Sancılı adet dönemlerinde yaşadığınız sıkıntıları menstrual döngünün ‘doğal’ bir parçası olarak mı görüyorsunuz? Şiddetli karın ağrıları, migren atakları, bel ağrısı, yoğun duygusal dalgalanmalar sizin için her regl dönemi tekrar eden ve alıştığınız için tamamen normal kabul ettiğiniz durumlar mı? Cevabınız evetse, yaşadığınız bu sıkıntıların aslında pek de normal olmadığını ve bir şeylerin ters gidiyor olmasından dolayı başınıza geldiğini bilmek isteyebilirsiniz. O acılı regl dönemlerinin sorumlusu olan zeno östrojenler, ‘östrojen’e aşina olsak da yabancı geliyor olabilir. Ama aslında hayatlarımızın ne kadar içinde olduğunu öğrendiğinizde şaşırabilirsiniz. Gelin hormon dengesini bozan zeno östrojenleri yakından tanıyalım ve sağlığımızı nasıl tehdit ettiklerini öğrenelim.
Zeno östrojen nedir, zararları nelerdir?
Yediğimiz, içtiğimiz her şeyin hormon dengesi için çok önemli olduğunu biliyoruz; peki ya kullandığımız temizlik malzemelerinin, yüzümüze sürdüğümüz kremlerin ya da tampon, ped gibi hijyen ürünlerinin de hormon dengesi üzerinde etkili olduğunu söylesek. Evet, banyo temizleyicilerinden makyaj malzemelerine kadar kimyasal içerikli birçok ürün zeno östrojen içeriyor. Bu nedenle bu tür ürünleri her kullandığımızda vücudumuza aldığımız zeno östrojen miktarı da artıyor. Peki, nedir bu zeno östrojen?
Xenoestrogen ya da zeno östrojen olarak adlandırılan bu zararlı kimyasallar, endokrin bozucular ya da taklitçi östrojenler olarak tanımlanır. Kadınlık hormonu olarak bilinen ve aylık adet döngüsünü düzenleyen, meme gelişimini destekleyen östrojen hormonunu taklit eden zeno östrojenler, endokrin sistemini bozan ve insan vücudunda yapılmayan, endüstriyel olarak üretilen kimyasallardır.
Vücuttaki hormonların üretimine, taşınmasına, artmasına ya da azalmasına müdahale eden zeno östrojenler, hormon dengesini bozarak östrojen baskınlığını ortaya çıkarır ve bunun sonucunda kadınlarda memelerde şişkinlik, huysuzluk, kilo problemi, sancılar, kramplar, yorgunluk, çikolata kisti, myom, meme kanseri gibi sağlık sorunları meydana gelebilir.
Peki, zeno östrojenler sadece kadın sağlığını mı tehdit eder? Hayır; bu taklitçi kimyasallar erkek sağlığına da ciddi zararlar verebilir. Vücuda girdiğinde östrojen reseptörlerine bağlanarak hücrelere yanlış mesajlar gitmesine neden olan xenoestrogenler, erkeklerde kısırlık, prostat ve testis kanseri gibi sağlık problemlerin oluşmasına da zemin hazırlayabilir.
Bu nedenle hem kadın hem erkek sağlığını tehdit eden zeno östrojenlerin nelerde bulunduğunu bilmek, onları vücudumuza sokmamızı engelleyebilir ve önlemlerimizi artırmamızı sağlayabilir.
Xenoestrogenler nelerde bulunur?
Aslında insan sağlığına zararlı kimyasal bileşenler dediğimizde birçoğumuzun aklına çeşitli ambalajlarda gördüğümüz sadece harflerden oluşan kısaltmalar geliyor olabilir. BPA, MBC, BHA ve çok daha fazlası…
Glifosat, bisfenol A (BPA), paraben, ftalat, Fenosülfotiazin, Alkilfenol, Etinilestradiol, Metalloöstrojenler, Metilbenziliden kafur, Eritrosin ve daha sayılamayacak kadar fazla, anlaşılmaz görünen kimyasal bileşenler zeno östrojenlerin kendilerini gizledikleri kimlikler. Tüm bunları ezbere bilmek elbette ki mümkün değil ancak hangi ürünlerin içinde bulunduğunu hatırlamak daha kolay.
Makyaj malzemeleri, cilt bakım ürünleri, çamaşır yumuşatıcıları, deterjanlar, şampuan, saç kremi, ped, tampon gibi hijyen ürünleri, yüzey temizleyiciler, çamaşır suları, böcek ilaçları, köpük, PVC gibi yapı malzemeleri, plastik şişeler, oda spreyleri, ahşap koruyucu, yapıştırıcı, klor ve klor yan ürünleri, pestisitler ve işlenmiş, koruyucu içeren paketli gıdalar, kısacası günlük akışta yaşamımızın farklı alanlarında tercih ettiğimiz, kullandığımız, tükettiğimiz birçok ürün ne yazık ki zeno östrojen içeriyor.
Liste bu kadar kalabalıktan nasıl zeno östrojenler kaçınabiliriz? Diye endişeleniyor olabilirsiniz. Bu kadar her ürünün içine entegre olduğu için hayatlarımızdan tamamen ve tek seferde çıkarmak, elbette ki kolay olmayacaktır. Ancak mümkün olduğu kadar en aza indirmek için etkili değişiklikler yapılabilir:
- Plastik kullanımını azaltın
- Yiyecekleri saklamak için cam veya seramik ürünler kullanın
- Kimyasal içermeyen ev temizleyicilerini tercih edin
- Organik, yerel, mevsiminde yetişen ürünleri beslenmenize ekleyin
- Pestisitli meyve-sebzeleri tüketmeyin
- İşlenmiş, hormonlu et ürünlerini satın almayın
- Oda spreyleri yerine doğal uçucu yağlardan faydalanın
- Cilt bakım ürünleri ve makyaj malzemelerinde temiz içerikli olanları tercih edin
- Ağır temizleyici kimyasallar yerine evde kendiniz doğal alternatifler hazırlayın
İlginizi çekebilir: Polikistik Over Sendromu (PKOS) nedir, nasıl tedavi edilir?
Kaynak: sciencedirect, womeninbalance