Bugün kullanmakta en çok zorlandığımız kelimelerin başında gelen HAYIR’ı inceleyeceğiz. Hayır demek neden bu kadar zor? Aslında hayır diyemediğimizde nelerden vazgeçiyoruz? Nasıl daha kolay hayır diyebiliriz?
Bugün konumuz çalıştığım çoğu kişide karşıma çıkan ve hayat kalitesini olumsuz etkileyen “hayır diyememe” alışkanlığı. Aslında çoğu alışkanlık gibi bu da hiç sorgulamadan, otomatik olarak yaptığın, yapmazsan kendin gibi olmayacağını hissettiğin ama biraz sorgulamaya başladığında aslında sana faydadan çok zararı olduğunu görebileceğin ve daha da önemlisi, istediğin ve adım attığında değiştirebileceğin bir davranış kalıbı.
Neden hayır demeli?
Öncelikle ilişkilerini sürdürürken kendinle bağlantını koparmamak için hayır diyebilmen çok önemli. Çünkü hayır demen gereken her soru ya da talebe evet demek, kendi ihtiyaç ve isteklerine hayır demek anlamına geliyor. Öte yandan senden bir istekte bulanan kişiye, yapamayacağın, zamanının olmadığı ya da ilgi ve beceri alanına girmeyen konularda hayır diyemediğinde karşı tarafı hayal kırıklığına uğratma olasılığın da bir hayli fazla.
Hayır diyebilmenin büyük artıları var. Aslında sen ne kadar ilişkine zarar vereceğini ya da karşındaki kişiyi kırabileceğini düşünsen de hayır demek, başkalarının senden ne bekleyebilecekleri konusunda netlik kazanmalarını sağlar ve ilişkilerinde sağlıklı sınırlar belirlemene yardımcı olur. Hayır dediğinde daha dürüst ve kendin olursun, maske takmak zorunda kalmazsın. Uzun vadede kendini kullanılmış hissetmezsin. Kendinle olan ilişkinde kendine saygın ve özgüvenin artar. Öte yandan insanlar artık seni her istediklerini yapacak biri olarak görmekten vazgeçer, sınırların olduğunu fark ederler, sana saygı duyarlar.
“Hayır diyebilen insanların evetleri daha değerli olur!”
İrem Ülgü Orhan
Hayır demek neden zor?
Evet, mantıklı sebepleri düşününce insan hayır diyebilme becerisini hemen kazanmak istiyor, peki ama hayır demek neden bu kadar zor? Çünkü aslında biz çocukluğumuzdan itibaren hayır dememe konusunda eğitildik, hayıra eşlik eden duygularımızı bastırmamız öğretildi, hatta çoğunlukla hayır dediğimizde cezalandırıldık. Çocuklukta pekiştirdiğimiz bu davranışlar beynimizde çok güçlü nöral ağlar oluşmasına sebep oldu ve bugün hala hayır demekte zorlanmamızın sebebi bu çok güçlü ağların bizim alışkanlıklarımız haline gelmesi. Ben de 20’li yaşlarımın ortalarına kadar hayır deme konusunda çok zorluk çekmiş biriyim. Hatta hayır diyememek yüzünden psişik güçler açığa çıkardığım zamanlar oldu. Anlatınca ne demek istediğimi anlayacaksın.
“Hayır” duasına çıkmak
Ortaokulda okurken annem bana inanılmaz beğendiğim bir kot ceket almıştı. O yaşlarda kızlar için kıyafetler ne kadar önemlidir bilirsin… Ceketi o kadar sevmiştim ki arada odama gidip hala orada mı diye kontrol ederdim. Çok yakın bir arkadaşım bir gün üstümde ceketi gördü ve akşam telefon açıp akşam annesiyle arabayla gelip ceketi ödünç almak istediğini söyledi. Ben tabii ki hayır deme becerim olmadığı için istemeyerek kabul ettim. Ama sonra suratımı asıp, lütfen gelmesinler, ceketimi vermek istemiyorum diye dualar ettim. Saatler geçti, gelen giden olmadı. Ertesi gün arkadaşım telefon etti. Ceketi almaya gelirken arabaları bozulmuş, yolda kalmışlar. Hem şaşırmış, üzülmüş, hem de ceketim bende kaldığı için mutlu olmuştum. Kısacası “Hayır” diyemiyorsanız üzülmeyin, bu sayede benim gibi psişik güçleriniz ortaya çıkar.
