Bazen önemli bir işin başına oturmanız gerektiğinde, dünyanın en acelesi olmayan işleriyle ilgilenirken bulabilirsiniz kendinizi. Sosyal medyada dolanmak, bir tane daha kahve almak, etrafı toplamak, fotoğraf albümünü düzenlemek, önümüzdeki ay yapılacakları planlamak, internet alışverişine girişmek gibi pek çok aktivite ile oyalanır, belki keyifli vakit geçirir, ancak asıl yapmanız gereken işten alırsınız odağınızı. ⠀
Herkes için ertelemenin farklı sebepleri olabilir. Çoğunlukla oyalanmak adına yapılan bu aktiviteler kısa süreli haz doğurduğundan tercih edilir. Erteleme durumunda yapılan çok kolay bir iş bile olsa, farkında olmaksızın iş bitirmiş olma hissiyatı verdiğinden tercih edilir; “Ne zamandır bu çekmeceyi düzenlemek istiyordum, ne güzel oldu” bunun bir örneğidir. Ancak bu durumun, diğer tarafta asıl yapmanız gereken işten odağınızı almak dışında başka bir amacı yoktur. Oyalanma davranışının esas sebebi çalışmanın doğuracağı acıdan kaçınmaktır.
Oyalanma davranışı çalışmaya yüklediğiniz anlamla alakalıdır. Çalışmak sizin için çok mu zorluğuna katlanmak istemediğiniz bir seviyede duruyor? Yapacağınız iş sizin için ne ifade ediyor? Yapmak zorunda olduğunuz, ancak çok uğraştırıcı olduğu için hiç yapmak istemediğiniz bir iş mi? Halihazırda uzun zamandır ertelediğiniz bir iş mi? Nereden başlayacağınızı bilemediğiniz bir proje mi? İçerik olarak kendinizi yeterli görmediğiniz bir konu mu? Bu örneklerde olduğu gibi tam olarak neyin bu işi ertelemenize sebep olduğunu bulmak faydalı olacaktır.
Bir başka durum hata yapmaktan, eksik yapmaktan, kötü iş çıkartmaktan veya eleştiri almaktan duyulan korkudur. Farkında olmaksızın “Hiç başlamazsam bu işin sonucunda doğabilecek kötü durumların da yaşanmasını engellemiş olurum” düşüncesi kişiyi başlamaktan alıkoyar. Başarısızlık korkusu yüzünden o işe girişmektense, hiç başlamamak veya olabildiğince ertelemek tercih edilir. Her şeye rağmen o işi tamamlamak, hiç başlamamış olmaktan her zaman daha iyidir. İşi tam hakkını vererek yapma isteği, hatalı veya eksik yapma korkusu mükemmeliyetçi bakış açısıdır ve bu tamamen ayrı olarak ele almanız gereken bir ihtiyaç durumudur.
Oyalanmanın önüne geçmek için neler yapılabilir?
Bu notları hem kendime, hem de ihtiyacı olduğunu düşünen herkese bir hatırlatma olması açısından toparlamak istedim. Böylece erteleme/oyalanma davranışınızı farkettiğinizde ne yapmak istediğinize dair bilinçli bir karar verebilirsiniz.⠀
Gözünüzde büyütmeyin.
İşin bir oturuşta tamamlanması gerektiği düşüncesi, o işe bir türlü başlayamamanıza sebep olabilir. İşi planlayıp zamana yaymak sizi rahatlatabilir.⠀
İşi küçük parçalara bölün.
Öğrenci hayatından bir örnek verirsek; diyelim ders çalışılacak, yapılacaklar listesine “fizik çalış” yerine “fizikten a ve b konularını bitir” veya “a konusundan 30 soru çöz” yazmak, yapılacak olanı netleştirdiğinden gözünüze büyük gelmeyecektir.⠀⠀
Zaman belirleyin ve sözünüzde durun.
Canınız gerçekten o an çalışmak istemiyor veya başlayacak gücü kendinizde bulamıyor olabilirsiniz, çok normal. Bu durumda kendinize oturacağınız bir zaman aralığı belirleyin ve mutlaka bu zamanda işinizin başına oturduğunuzdan emin olun. ⠀
Dikkatinizin dağılmasına izin vermeyin.
Telefon veya benzer dikkat dağıtıcıları çalışma ortamınızdan uzaklaştırın. Masanızda not tutmak üzere boş bir kağıt bulundurun ve o an odaklandığınız iş dışında aklınıza gelen her şeyi bu kağıda not alın. Böylece aklıma geleni şimdi yapmalıyım yoksa unuturum kaygısına düşmez ve işinize odaklanabilirsiniz.⠀
Yardım isteyin.
İhtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız işinize yardımcı olabilecek birinden destek alın ve bunu istemekten çekinmeyin.
BONUS
Hipotezinizi test edin.
Oyalanma için acıdan kaçınma davranışı dedik, peki bu acı beklentisi ne kadar gerçekliği yansıtıyor? Bu düşüncenizi test etmek isterseniz, işe başlamadan önce bu işi yapmanın size ne kadar zor geleceğini 1’den 10’a kadar değerlendirin. Daha sonra iş bittiğinde işin size gerçekten ne kadar zor geldiğini tekrar değerlendirip, puanlayın. Diyelim gözünüzde çok büyüyen bir işti ve ilk başta 10 üzerinden 10 zorlanacağınızı düşünüyordunuz. İşe başladıktan ve biraz çalıştıktan sonra gerçek zorlanma seviyenize 6-7 diyebilirsiniz. Bu somut yaklaşım, başlamak istemediğiniz ve oyalanmaya yeltendiğiniz bundan sonraki işlerde size hatırlatıcı olabilir. Bakış açınızı değiştirebilir ve “Muhtemelen bu iş yine gözümde büyüyor ancak başladığımda düşündüğüm kadar zor gelmeyecek” şeklinde düşünebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Önceliklerinizi önceliklendirme zamanı: Tabağında kendine kadar yerin var mı?