Kahve dünyada en çok tüketilen içecekler arasında yer alıyor. Kuzeydoğu Afrika (bugünkü Habeşistan) kökenli bir bitki olan kahve meyvesinin çekirdekleri, 15. yüzyıldan itibaren Yemen’den başlayarak Arap Yarımadası’nda kavrulup, sıcak bir içecek haline getirilmiştir. 16. yüzyılın ortalarına yaklaşıldığında, bu zindelik veren, canlandırıcı etkisi olan içecek Mısır ve Arap coğrafyasında yaygınlaşmıştır.
Yemen Fatihi Özdemir Paşa’nın sefer dönüşü İstanbul’a bir miktar kahve getirdiği rivayet edilse de, İstanbul’da ilk kahvehane 1554’te Tahtulkale’de (bugünkü Eminönü) açılmıştır. Kahve İstanbul’da Arap uygulamalarından ayrışıp, kavrulma derecesi, pişirilmesi ve sunulmasıyla bugünkü Türk kahvesine dönüşür. İstanbul’da son halini alan Türk kahvesi ile Venedik 1615’te, Marsilya 1644’te, Londra 1654’te, Paris 1669’da, II. Viyana kuşatmasının ardından da Viyana 1683’te tanışmıştır. Kahve Avrupa’nın ardından yolculuğuna 18. yüzyılda Batı Hint Adaları, Güney Amerika ve Asya ile devam etmiştir.
Kahve karbonhidratlar, lipidler, azotlu bileşikler, vitaminler, mineraller, alkoloidler (kafein) ve fenolik bileşiklerin de dahil olduğu binden fazla kimyasal bileşik içeren kompleks bir içecektir.
Türk kahvesi, geleneksel Türk mutfağının vazgeçilmez unsurlarındandır; köpük, kahve ve telveden oluşur. Hatta telvesi ile servis yapılan tek kahve çeşidi Türk kahvesidir. Yumuşak ve kadifemsi köpüğü sayesinde damakta en uzun süre tadını devam ettiren kahve türüdür. Kendine özgü enfes kokusu ve özel köpüğü ile diğer kahvelerden kolaylıkla ayırt edilebilir. Kahve tutkunları tarafından kaynatılarak içilebilen tek kahve olarak kabul edilir.
Kafein, antrenmanlarınızı daha verimli yapmanıza yardımcı olur mu?
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA- European Food Safety Authority) sağlıklı yetişkin bireylerde orta düzey kafein alımının (400 mg) güvenli olduğunu belirtiyor. Bu miktar da genel olarak günde 3-4 fincan kahve tüketimine denk geliyor. Türk kahvesindeki kafein (alkoloid) miktarı kendine özel hazırlama, pişirme yöntemi sebebiyle diğer kahvelerden fazladır.
Türk kahvesiyle alınan kafeinin ılımlı miktarları uyanıklık, kendini enerjik hissetme, motivasyon artışı gibi olumlu faydalar sağlamaktadır. İnsanda ağız yoluyla alındıktan sonra 15 ila 45 dakika içinde kan plazma seviyesi tepe noktasına ulaşmaktadır ve yaklaşık yarılanma ömrü 5 ila 6 saat arasında değişmektedir.
Yakın zamanda yapılan çalışmalar, bisiklet sürmek veya kürek çekmek gibi uzun süreye yayılan düşük yoğunluklu egzersizlerde, kafeinin belirli bir uzaklığı tamamlamak için gereken zamanı iyileştirdiğini ve yorulma süresini uzattığını ve ayrıca kas ağrısını azaltabileceğini ortaya koymuştur.
Kısa süreli, yüksek yoğunluklu egzersizlerde kafein kısa mesafe sprint ve atlama performansını korumaya ve geliştirmeye yardımcı olabilir. Futbol gibi aktivitelerde de benzer aktivitelerde yararlı olabilir. Kafeinin etkisi, tüketilmesinin ardından yaklaşık 20 dakika sonra ortaya çıkar. Vücut kafeini parçaladıkça, etkiler de kademeli olarak geçer. Araştırmalar, antremanlı atletlerdeki kafein tüketimine baktıklarında, azdan orta seviyeye kadar (vücut ağırlığının kilogramı başına 3-6 mg) miktarın performansı artırmada etkili olduğunu bulmuşlardır. Bu 2-4 fincan kahveye karşılık gelmektedir.
Referanslar:
1. Türk Kahvesi Kültürü ve Araştırmaları Dermeği. http://en.turkkahvesidernegi.org Erişim tarihi: 29.10.2018
2. Şahin-Cebeci OI. Kahve üretimi.
3. Sözlü S et al. Coffee Consumption and Relation with some Disease. Sdü Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2017; 8(2): 33-39.
4. http://www.efsa.europa.eu/en/supporting/doc/561e.pdf Scientific Opinion on the safety of caffeine EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA) European Food Safety Authority (EFSA), Parma, Italy, 2015.
5. Hancı M et al. Caffein levels in Turkish Coffee and some beverages sold in Turkey. Düzce Tıp Dergisi. 2013; 15(3):34-38.
6. Ganio M. S. et al. Effect of Caffeine on Sport-Specific Endurance Performance: A Systematic Review. J Strength and Conditioning Research. 2009; 23(1):315-24.
7. Gliottoni R.C. et al. Effect of Caffeine on Quadriceps Pain During Acute Cycling Exercises in Low Versus High Caffeine Consumers. Intern. J. Sport Nutrition Exercise Metabolism. 2009; 19: 150-161.
8. Gant N. et al. The Influence of Caffeine and Carbohydrate Coingestion on Simulated Soccer Performance. Intern. J. Sport Nutrition Exercise Metabolism. 2010; 20: 191-197.
9. Astorino T.A. et al. Effect of Two Doses of Caffeine on Muscular Function during Isokinetic Exercise Medicine & Science in Sports & Exercise. 2010; 42(12).
10. Goldstein E.R. et al. J. International Society of Sports Nutrition Position Stand: caffeine and performance. 2010; 7:5.
11. Church DD et al. The effect of an acute ingestion of Turkish coffee on reaction time and time trial performance. Journal of the International Society of Sports Nutrition.2015; 12:37.