Şaka bir yana, bundan çok daha sıkıntılı süreçler ve durumlar yaşayınca ve kendi üzerime eğilmeye başladıkça hayır deme konusunda değişebileceğimi keşfettim ve kendimi bu anlamda son 10 yıldır çok daha iyi hissediyorum. En az diğerleri kadar değerli olduğumu fark ettiğim ve sınırlarımı belirlediğim için ilişkilerimin de çok daha huzurlu hale geldiğini deneyimliyorum.
Hayır deme alışkanlığı edinmek için 4 küçük adım
Hayır diyememek beynimizde güçlü nöral bağlantıları olan, öğrenilmiş bir alışkanlık ve beyin değişebildiği için bu alışkanlığı değiştirebilir ve hayır diyebilmeyi zamanla bir beceri olarak hayatımıza katabiliriz. İşte şimdi sana hayır diyebilmen için ufak tüyolar vereceğim…
1. Hayır demek isterken sürekli evet dediğin şeylerin listesini yap. Burada genel olarak hayır diyemediklerini düşün. Arkadaşlarının son anda yaptıkları teklifler, sürekli birilerinin yardım taleplerine evet demek, iş yükün çok olduğu halde yapmazsan olacaklardan korktuğun ekstra işler gibi…
2. Listede sürekli evet dediklerinin karşısına, başkalarına hayır diyemezken kendine ne şekilde hayır dediğini yaz. Hayır diyemediğinde kendi dinlenme sürene ya da uykuna mı hayır diyorsun ya da sevdiklerinle, ailenle geçireceğin vakite mi? Bu ilk iki listeyi yapmak sana neler kaybettiğinle ilgili genel bir bilgi verir.
3. Talep ya da teklifle karşılaştığında herhangi bir cevap vermeden önce zaman iste: “Bunu biraz düşünmem için bana cumaya kadar zaman verir misin? Cuma öğleden sana kesin dönüş yapacağım” gibi. Bu madde seni acele karar vermekten kurtarır ve nasıl nezaketle hayır diyebileceğini düşünmen için sana zaman verir.
4. Hayır derken alternatif senaryo geliştir, alternatif bir teklifte bulun. İşte burası hayır diyeceğin nokta. Diyelim arkadaşların seni bir akşam yemeğine davet etti, senin de bütçen ve enerjin bu davet için yeterli değil. “Davet için çok teşekkür ederim, ben de sizi çok özledim ama şu an benim için çok uygun bir zaman değil. 2 hafta içinde tekrar konuşalım mı?” Burada önemli olan öncelikle kişiye senin için değerli olduğunu hissettirip ardından teklifi kabul edemeyeceğini söylemek. Son olarak da yeni, alternatif bir teklif sunmak.
Beyninde yeni nöral ağlar yaratmak deneyim, yani pratik ve tekrar isteyen bir süreçtir. Bu alışkanlığı kazanmak için istikrarlı olman gerekir.
Hayır demeyi alışkanlık haline getirirken bunları unutma;
- Hayır derken özür dileme ve çok sayıda bahane sıralama.
- Yalan söyleme, her zaman dürüst ol.
- Ve en önemlisi öz değerinin başkaları için yaptıklarınla ölçülemeyeceğini aklından çıkarma!
Bu dönemde online bireysel danışmanlık ya da eğitim almak istersen www.iremulgu.com adresimi ziyaret edebilir, bilgi için bilgi@iremulgu.com adresine mail atabilirsin. Pozitif psikoloji pratikleri ve hayat deneyimlerimi paylaştığım Instagram hesabıma, web sitemeInstagram hesabıma, ve Youtube kanalıma ulaşabilirsin.
Kocaman sevgiler…
İlginizi çekebilir: İlişkileri sağlamlaştıran mutluluk pratiği: Aktif yapıcı karşılama