Son yıllarda yapılan çalışmalar, geçmişte travmatik olaylara maruz kalmanın yetişkinlikte fazla kilo ve şişmanlığa sebep olduğunu gösteriyor (Marti ve ark, 2004). Anne-babanın fiziksel, cinsel, duygusal kötüye kullanımı ile fiziksel ve duygusal ihmali ruhsal travmalara örnek (Şar, 1998). Çocukluk çağı travmaları ve şişmanlık arasındaki ilişkinin mekanizması tam olarak bilinmemesine rağmen, travmatik olaya verilen psikolojik reaksiyonlar ve yeme davranışındaki bozulmanın bu riskten sorumlu olduğu düşünülüyor (Gustafson & Sarwer, 2004).
Tıkanırcasına yeme davranışının sıklıkla çocukluk çağında cinsel kötüye kullanım öyküsü ile birlikte bulunduğu, bunun da erişkin dönem şişmanlığına yol açtığı görülmüş (De Zwann, 2001). Benzer olarak çocukluk çağı travma öyküsü olanlarda sık rastlanan depresyon, travma sonrası stres bozukluğu ve diğer anksiyete bozuklukları ile yeme davranışında bozulma ve kilo artışı arasında bir ilişki olduğu bulunmuş (Arnow, 2004).
Çocukluk çağı cinsel kötüye kullanımı olan bireylerin kilo artışına yol açan bir yaşam şeklini benimsediği, böylece aşırı kilolu bir birey durumuna gelerek cinsel olarak daha az çekici olup, kendilerini ileride olabilecek potansiyel cinsel kötüye kullanım durumlarından korumaya çalıştıkları belirtiliyor (Wiederman & Sansone, 1999). Travmatik yaşantıdan kaynaklanan strese yanıt olarak stres hormonlarının artmasının da şişmanlıkla sonuçlanabileceği söyleniyor (Felitti, 1991).
Başkasının travmaya uğramasına şahit olmak (aile içi şiddet), anne-babanın duygusal ihmali, cinsel istismar ile üzüntü, neşe, endişe, öfke gibi duygulara bağlı yeme davranışları da fazla kilo ile ilgili. Fazla kilolu kişiler en çok üzüntülü iken yemek yiyorlar. Literatüre bakıldığında duygusal yemenin beden ağırlığı ile ilişkili olduğu birçok çalışmada gösterilmiş (Ganley, 1989). Yapılan bir araştırmada sıkıntı, depresyon, yorgunluk sırasında yeme miktarında artış olduğu (Canetti ve ark, 2002), başka bir araştırmada ise öfke, depresyon, sıkıntı, anksiyete ve yalnızlık gibi negatif duygularla duygusal yeme davranışının ortaya çıktığı bulunmuş (Ganley, 1989).
Yine anne ve babanın duygusal ihmalinin fazla kilolar ile doğrudan ilişkili olduğu biliniyor. Bu sonuç anne-babanın boşanmış olmasından ziyade, ebeveynlerin ilgisizliği ve ihmali ile ilgili bir durum. Her ne kadar babanın duygusal ihmali önemli olsa da annenin duygusal ihmalinin şişmanlık gelişiminde daha öncelikli olduğu düşünülüyor. Yapılan bir araştırma, ebeveynlerinden yeterli destek alamayan çocukların erişkinlikte diğerlerinden yedi kat daha fazla kilo problemi riski altında olduğunu gösteriyor (Lissau & Sorensen, 1994).
Psikanalitik kurama göre, “Sadece doyum amaçlı tek yönlü bir ‘alış’tan çok, yaşamın erken dönemlerinde başlayan bir ‘alışveriş’ insan ilişkilerinin özgül özelliklerinden biridir. Bu alışverişte annenin kişisel özelliklerinin büyük önemi vardır. Çocuğun veren ya da alan bir kişi olarak gelişmesini annenin alıcı ve verici özellikleri belirler. Verebilen bir anne almasını bilen bir çocuğun gelişmesine olanak sağlar. Almayı öğrenmek verebilmenin de ön koşuludur. Güçsüz, kuşkulu, veremeyen ve kendi gereksinimleri peşinde koşan bir anne, çocuğun sağlıklı bir biçimde almasını engeller. Böyle bir anne çocukta vermekten çok almayı düşünen nesne tasarımlarının gelişmesine ve çevreyle ilişkilerinin bozulmasına neden olabilir” (Odağ, 1999).
