Ödev yapmak, hem çocuklar hem de aileler için yorucu ve zorlayıcı bir zaman dilimi haline gelebiliyor. “Hadi” kelimesi çocukların duymaktan bıktığı bir kelime haline geldi. Aileler de “Of, yine mi? Ödevler ne işe yarayacak? Bugün ödevim yok! Zaten öğretmen kontrol etmiyor, yapmasam da olur” cevaplarıyla sık sık karşılaşıyor. Ödev yapma, tam anlamıyla bir kargaşa ve çatışma haline dönüşebiliyor.
Uzun bir okul gününden sonra, evde dinlenip, ekran başına geçip eğlenmek varken ödev yapmanın çocuklar için zor olduğunu kabul etmemiz lazım. Zor olduğu için de ertelemek kaçınılmaz oluyor. Aslında sadece eğlenecekleri zamandan kısmak zorunda kaldıkları için ödev yapmaya direnç göstermiyor çocuklar; aynı zamanda, ne ödev yapılacağını, ödevin içeriğini veya ödevin verildiği konuyu anlamıyor, nereden başlayacaklarını ve ödevin ne kadar süreceğini kestiremiyor olabilirler. Bu kadar belirsizliğin içinde de ödevle uğraşmamak daha kolay oluyor.
Ödev yapmanın faydaları
Ödev yapmak çocukların kaçtığı bir görev olsa bile, araştırmalar uzun vadede ödev yapmanın çocuklara fayda sağladığını söylüyor. Öncellikle, ödevleri tamamlamak akademik başarıyı arttırıyor. Okulda öğrenilenler ödev ile pekişiyor ve bilgi kalıcı hale dönüşüyor. Sınavlara çalışmayı da kolaylaştırıyor.
Akademik başarının yanı sıra, ödev yaparken kazanılan çalışma becerileri, zaman yönetimi, organize olabilme, öncelik belirleme ve bunu bir alışkanlığa dönüştürme çocukların özellikle kendi kendilerini yönetmek zorunda kaldıkları üniversite dönemi ve çalışma hayatı gibi zamanlarda sorumluluk almalarını ve aldıkları sorumluluğu etkili bir şekilde yönetebilmelerini sağlar. Çalışma alışkanlığı kazanmak, çocukların aynı zamanda duygu, istek ve dürtülerini yönetme becerisini de geliştirir, bununla birlikte davranışları üzerindeki kontrolü artar. Eğer ödevini tamamlamadan iPad ile oynayamayacağını öğrenmiş olan çocuk, oynama isteğini ertelemeyi de öğrenir.
Çocuğunuz için ödev yapmanın etkili ve kolay yolları
“Çocuğumuza nasıl ödev yaptıracağız?” sorusunun akıllara takıldığını biliyorum. Ödev yapma konusunda çocuğunuz iç motivasyonunu ancak zamanla geliştirir. Ödev yaptıkça onun hayatını etkileyen olumlu sonuçları deneyimledikçe motivasyonu artacak ve bu şekilde de çalışma alışkanlığını kazanmış olacaktır. Ödev yapınca akademik başarının artması, ödevi tamamladıktan sonra bile kendine ait zamanın kalması, evdeki çatışmaların azalması ve ailecek evde keyifli geçirilen vaktin artması ile çocuğun motivasyonu da artacaktır. Ödev yapma alışkanlığını kazandırma konusunda ilk görev anne baba ve öğretmenlere düşüyor. Birkaç strateji değişikliği yapıp, bir ödev rutini oluşturarak başlayabilirsiniz:
Çocuğunuzun okuldan veya okul dışı aktivitelerinden sonra eve geldiği saate göre bir dinlenme payı bırakarak, ödeve başlama saati belirleyin. Eve geliş saatine göre, ödeve başlama saati değişebilir anca tutarlı olmak önemlidir. Pazartesi günleri için ödeve başlama saati 18:00, salı günleri ise 18:30 olarak belirlediyseniz, her pazartesi ve salı için bunu uygulayın.
Ödev yapılacak bir alan belirleyin. Bu alanın sessiz ve dikkat dağıtıcılardan uzak olduğundan emin olun. Ancak sizin de uzaktan izleyebileceğiniz bir alan olsun. Hatta, çocuğunuzla birlikte o alanı, ona özel yapmak ve onunla birlikte düzenlemek sahiplenmesine de fırsat tanıyabilir.
Ödev yapmayacağı bir gün belirlemek, çocuğunuzun motivasyonunu arttırabilir. Bazı okullar haftanın belirli bir günü ödev vermiyor, bu durumda ödevsiz gün olarak o gün belirlenebilir. Yoksa cuma günleri haftanın son günü olduğundan ve ertesi gün tatil olduğundan, ödeve ara vermek için iyi bir gün olabilir.
