Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz ‘mindful eating’ yani bilinçli yeme, yemek sırasında daha dikkatli ve daha anda olarak yiyeceklerin tadını, dokusunu, kokusunu, vücutla olan etkileşimini fark ederek yemeyi amaçlayan bir yaklaşım. Ve yalnızca yetişkinler için değil, çocuklar için de oldukça önemli olan bir yeme alışkanlığı. Özellikle günümüzde bebeklerin veya küçük yaş grubundaki çocukların ellerinde tablet olmadan masaya neredeyse hiç oturmadıklarını göz önünde bulundurursak ‘mindful eating’in çocuklar için kritik önemi de açığa çıkmış oluyor.
Bilinçli yeme, çocukların yemek yerken düşüncelerini, duygularını, bedensel hislerini ve çevrelerini yargılamadan fark etmeleri için harika bir pratik olmasının yanı sıra sağlıklı beslenme alışkanlıklarının da en önemli anahtarlarından biri.
Peki, çocuklarda bilinçli yeme alışkanlığını geliştirmek için neler yapılabilir? Bu konuda hem ebeveynlere hem de öğretmenlere fazlasıyla iş düşüyor. Hele ki okul zamanlarında çocuklar evde sadece akşam öğününü yerken, okulda kahvaltı, öğlen ve ara öğün olmak üzere 3 kez yemek yiyebiliyorlar. Bu nedenle ebeveynler kadar eğitimcilerin de bu konuda dikkatli davranması çok önemli. Gelin, çocuklarda mindful eating’i geliştirmeye yardımcı ipuçlarından önce bilinçli yemenin faydalarına kısaca göz atalım. Mindful eating:
- Sağlıklı beslenme alışkanlarının gelişmesine,
- Doyma ve açlık kontrolünün yapılmasına,
- Besinlerin daha iyi emilmesine,
- Duygusal yeme ile başarılı bir şekilde baş edilmesine,
- Daha sağlıklı bir sindirim sisteminin gelişmesine ve
- Keyifli yeme deneyimlerinin sayısının artmasına yardımcı olur. Tüm bunların yanı sıra adından da anlaşılacağı üzere zihinsel odaklanmayı ve dikkat becerilerini de iyileştirir.
Diğer yandan, erken yaşlarda geliştirilen bilinçli yeme alışkanlığı, ilerleyen yaşlarda da bu sağlıklı beslenme pratiğinin devam etmesine zemin hazırlar. Şimdi gelelim çocuklarda bilinçli yeme alışkanlığını geliştirmeye yardımcı ipuçlarına… Hepsi çok pratik ve kolayca uygulanabilir öneriler. İşte işinizi kolaylaştıracak yöntemler:
Rol model olun
2019 yılında yapılan bir araştırma, düzenli olarak bilinçli yeme uygulayan annelerin daha sağlıklı yeme alışkanlıklarına sahip olduğunu ve bunun çocuklarının üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu ortaya çıkarıyor. Çocukların bilinçli yeme alışkanlığı kazanmaları için gözlemledikleri yetişkinlerin onlara başarılı birer örnek olmaları gerekiyor. Yemek masasında oturmuyor, sürekli bir şeyler izleyerek yemek yiyor, telefonla konuşurken bir şeyler atıştırıyor ya da öğünlerinizi çok hızlı tüketiyorsanız, bu olumsuz davranışlar kötü örnekler olacaktır.
Açıklayın ve örneklerle gösterin
Mindful eating’in ne anlama geldiğini çocuklara açıklayın. Bu alışkanlığın onların sağlıklı gelişimlerine katkı sağlayacağını ve yiyeceklerin tadına daha fazla varabileceklerini söyleyin. Özellikle küçük yaş gruplarında bu tür anlatımlar soyut kalabilir ve vermek istediğiniz mesaj yerine ulaşmayabilir. Bu nedenle örneklerle göstermenizde fayda var. Mümkün olduğunca birlikte yemek yerken bilinçli yeme pratiklerini uygulayın. Yavaş yemek, dikkati yemeğe vermek, yeterince çiğnemek gibi davranışlarla somut örnekler oluşturun.
