Endorfin ve dopamin: İyi hislerin ardındaki hormonlar

Kendimizi iyi hissettiğimizde beyin genelde dopamin, serotonin, oksitosin ya da endorfin nörokimyasallarını salgılar. Mevcut durumda değişim olduğunda ve biz bir değerlendirme yaptığımızda duygular oluşur, bu olumlu hissettiren kimyasallar salgılanır ve sonrasında kısa sürede yok olurlar. Ama beyin daha fazla iyi kimyasal ister. Bu yüzden bazı alışkanlıklar bize uzun vadede zarar verse de anda iyi hissettirdiği için devam etmek isteriz.

Olumlu hissettiren nörokimyasalların yanı sıra bize “kötü” hissettiren nörokimyasallar da var. Olumsuz hissetmekten hiç hoşlanmasak da aslında bu hormonlar sayesinde hayatta kalıyoruz, temelde bizim savaş-kaç modunda hayatta kalmamız için tasarlanmış mekanizmalar bunlar. Olumsuz hissetmeden yaşama isteği bu yüzden bir hayal çünkü hayatta olduğumuz sürece yaşamımız tehlikede ve bu olumsuz hissettiren kimyasallara ihtiyacımız var. Ancak genelde yerinde olmayan olumsuz duygular ortaya çıktığında ve gereğinden uzun süre bizimle kaldığında sıkıntı çıkıyor. Bu nedenle yerinde olmayan olumsuz duygularla nasıl başa çıkabileceğimizi ve olumlu duyguları nasıl yaratabileceğimizi öğrenmemiz gerekiyor. Önemli olan olumlu hissettiren ve olumsuz hissettirenlerin dengesini oluşturabilmek, beynimizde olumlu hissettiren daha fazla nöral yol inşa etmek.

Madem öyle, olumlu hissetmemizi sağlayan nörokimyasallardan endorfin ve dopamini biraz tanıyalım ve daha çok salgılamak için neler yapabiliriz bir bakalım…

Endorfin nedir? Ne zaman salgılanır?

Endorfin bize coşkulu hissettirir ama temelde iyi hissedelim diye geliştirilmemiştir, sadece sınırlarımızı zorladığımızda ortaya çıkar. Temelde memeliler yaralandığında kaçacak ve hayatta kalacak gücü olsun diye ona zaman kazandırma amacı taşır. Ancak salgılandığında oldukça iyi hissederiz. Kahkahalarla güldüğümüzde ya da ağladığımızda az miktarda da olsa endorfin salgılarız, rahatlarız. Spor yaptıktan sonra hissettiğimiz o zorlanmayla gelen keyfi endorfine borçluyuz. Spor yapmanın pek çok faydasının yanı sıra bize iyi hissettiren bir hormon salgılattığını bilmek de motive edici bir unsur olarak görülebilir.

Endorfin ne zaman salgılanır?

Zorlayan spor aktivitesi yapıldığında (Runners High)
Yaralandığımızda
Kahkahalarla güldüğümüzde
Vücut kasıldığında
Ağladığımızda
Gerindiğimizde

Bugün endorfin salgılayarak daha iyi hissetmek için şunları deneyebilirsin:

Seni zorlayacak 7 dakikalık bir egzersiz yap ya da nefes nefese kalacak şekilde dans et.
Gülmekten katılacağın bir video izle ya da içinde tuttuğun gözyaşlarını serbest bırak.
Günlük rutinine gerinmeyi bilinçli şekilde ekle (parmak uçlarından, karın göğüs bölgeni de kapsayacak şekilde tüm vücut).

Dopamin nedir? Ne zaman salgılanır?

Dopamin beynin ödül bulduğunda bizi ödüllendirme biçimidir. Dopamin salgılandığında iyi hissederiz, bu nedenle iyi hissettiren şeyleri aramaya ve bulmaya bizi yönlendirir.

Atalarımız temel olarak yemek bulduklarında ve bulmak için dopamin salgılardı. Bugün belki yemek bulma kaygımız yok ama beyin bize iyi gelen şeylerin peşinden gitmemiz gerektiğini söylüyor. Örneğin sosyal medyada gönderimiz beğenildiğinde dopamin salgılıyoruz, dopamin salgılamak için paylaşım yapıyoruz.

Dopamin aynı zamanda hedefler için adım attığımızda salıgıladığımız nörokimyasal. İnsanlar başarılı bir yazar ya da avukat olmak için çaba harcar çünkü yol boyunca atılan adımlar dopamin salgılamamızı sağlar. Hedefe doğru giderken dopamin bize iyi hissettirir ve devam etmemize yardım eder. (Bu yüzden her gün hedef belirlemek iyi hissetmek için iyidir.)

Ancak bunların yanı sıra dopamin bağımlılık yapabilen bir nörokimyasal, o yüzden en çok hangi ödüle koşmak istediğimize dikkat etmemiz gerekir. Anlamlı hedefler koymak, kısa vadeli hazların anlamlı hedeflerin önüne geçmesini engellemek önemlidir. Örneğin tatlı ya da sosyal medya bağımlılığı bize dopamin sağlar ama uzun vadede zarar verir. Çünkü hedonik adaptasyon yüzünden durumlara çabuk alışma özelliğimiz vardır. Etkisi uzun vadede hissedilmeyen anlamsız deneyimler sadece anı kurtarır ve yeni dopamin hedefleri peşinde koşmamıza neden olur. Oysa anlamlı hedeflerin etkisi sadece anda değil, gelecekte de olumlu hisler yaratacağından daha etkilidir. O yüzden sağlıklı dopamin alışkanlıkları geliştirmek gerekir.

Sence sana dopamin salgılatan şeyler neler olabilir?

Aklına gelenleri listeledikten sonra sakıncalı ve sağlıklı diye yanlarına not alarak zararlı olanları azaltmak, sağlıklı olanlara odaklanmak için adım atabilirsin.

(Online) koçluk & danışmanlık taleplerin için [email protected] adresine mail atabilirsin. Pozitif psikoloji pratikleri ve hayat deneyimlerimi paylaştığım Instagram hesabıma buradan, YouTube kanalıma buradan ulaşabilirsin.

Kocaman sevgiler…

İlginizi çekebilir: Özüne yaklaşma yolculuğunda koçluk sana nasıl yardımcı olabilir?

İrem Ülgü Orhan Profesyonel Koç

Berkeley, North Carolina ve Pennsylvania Üniversitelerinde bulunan Pozitif Psikoloji kürsülerinde, Pozitif Psikoloji alanında eğitimler almış olan İrem Ülgü Orhan, bu eğitimlerini şamanik öğretiler ile ... Devam

Yazar Sayfası

Endorfin nedir? Ne zaman salgılanır?

Endorfin ne zaman salgılanır?

Dopamin nedir? Ne zaman salgılanır?

Sence sana dopamin salgılatan şeyler neler olabilir?

İlginizi Çekebilir

Niyet ettim kendi rızam için yılbaşı dileklerimi gerçekleştirmeye

Hayatın her anında keşfetmeye açık olmak için denemeniz gereken 5 yol

Sonbaharın tadını çıkarın: Sevdiklerinizle ya da tek başınıza yapabileceğiniz keyifli aktiviteler