Söz konusu çocukların sağlığı olduğunda, bu konudaki duyarlılığımız sadece fiziksel sağlıkla sınırlı kalmamalı. Günümüzde, çocukların fiziksel sağlığına verdiğimiz önem kadar, zihinsel sağlığına da dikkat etmek oldukça önemli. Zihin sağlığı, genel refahın çok büyük bir parçası ve çocukların geleceğini şekillendirmede de büyük bir rol sahibi. Dolayısıyla bu konuda hem ebeveynlere hem de çocukların temas halinde olduğu diğer yetişkinlere büyük görev düşüyor.
Yaşamın çeşitli zorluklarına, günümüzün olumsuz haber ve gelişmelerine maruz kalan çocukların karşılaştıkları sıkıntılarla baş edebilmeleri için ebeveynlerin neye/nasıl müdahale edeceğini, böyle zamanlarda çocuklarınla nasıl konuşacaklarını öğrenmeleri şart. Özellikle de ülkemizin deprem kuşağında oluşu, doğal afet haberlerinin sıklığı, küresel kriz ve salgınlar, savaş ve daha pek çok olumsuz gelişmelerinin medyada sıkça yer alması, çocukların zihin sağlığını koruyabilmek için ebeveynlerin bu konuda bir an önce harekete geçmesine çağrı niteliğinde. Tüm bunların yanı sıra akademik baskılar, akran zorbalığı, ergenlik çağı zorlukları ve daha pek çok olumsuzluk, çocukların, gençlerin zihin sağlığını tehdit ederken ebeveynlerin zihinsel sağlık ilk yardımı öğrenmeleri çok daha önemli bir hal alıyor.
Zihinsel sağlık ilk yardımı nedir, neden öğrenilmelidir?
Zihinsel sağlık ilk yardımı, bir kişinin zihinsel sağlığıyla ilgili krizlerle başa çıkmasına yardımcı olmayı amaçlayan bir dizi destek stratejisini içeren bir yaklaşım. Bu stratejiler, duygusal bir krizle karşılaşan kişilere karşı empati, anlayış ve etkili iletişim yoluyla yardımcı olmayı hedefliyor. Ebeveynlerin bu becerileri öğrenmeleri, çocuklarının zihinsel sağlığına destek olmalarında çok önemli rol oynuyor.
Zihinsel sağlık ilk yardımı, bu bağlamda ebeveynlere rehberlik eden kapsamlı bir araç. Ebeveynler, çocuklarının zihinsel sağlığını desteklemek için çeşitli stratejilerle çok daha donanımlı hale gelebiliyor. Zihinsel sağlık ilk yardımı ebeveynlere:
- Çocuklarının duygusal ve zihinsel iyi oluş durumlarını anlama ve doğru yorumlama,
- Daha sağlıklı iletişim kurma,
- Zorlayıcı konulara hassasiyetle yaklaşabilme gibi beceriler kazandırıyor.
- Ayrıca, toplumsal bir perspektiften bakıldığında, ebeveynlerin zihinsel sağlık ilk yardımı becerilerini öğrenmeleri, toplumsal farkındalığı da artırıyor ve
- Zihinsel sağlık konularının anlaşılmasına, bu konudaki stigma ve yanlış anlamaların azalmasına katkı sağlıyor.
Dünya genelinde her beş çocuktan biri, yaşamının belli döneminde en az bir kez zihinsel sağlık sorunuyla karşılaşıyor, 14 yaşına kadar genç çocukların %50’si zihinsel rahatsızlıklarla mücadele etmek zorunda kalıyor, 20 yaşların ortasına doğru bu oran %75’e çıkıyor. Dolayısıyla, ebeveynlerin bu konuda vakit kaybetmeden harekete geçmesi gerekiyor.
Zihinsel sağlık ilk yardımı, temelde 5 adımlı bir eylem planına dayanıyor:
- İntihar veya kendine zarar verme riskini değerlendirme,
- Yargılamadan dinleme,
- Güven ve bilgi sağlama,
- Uygun profesyonel yardıma yönlendirme,
- Kendi kendine yardım ve diğer destek stratejilerine teşvik etme.
Bu önemli beş adımın yanı sıra, zihinsel sağlık ilk yardımında yeme bozuklukları, DEHB, depresyon, duygudurum bozuklukları, anksiyete, travma, psikoz ve madde bağımlılığı gibi zihinsel sağlık sorunlarına ilişkin uyarı işaretleri ve risk faktörleri de öğreniliyor. Böylelikle panik atak, zorbalık, travmatik olaylar, sosyal medyaya ilişkin sorunlar, sanrılar, madde kullanımı gibi sıkıntılar yaşayan çocuklara karşı nasıl yaklaşılması gerektiği de öğrenilmiş oluyor. Bir ebeveyn olarak çocuğunuzun zihin sağlığını desteklemek ve onun zorluklarla mücadele etme sürecinde kolaylaştırıcı, destekleyici bir rol oynamak istiyorsanız, siz de zihinsel sağlık ilk yardım eğitimi alabilirsiniz. Bu konuda çevrenizdeki ilgili kurum ve kuruluşlardan destek alabilir, alanında uzman kişilerin verdiği eğitimlere katılabilirsiniz.
Ebeveynlerin yanı sıra öğretmenlerin, eğitimcilerin, okullarda çalışan personellerin de zihinsel sağlık ilk yardımı alması ve zorluklar yaşayan bir çocukla, bir gençle ilk olarak nasıl iletişim kurması ve onu nereye/kime yönlendirmesi gerektiğini öğrenmesi gerekiyor. Bu sayede, genç nesli korumak ve geliştirmek için tüm toplumun katılım sağlayacağı, çok daha yapıcı bir büyüme ortamının oluşturulması kolaylaşabilir. “It takes a village to raise a child”, Türkçesi ile “Bir çocuğu yetiştirmek için bir köy gerekir.” sözünü de böylelikle bir kez daha hatırlamış olalım.
Çocuk gelişimi, ebeveynlik pratikleri ve daha nicesine dair ilham ve bilgi dolu ipuçlarını Parent Up kategorimizden takip edebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Çocuğunuzun terapiye ihtiyacı olduğunu nasıl anlarsınız?