Yunan mitolojisindeki Narkissos’la ilgili hikayeyi herkes bilir: Narkissos, sevebileceği birini bulmak için dolaşan yakışıklı bir adamdır. Ekho adında bir periyle karşılaşır, ancak onun aşkını reddeder. Daha sonra bir nehir kenarında kendi yansımasıyla karşılaşır ve ona aşık olur. Narkissos’un kendi görüntüsüne olan aşkı öyle büyür ki, ondan uzak kalamaz ve sonunda nehirde boğulur. Onun boğulduğu noktada bir çiçek biter. Bugün nergis adını verdiğimiz çiçek, bu çiçektir.
Bu mit, kişinin kendisini bazen zarar verici boyutlarda üstün görmesi şeklinde ifade edebileceğimiz narsisizmin ana fikrini aktarıyor. Psikolojik tanımı ‘kendini üstün, abartılı görme’ olan bu psikolojik durum, psikologlar tarafından araştırılıp sınıflandırılan bir özellikler grubudur. Narsist bireyler genellikle kendilerini farklı boyutlarda olmak üzere daha güzel, daha akıllı ve diğerlerinden daha önemli görüp özel davranılmayı hak ettiklerini düşünürler.
Narsisizmin türleri
Psikologlar narsisizmin iki biçimini kişilik özelliği olarak kabul ediyorlar: üstün ve hassas narsisizm. Bunlardan üstün narsisizm daha çok bilinir ve genellikle dışa dönüklük, baskınlık ve ilgi çekme isteğiyle karakterize edilir. Üstün narsistler, ilginin ve gücün peşindelerdir; lider olma arzusu duyarlar ve bunu onun getirdiği mevki ve ilgi için isterler. Hassas narsistler ise sessiz ve içe kapanık olabilirler. Kendilerini layık görme hisleri güçlüdür, ancak kendilerini kolayca tehdit altında hissedebilirler veya yetersiz görebilirler de.
Narsist kişilik bozukluğu
Narsisizmin daha uç bir biçimi olan narsist kişilik bozukluğu ise bir psikolojik rahatsızlık olarak sınıflandırılır. Daha çok erkeklerde görülen bu durum, bugün toplumun yüzde 1-2’sinde görülmektedir. Öte yandan bu teşhisin yalnızca yetişkinlere özel olduğunu da belirtmeliyiz. Çünkü gençler ve çocukların ben merkezci olması, gelişimlerinin doğal bir özelliğidir.
İlginizi çekebilir: Selfie çılgınlığı erkeklerde narsisizme işaret ediyor
Narsist kişilik bozukluğunun en belirgin özellikleri; kendini üstün görmek, empati sorunu, hayranlık ve ilgi duyulma ihtiyacı olarak sıralanabilir. Tüm bunları gerçek bir psikolojik rahatsızlık yapansa bu özelliklerin kişinin hayatını ele geçirmesi ve ciddi sorunlar yaratmasıdır. Örneğin; narsist bireyler eşlerini ya da çocuklarını kendileri için bir ilgi ve hayranlık kaynağı olarak görebilir; narsist partnerler aldatma eğilimi gösterebilir.
Narsisizm nereden kaynaklanır?
İkizler üzerinde yapılan araştırmalara göre, narsisizmin güçlü bir genetik bileşeni mevcut. Ancak yine de hangi genlerin bu durumda rol oynadığını bilmiyoruz. Öte yandan bu durumda çevrenin de etkisi var. Ebeveynlerin çocuklarını sürekli el üstünde tutması, onların ileride narsist bireyler olmasına yol açabilir. Ayrıca soğuk ve kontrolcü ebeveynler de hassas narsisizme neden olabilir.
Sosyal medya ve narsisizm
Son zamanlarda sosyal medya, kişilerin kendilerini gösterme fırsatlarını arttırmış olsa da, sosyal medyanın narsisizme yol açtığının kesin kanıtı olmadığını söylemekte yarar var. Sosyal medyanın yaptığı şey daha çok, narsistlere sosyal statü ve dikkat çekme olanağı vermek oldu.
Narsisizmden kurtulmak mümkün mü?
Bu sorunun yanıtı ise evet. Kendi davranışlarının yansımasını dürüstçe görebilme, psikoterapi veya başkalarına merhamet göstermeye çabalamak narsist bireylerin bu sorundan kurtulmalarına yardımcı olabilir. Zor olansa, narsist kişilik bozukluğuna sahip kişilerin kendilerini iyileştirmeye çabalamalarında devam edebilmeleridir. Çünkü narsistler için kendine pek hoş olmayan bir açıdan bakmak zor olabilir.
İlginizi çekebilir: Sıradan olmanın hafifletici gücü: Kimse özel değil, ama herkes eşsiz
Narsisizm ile ilgili daha fazlasını merak ediyorsanız aşağıdaki videoya tıklayabilirsiniz:
Kaynak
TedEd