Yeni yıla yaklaşırken bir çoğumuz hayatımızdaki olumsuzluklardan mümkün olabildiğince arınmak ve temiz başlangıçlar yapmak için kendimizle ilgili değişiklik kararlarını çoktan aldık. Sayfalarca uzayabilecek ‘yapılacaklar’ listesini oluşturduktan sonra ise çoğu zaman yazdığımız listeye tekrar dönüp bakmaz ve hayatımıza kaldığı yerden, aynı şekilde devam ediyoruz. Değişim için karar almaktan daha zor olan şey, bu kararları uygulamaya geçirmek. Değişim kararını uygulamaya geçirmekten daha da zor olansa, bu kararı sürdürülebilir kılmak.
“Alışkanlıkları değiştirmek zordur.” Oldukça klişe olan bu söylemin doğruluğundan kimsenin şüphesi yok, fakat aklımızdan çıkarmamamız gereken şey, zorun imkansız demek olmadığı.
Bazılarımız için sigarayı bırakmak, bazılarımız için her gün düzenli olarak diş fırçalamak, bazılarımız için kendine daha çok zaman ayırmak, bazılarımız içinse daha sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek… Yeni yıl için hazırlamış olduğunuz listede ne olursa olsun, listedeki kararlarınızı uygulamaya geçirmek ve kalıcılığını sağlamak için izlemeniz gereken adımlar aynı.
Alışkanlıklarınızın kölesi değil efendisi olabilmek için değişim sürecinde asla göz ardı etmemeniz gereken adımları sizler için derledik;
Alışkanlıklarınızın temelindeki zihinsel süreci gözden geçirin
İstenmeyen bir davranışın alışkanlık haline gelmiş olması çoğunlukla o davranışın kişinin hayatındaki başka şeylerle zamanla pekiştirilmiş olmasından kaynaklanır. Yemekten sonra sigara içmek alışkanlık haline geldikten sonra her öğün sonrasında sigara içmek gibi… Davranışınızın temelindeki zihinsel süreci keşfetmeniz, istemediğiniz alışkanlığınızdan kurtulmanın en kolay yöntemlerinden biridir. Yeni alışkanlıklar edinirken de bunları sürekli yaptığınız ve yapmaktan zevk aldığınız şeylerle pekiştirerek davranışın alışkanlığa dönüşmesine yardımcı olabilirsiniz.
Örneğin, her gün günde iki kez dişlerinizi fırçalamayı alışkanlık haline getirmek istiyorsanız, kendinizi güzel bir diş fırçasıyla ödüllendirebilir ya da banyonuza takvim asarak her diş fırçaladığınızda işaret koyarak hedefinize ulaştığınızda kendinizi çok sevdiğiniz bir şeyi yapabilirsiniz.
‘Normal’ kelimesine yüklediğiniz anlamları değiştirin
Hepimizin iyi ya da kötü birçok alışkanlığı var ve bu alışkanlıklar sayesinde kendimizi güvende hissediyoruz. Sahip olduğumuz alışkanlıkların yalnızca birinin bile değişmesi kendimizi rahatsız ve tehlikede hissetmemize neden olabiliyor. Bu nedenle yeni alışkanlıklar edinme noktasında kendinizi rahatsız hissetmenizin normal olduğunun farkında olmak ve bu rahatsızlığın sizi aldığınız karardan caydırmasına izin vermemek oldukça önemli. Bu farkındalığı kazandıktan sonra zihninizdeki ‘normal’ tanımlamalarını değiştirmeli ve farklı olan ve sizi rahatsız hissettiren şeyleri de normal kategorisine dahil edebilmelisiniz. Yeni alışkanlığınızı normal olarak kabul ettikten bir süre sonra rahatsızlığınızın yerini güven duygusuna verdiğini göreceksiniz.
