Toksisite ve narsisizm, bugünlerde konuşmalarımıza hakim olan iki moda sözcük. Sosyal medya atıp tutmalarından ofis politikalarına kadar herkes başkalarını “toksik” veya “narsisist” olarak etiketlemekte hızlı davranıyor. Ancak herkesi aynı fırçayla boyamak adil mi?
Zorlayıcı davranışlar sergileyen herkesi bu terimlerle etiketleme tuzağına düşmek kolaydır. Ancak gerçek çok daha nüanslıdır. Herkes bu kategorilere tam olarak uymaz ve insan davranışının basmakalıpların ötesindeki karmaşıklığını anlamak bu açıdan bana anlamlı geliyor. Şunu hayal edin: Bir partidesiniz ve birisi son tatiliyle ilgili bir hikaye anlatmaya başlıyor. Maceralarını anlatırken ne kadar hareketli olduklarını, çılgınca el kol hareketleri yaptıklarını ve yüksek sesle güldüklerini fark ediyorsunuz. Gözlerinizi devirip içkinizi yudumlarken içinizden “ne narsisist ama” diye mırıldanırsınız. Ama işin can alıcı noktası şu: Ya sadece deneyimlerini başkalarıyla paylaşmaktan heyecan duyuyorlarsa? Ya coşkuları benmerkezci değil de samimiyse?
Bazen algılarımız klişeler ve yanlış anlamalar nedeniyle bulanıklaşır ve günlük etkileşimleri, şakanın bize yapıldığı komedi skeçlerine dönüştürür.
Her zor insan toksik değildir
Hepimiz hayatımızda enerjimizi tüketen ve bizi hayal kırıklığına uğratan zor insanlarla karşılaşmışızdır. Ancak bu onları otomatik olarak zehirli yapar mı? Tam olarak değil. Ara sıra zorlayıcı davranışlar sergileyen biri ile sürekli olarak toksik özellikler sergileyen biri arasında ayrım yapmak çok önemlidir.
Örneğin, iş arkadaşınız dengesiz davranışlar sergilemeye başlamıştır çünkü özel hayatında zor bir dönemden geçiyor olabilir ve bu da iş yerinde farklı davranmasına neden oluyor olabilir. Davranışlarıyla başa çıkmak zor olsa da bu onların doğaları gereği toksik oldukları anlamına gelmez. Sadece zor bir dönemde desteğe ve anlayışa ihtiyaç duyuyor olabilirler.
Narsisizmin karmaşıklığı: Benmerkezcilikten daha fazlası
Narsisizm, sıklıkla gelişigüzel kullanılan bir başka terimdir, ancak gerçek anlamı sadece benmerkezcilikten çok daha karmaşıktır. Narsistik kişilik bozukluğu, empati eksikliği ve şişirilmiş bir kendini önemseme duygusu ile karakterize, teşhis edilebilir bir ruh sağlığı durumu olsa da narsistik özellikler sergileyen herkes bu klinik tanıma uymaz.
Örneğin, sosyal medyada sürekli onay arayan biri narsisistik eğilimler sergileyebilir, ancak bu mutlaka bir kişilik bozukluğu olduğu anlamına gelmez. Daha derin güvensizliklerden veya giderek dijitalleşen bir dünyada bağlantı kurma arzusundan kaynaklanıyor olabilir.
Yansıtma psikolojisi: Kendi güvensizliklerimiz merkez sahneye çıktığında
Şimdi, kendi özelliklerimizi ve duygularımızı başkalarına atfettiğimiz psikolojik bir fenomen olan yansıtma hakkında konuşalım. Senaryoyu biliyorsunuz, işteki performansınız konusunda kendinizi güvensiz hissediyorsunuz, bu yüzden dikkatleri kendi eksikliklerinizden uzaklaştırmak için iş arkadaşınızı “zehirli” olarak etiketliyorsunuz. Yani kendi güvensizliklerimizi başkalarına yansıtarak toksisite ve narsisizm döngüsünü sürdürüyoruz. Parmakla göstermek yerine belki de aynaya daha yakından bakmanın ve kendi önyargılarımızla yüzleşmenin zamanı gelmiştir.
Bir an için narsist eğilimler sergileyen biri, bir an sonra gerçek bir nezaket ve empati gösterebilir. İnsanlar karmaşık yaratıklardır ve duruma göre hem bencil hem de özverili olabilirler. Dolayısıyla, birine bir etiket yapıştırmadan ya da onu “zehirli” diye reddetmeden önce, belki de davranışlarının tüm yelpazesini göz önünde bulundurmaya değer. Ne de olsa hayat bir çelişkiler ağı ve hepimiz bu ağ içinde yolumuzu bulmaya çalışıyoruz.
Toksisite ve narsisizm birer etiketten daha fazlasıdır, insan davranışının karmaşıklığını yansıtmakta başarısız olan karikatürlerdir. Bu nedenle, bir dahaki sefere kendinizi birine bir etiket yapıştırmak ya da onu “zehirli” olarak reddetmek isterken bulduğunuzda bir adım geri atın ve tüm bu etiketleri bir daha düşünün.
Kök nedenleri anlamak: Yargılama yerine şefkat
Hemen sonuca varmak ve başkalarını toksik veya narsisist olarak etiketlemek yerine, empati ve şefkatle yaklaşmayı seçmek çok önemli. Neticede her zorlayıcı davranışın arkasında bir hikâye yatar çünkü kişinin dünya görüşünü ve eylemlerini şekillendiren bir dizi deneyim ve koşul vardır.
Belki de sürekli başkalarını eleştiren iş arkadaşınız sahtekârlık sendromuyla mücadele ediyor ve kendini kanıtlama ihtiyacı hissediyordur. Ya da belki de sürekli ilgi arayan arkadaş yalnızlık ve güvensizlikle mücadele ediyordur. Davranışların temel nedenlerini anlamak için zaman ayırarak başkalarına yargılamak yerine empatiyle yaklaşabiliriz.
Böyle bir yaklaşımı seçmek, herkesin kendi mücadeleleri ve kusurları olduğunu ve nezaket ve destekle yaklaşıldığında gerçek büyüme ve değişimin mümkün olduğunu kabul etmekle ilgilidir. Bu nedenle, bir dahaki sefere size meydan okuyan biriyle karşılaştığınızda klişenin ötesine bakmayı ve davranışın altındaki kişiyi görmeyi unutmayın.
İlginizi çekebilir: Düşüncelerin yapışkanlığı üzerine yapışkan bir hikaye