Sonuç olarak, çocukluk çağı travmaları ve ihmali ile ilişkili olduğu düşünülen psikolojik problemler ve yeme bozuklukları çözülmez ve görmezden gelinirse fazla kilo ile sonuçlanıyor. Özellikle uzmanların danışanların öykü sorgulamasına psikolojik travma tespitini eklemesi, ileri yaşamda gelişebilecek şişmanlıktan korunmada önemli (Jennie ve ark, 2007). Çocukluk çağında yaşanmış olan travmatik deneyimler, özellikle de duygusal ihmal, bedensel ve cinsel istismar olmak üzere, erişkin hayatında düşük benlik saygısı ve olumsuz vücut algısına yol açarak şişmanlığı tetikliyor (Tezcan, 2009).
Bu bilgilerin ışığında, geçmiş travmatik yaşantıların çözülmesinin kilo verme ve sağlıklı yaşam için çok önemli olduğunu söyleyebiliriz. Bu konuda mutlaka bir ruh sağlığı uzmanından yardım almanızı tavsiye eder, sağlıklı günler dilerim. Bir psikolojik danışmandan online veya yüz yüze destek almak isterseniz bana ayselkeskin2004@yahoo.com vasıtasıyla ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar:
Arnow, B. (2004). Relationships between childhood maltreatment, adult health, and psychiatric outcome, and medical utilization. Journal of Clinical Psychiatry. 65;10-15.
Campbell, JC., Lewandowski, LA. (1997). Mental and physical health effects of intimate partner violence on women and children. Anger, Aggresion and Violence, 20;353-374.
Canetti, L., Bachar, E., Berry, EM. (2002). Food and emotion. Behav Process, 60;157-164.
De Zwann, M. (2001). Binge eating disorder and obesity. International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders, 25;51-55.
Felitti, VJ. (1991). Long-term medical consequences of incest, rape, and molestation. South Med J. 84;328-331.
Ganley, RM. (1989). Emotion and eating in obesity: a review of the literature. Int J Eat Disord, 8;343-361.
Grilo, CM. ve ark. (2001). Childhood psychological, physical and sexual maltreatment in outpatients with binge eating disorder. Obes Res, 9;320-325.
Gustafson, T., Sarwer, D. (2004). Childhood sexual abuse and obesity. Obesity Reviews. 5:129-135.
Jennie, G. ve ark. (2007). Obesity risk for female victims of childhood sexuel abuse. Pediatrics, 120;61-67.
Lissau, I., Sorensen, T. (1994). Parenteral neglect during childhood and increased risk of obesity in young adulthood. Lancet. 343;324-327.
Marti, A., Moreno, M., Hebebrand, J., Martinez, J. Genes. (2004). Lifestyle and obesity. International Journal of Obesity and Related Metabolic Disorders. 28;29-34.
Odağ, C. (1999). Nevrozlar 1, Halime Odağ Psikanaliz ve Psikoterapi Vakfı Yayınları:1, İzmir.
Şar, V. (1998). Kötüye Kullanım ve İhmal İle İlişkili Sorunlar; C. Güleç, E. Köroğlu (Ed):Psikiyatri Temel Kitabı, Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 823-833.
Tezcan, B. (2009). Obez bireylerde benlik saygısı, beden algısı ve travmatik geçmiş yaşantılar, Uzmanlık tezi, Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Wiederman, MW., Sansone, RA. (1999). Obesity among sexually abused women: an adaptive function for some?, Women Health, 29;89-100.
İlginizi çekebilir: Sağlıklı bir benlik için önce kendinize saygı duyun: Özsaygı nedir?