Küçük adımlarla ve sürdürülebilir değişimlerle işe başlayın
Sigarayı bırakacağım deyip 3 gün hiç sigara içmedikten sonra tekrar sigaraya başladığınız zamanları hatırladınız mı? Peki spor salonuna yıllık üyelik yaptırıp bir kaç gün sonra yolundan bile geçmediğinizi? Her pazartesi diyete başladığınızdan bahsetmeyeceğiz bile. Değişim kararı söylendiğinde her ne kadar basit bir iş gibi görülse de, alınan kararı uygulamaya geçirmek görüldüğünden çok daha zordur. Alışkanlık boyutundaki davranışlar çoğu zaman farkında olmadan, otomatik olarak yaptığımız şeylerdir ve bu alışılagelmiş davranış kalıplarını değiştirmeye çalışmak yoğun bir kontrol ve odaklanma süreci gerektirir. Bu nedenle değişime küçük ve sürdürülebilir bir girişle başlamak ve zamanla dozunu ve sıklığını artırmak en etkili yöntemlerden biri. Sigarayı mı bırakmak istiyorsunuz? 1 hafta boyunca günlük sigara miktarınızı yarıya düşürerek işe başlayın. Sonrasında sabah, öğle ve akşam olmak üzere kendinize 3 sigara içme hakkı tanıyın. Bir sonraki hafta günlük içtiğiniz sigara miktarını 1’e düşürün ve en son hafta hiç sigara içmemeyi deneyin. Başarısız olduğunuz anlarda pes etmeyerek bir önceki adıma geri dönün ve yavaş yavaş, adım adım ilerlemeye çalışın.
Değişebileceğinize inanın
Kendinizi değiştiremeyeceğinizi düşünmek için hiçbir sebep olmasa da, geçmiş deneyimlerinizin olumsuz sonuçlanması motivasyonunuzu düşürmüş olabilir. Ancak bir önceki deneyiminizin başarılı ya da başarısız sonuçlanmasının sonrasında yapacağınız denemeleri hiç bir şekilde etkilemeyeceğinin farkında olmalısınız. Denemiş olduğunuz şey olumlu da olumsuz da sonuçlansa, sonuçlanmaya kadar deneyimlediğiniz süreçte öğrendikleriniz gelecek deneyimleriniz üzerinde elde ettiğiniz sonuçtan çok daha etkilidir. Önemli olan çok fazla olumlu sonuç elde etmek değil, sonuç ne olursa olsun denemeyi bırakmamak ve değişebileceğinize inanmak.
Aceleci davranmayın
Daha önce de belirttiğimiz gibi, alışkanlıkları değiştirme süreci kolay gibi görünse de iş uygulamaya geldiğinde başarısızlıkla sonuçlanması çok muhtemeldir. Özellikle her şeyi hızlı yaşadığımız bu zamanlarda çok çabuk sonuca ulaşmak ve verdiğimiz emeğin karşılığını anında görmek istiyoruz. Ancak yaptığınız şeyin 2 hidrojen ve 1 oksijen atomunu bir araya getirerek su oluşturmak kadar belirli, kesin sonucu görebileceğiniz ya da hemen sonuç alabileceğiniz bir şey olmadığının bilincinde olun. Siz bir değişim kararı almış ve bunu uygulamak konusunda kendinizden çok emin olsanız da çevrenizde olup biten bir sürü dış faktör, aldığınız kararı uygulama noktasında size engel teşkil edebilir. Bu nedenle olumlu sonuca ulaşmak için aceleci davranmayın. Sabretmeyi öğrenin
Planlı olun
Değişim sürecinin olumsuz sonuçlanmasının en önemli sebeplerinden birisi de belirsizliktir. Davranışın sonucunun öngörülebilir olmayışı, kararı uygulama aşamasında zorluk yaşamanıza sebep olabilir. Örneğin, diş fırçalamayı alışkanlık haline getirmeye çalışırken, evde olmayacağınız zamanlarda diş fırçanızı ve diş macununuzu yanınızda taşımak üzere plan yapmak alışkanlığınızı sürdürülebilir kılmanıza yardımcı olacaktır.
Fiziksel çevrenizde de değişime gidin
Aldığımız kararların uygulanmasında ve alışkanlığa dönüşmesinde kendi kararlılığımız kadar çevresel etmenler de oldukça etkili ve dönüştürücü olabiliyor. Örneğin sağlıklı beslenme kararı aldıysanız evde abur cuburların bulunması, sigarayı bırakmak istiyorsanız elinizin altında sigara paketinin olması ya da spora başlama kararı aldıysanız gerekli ekipmanın olmaması gibi çevresel eksiklikler aldığınız kararı uygulama konusunda engel yaratabilir. Bu nedenle karar alıp uygulamaya çalıştığınızda çevrenizdeki fiziksel uyarıcıları da dikkate almaya ve düzenlemeye çalışın.
Yani yıl değişimlerini alışkanlığa çevirmeniz için izlemeniz gereken yollardan bahsettiğimiz bu yazı Oral-B’nin katkılarıyla hazırlanmıştır.