Ödül kullanın. Ödevlerin tamamlanmadığı zaman ceza vermek yerine, ödevleri zamanında ve tam yaptığı için çocuğunuzu ödüllendirin. Ödülü bir ayrıcalık kazanmak olarak belirleyin. Bunun için fazladan ipad oynama, televizyon izleme veya bilgisayar oynama çocuklar için çok iyi bir ayrıcalık olabilir. Ya da, 15 dakika geç yatma süresi tanınabilir ve bu şekilde kendine daha fazla vakit ayırma ayrıcalığını kazanacaktır. Genelde kısıtlı bir şekilde tüketilmesine izin verilen bir yemeği yeme ayrıcalığını kazanabilir.
Ödevin tamamlanması ve ayrıcalık kazanabilmesi için iyi bir zamanlama yapmak önemlidir. Yaklaşık olarak bir ödev bitirme zamanı belirleyebilirsiniz. Buna göre ödevine zamanında başladığında ve o zamanı etkili kullandığı zaman, yatma saatine kadar serbest zaman elde edecektir. Ancak, ödeve geç başladığında veya çok oyalandığında serbest zamanı da o kadar kısalacaktır. Buna göre, okuldan geldikten sonra bir dinlenme zamanı olur ancak bu kesinlikle tam anlamıyla serbest zaman değildir. Çünkü eğer ödevden önce çocuğunuz istediğini yaptığı bir serbest zaman kullanırsa, ödev sonrasında onu almaya değecek bir durumu kalmaz. Ayrıca da ödeve başlaması da çok zor olur. Ödev tamamlandıktan sonra serbest zamanın ona kalacağı fikrinin oluşması ile birlikte çocuğunuz zaman yönetimi yapmayı ve duygularını ve davranışlarını kontrol etmeyi de öğrenmeye başlamış olur.
Ödev saati geldiği zaman ödevin planlanması önemlidir. Çocuklar nereden başlayacağını ve ödevin ne kadar süreceğini, ne zaman ara verebileceklerini bilmezlerse ödevi gözlerinde büyütebilirler ve yapmaya direnç gösterebilirler. Buna göre;
- Günün ödevlerini, bir yere sıra ile yazın.
- Her ödevin ne zaman bitmesi gerektiğini not edin. Buna göre, öncelik olandan başlayarak o gün bitmesi gereken ödevler için hedef koyun.
- Hedef koyarken somut olmasına özen gösterin. Türkçe kitabından 3 sayfa okuma, matematikten 15 soru çözme vb.
- Bir ödevden diğerine geçerken ara verin. Aralar 5 dakikayı aşmamalıdır. Bu aralarda, çocuğunuz su içebilir, ufak bir şey atıştırabilir, sizinle sohbet edebilir ya da evin içinde yürüyebilir.
- Ödev yaparken zorlandığı her soruda sizden destek alması ödev saatini uzatabilir ve verimliliğini düşürebilir. Zor gelen sorularda, çocuğunuza yanına bir işaret koymasını ve en sonda birlikte bakabileceğinizi yoksa öğretmenine sorması gerektiğini anlatabilirsiniz. Ödevler tamamlandıkça yanına işaret koymayı unutmayın. Herkes hedeflerini tamamladığını görmekten mutlu olur.
Ödev kontrolünün yapılması önemlidir. Anne babanın sadece yapılıp yapılmadığını kontrol etmesi yeterli olabilir. Ancak, öğretmenin ödev hakkında bir geri bildirim sağlaması çocuğun alışkanlık geliştirmesi için, doğru yaptığını bilmesi ve yanlış yaptığını da öğrenmesi için bir fırsattır. Ayrıca, hiç kimse çaba harcadığı bir görevin fark edilmemesinden ve “boşuna yapmışım” hissi yaşamaktan hoşlanmaz.
Çocuğunuz ödevini, zamanını etkili kullanamadığı ve çok oylandığı için eksik bıraktığı durumlarda, çocuğunuzun öğretmeninden özür dileyip bir açıklama yapması sorumluluk alması için bir adımdır. Ayrıca da, eksik bırakılan ödevler hafta sonu ödevine eklenebilir ya da ödevsiz günde tamamlanabilir. Bu şekilde, çocuğunuz davranışının sonucunu öğrenir.
Ödev rutinlerinizi oluştururken çocuğunuzla anlaşarak yapmanız, çocuğunuzun sahiplenmesini, sorumluluk almasını ve anlaşmanıza uyumunu arttıracaktır.
Unutmayın ki, en önemli nokta tutarlı olmak ve karar verdiğinizi geri adım atmadan uygulamaktır!