Görsel yardımcılardan destek alın
Farklı renkte, boyutta veya dokudaki yeme-içme malzemelerini kullanmayı deneyin. Örneğin, bölmeli tabaklarda daha fazla çiğnenmesi gereken ve daha az çiğnenen yiyecekleri ayırabilirsiniz, saatleri okuyamayan küçük çocuklar için yelkovanın hareketini anlatabilmek için küçük renkli stickerlar kullanabilir ve yelkovan oraya gelene kadar çiğnemesi gerektiğini söyleyebilirsiniz. Bu tür pratikleri her öğünde yapmak zor görünebilir, ancak çocuklar mindful eating alışkanlığı kazanana kadar devam etmek, daha sonra sizin desteğinizin olmadan da yemeklerini daha bilinçli bir şekilde yemelerine yardımcı olacaktır.
Doğru sorular yönlendirin
Çocuklarınızın dikkatini doğru bir şekilde yiyeceklere vermesini sağlamak için birtakım sorular yönlendirmeyi deneyin:
- Yiyeceklerin hangi renklerde?
- Dokusu nasıl, sert mi yumuşak mı?
- Sesi var mı, mesela keserken, ısırırken çıtırdıyor mu? gibi dikkatini yiyeceklere aktarabileceği sorular sorabilirsiniz.
Öte yandan, hem yemek zamanını daha eğlenceli hale getirmek hem de mindful eatingi desteklemek için çocuğunuza yemeğine dilini değdirmesini ama henüz çiğnemeye başlamamasını söyleyin. Dilini değdirdiğinde bir tat alıyor musun, ısırdığında tadı değişiyor mu, kaç farklı tat iç içe geçmiş… gibi soruları zenginleştirebilirsiniz.
Açlık / tokluk sinyallerini tanımlayın
Farkındalık ile yemeyi desteklemek için çocukların açlık-tokluk sinyallerini tanımlayabilmeleri çok önemli. Yemek yemeden önce ne kadar aç olduğunu sorabilir, doyma sinyallerinin beyne ulaşması için biraz beklemesi gerektiğini söyleyebilirsiniz. Örneğin, ikinci tabağı isteyip istemediğine karar vermesi için 15 dakika beklemesinin iyi olacağını öğretin. Yemeklerinizi aceleye getirmeyin, yeterince zaman ayırın. Aksi halde farkındalıkla yeme alışkanlığını kazandırabilmek çok zor.
Dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırın
Yemek zamanlarında sakin bir ortam oluşturun. Televizyonu veya diğer dikkat dağıtıcı faktörleri kapatın. Çocuklar yemek yeme sürecine odaklanabilmek için sessiz ve rahat bir ortama ihtiyaç duyarlar, tıpkı yetişkinler gibi. Tabletle yemek yeme gibi bir alışkanlığın gelişmesine müsaade etmeyin, bu hem ekran bağımlılığını artırır hem de sağlıksız yeme alışkanlıklarının oluşmasına neden olur.
Son olarak çocuklarla çalışmanın bolca sabır ve özveri gerektirdiğini unutmayın. Tüm bu alışkanlıkların bir günde kazanılması pek mümkün değil; mümkün olduğunca pratik yapmanız ve tutarlılığa önem vermeniz şart. Bilinçli yemek yeme becerilerini öğrenen çocuklar, sağlıklı bir ilişki kurdukları yemeklerinin tadını çıkarır ve daha iyi beslenme alışkanlıkları geliştirir; bunu hep aklınızda bulundurun. Yemek masaları kaos ortamına dönse bile .
İlginizi çekebilir: Dünyanın en eski kültürlerinden özgüvenli çocuklar yetiştirmek için 3 ipucu