendinize bir ritüel oluşturur musunuz? Unutmayın psikolojik olarak dayanıklı olmanız için kendinize iyi bakmanız lazım.
3. Güçlü bir sosyal destek sistemine sahip olun.
Psikolojide tüm kişiler arası ilişkiler “sosyal destek sistemi” olarak adlandırılır. Psikolojik dayanıklılığımızı artıran en önemli faktörlerden biri de güçlü bir sosyal destek sistemine sahip olmamızdır. Sizin sosyal destek sisteminiz ne durumda? Evet, pandemi döneminde arkadaşlarımızla yan yana gelemiyoruz. Sevdiklerimizle eskisi gibi güzel sofralarda, uzun uzun sohbetler edemiyoruz. Ama teknoloji sayesinde arkadaşlarımızla, akrabalarımızla kısacası sosyal destek sistemimizi oluşturan tüm insanlarla evimizden dışarı çıkmadan da görüşebiliriz. Sosyal destek sisteminizi oluşturan insanlarla yan yana bir araya gelemeseniz de, onlarla sık sık online görüşmeler yapmayı ihmal etmeyin.
Tabii ki psikolojik dayanıklılığımızı artırmanın birçok farklı yolu var. Benim size verdiğim üç öneriyi psikolojik dayanıklılığı artırma yolculuğunuzda başlangıç olarak kabul edin. Pandeminin yol açtığı psikolojik problemlerle kendi başınıza başa çıkamayacağınızı düşünüyorsanız da biz psikologlardan destek almayı ihmal etmeyin. 2021 yılını “Kendini Sevme ve Hayatı Güzelleştirme Yılı” ilan ettim. Her hafta @ranakutvan kullanıcı isimli Instagram hesabımdan bu konuyla ilgili psikoloji ödevleri paylaşıyorum. Hadi hep beraber kendimizi sevmeye ve dünyayı güzelleştirmeye. Bu arada sizlere bir eğitim haberim var. Zoom üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık “Öz Sevgi” eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için rsolaker@gmail adresine yazabilirsiniz.
Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.
Kaynak
Kavi, E., Karakale, B. (2018). Çalışan Psikolojisi Açısından Psikolojik Dayanıklılık. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi. https://doi.org/10.31199/hakisderg.391826.
Kurt, N. (2011). Çevik Kuvvet Personelinin Stresle Başa Çıkma Tutumları, Psikolojik Dayanıklılıkları ve İş Doyum Düzeyleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi
Czeisler M. É. , Lane R.I, Petrosky E., et al. (2020). Mental Health, Substance Use, and Suicidal Ideation During the COVID-19 Pandemic — United States, June 24–30, 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020;69:1049–1057. DOI: http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm6932a1external icon.
İlginizi çekebilir: Pandemide ruhsal bakım: Ruh sağlığınızı korumak için 5 öneri