Muhtemelen adet döngünüzün yaklaştığına dair bazı belirtiler yaşıyorsunuzdur. Çoğu kadın için bu belirtiler hafif seyretse de bazıları için adet döneminden önceki günler bir hayli zor geçebilir. Eğer adet öncesi belirtileriniz günlük yaşamınızı engelliyorsa adet öncesi sendromuna (PMS) sahip olabilirsiniz. Peki PMS nedir?

Adet döngüsü yaşamın doğal bir parçası. Ve bu döngü boyunca sürekli olarak değişen hormon seviyeleri, ayın herhangi bir zamanında normalden daha farklı davranmanıza yol açabilir. Eğer PMS’iniz olduğunu düşünüyor ve bunu bir sorun olarak görüyorsanız PMS’i yönetmenin yollarını keşfedebilirsiniz. PMS, sizi fiziksel, duygusal veya davranışsal olarak farklı düzeylerde etkileyebilecek bir dizi değişiklikten oluşuyor. Ve bu değişiklikler, adet döneminden 1- 2 hafta önce ortaya çıkabiliyor. Adet döneminiz başladığında veya başladıktan hemen sonra ise genellikle tamamen ya da kısmen kayboluyor. PMS nedir, PMS dönemi ne demek, PMS dönemi nasıl atlatılır, PMS döneminde neler olur gibi PMS dönemi hakkında tüm merak ettikleriniz için yazımızı okumaya devam edin.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

PMS nedir?

Premenstrüel sendrom, kısaca PMS, adet döngüsünün belirli günlerinde, genellikle adet görmeden hemen önce bireyin duygularını, fiziksel sağlığını ve davranışlarını etkileyen bir durum/ sendrom olarak tanımlanıyor. Bu durumun adet gören bireylerin yüzde 90’ından daha fazlasını etkilediği bilinmekte. Doktorunuzun size PMS tanısı koyabilmesi için ise adet döngüsünün günlük yaşamınızın bazı yönlerini olumsuz etkilemesi gerekiyor.

PMS belirtileri, çoğunlukla menstrüasyondan 5-11 gün önce başlayabiliyor ve genellikle menstrüasyon başladığında tamamen kaybolabiliyor. PMS’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte uzunluğu, ne zaman ortaya çıktığı ve nasıl deneyimlendiği kişiden kişiye farklılık gösterebiliyor. Bununla birlikte araştırmacılar arasındaki yaygın görüş, adet döngüsünün başlangıcında hem cinsiyet hormonlarında hem de serotonin seviyelerindeki değişikliklerden kaynaklandığı yönünde.

Ayın belirli zamanlarında östrojen ve progesteron seviyeleri yükseliyor. Bu hormonlardaki artış ruh hali değişimlerine, kaygıya ve sinirliliğe neden olabiliyor. Yumurtalık steroidleri ayrıca beyninizin adet öncesi semptomlarla ilişkili bölümlerindeki aktiviteyi de modüle edebiliyor. Benzer şekilde mutluluk hormonu olarak adlandırılan serotonin seviyeleri de ruh hali üzerinde etki sahibi olabiliyor. Serotonin, beyninizde ve bağırsaklarınızda bulunan ve ruh halinizi, duygularınızı, düşüncelerinizi etkileyen bir kimyasal olarak biliniyor.

PMS için olası risk faktörlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Doğum sonrası depresyon veya bipolar bozukluk gibi duygudurum bozuklukları öyküsü
• Ailede PMS öyküsü
• Ailede depresyon öyküsü
• Aile içi şiddet
• Madde bağımlılığı
• Fiziksel ve duygusal travma

PMS belirtileri nelerdir?

PMS nedir açıkladıktan sonra PMS belirtilerine bakalım. Adet gören bireylerin çoğunda hafiften (bireylerin yaklaşık yüzde 75’inde) şiddetliye (bireylerin yaklaşık yüzde 20 ile 30’unda) kadar değişen adet öncesi semptomları olduğu düşünülüyor. Ayrıca şiddetli semptomları olan bireylerin yaklaşık yüzde 8’i için PMS, düşük yaşam kalitesi ile bağlantılı olabiliyor. Görüldüğü gibi PMS, fiziksel ve duygusal belirtiler içeren, oldukça karmaşık bir durum.

Dişi bir bireyin adet döngüsü ortalama 28 gün sürüyor. Bir yumurtanın yumurtalıklardan salındığı dönem olan yumurtlama ise, yaklaşık olarak döngünün 14. gününde gerçekleşiyor. Adet veya kanama, döngünün 28. gününde meydana geldiği gibi, iki kanama arasındaki zaman bireysel farklılıklar gösterebiliyor. PMS belirtileri ise 14. gün civarında başlayabilir ve adetin başlamasından +/- 7 gün sonrasına kadar sürebilir. İşte, PMS döneminde neler olur sorusuna yanıt olabilecek yaygın belirtiler:

• Karın şişkinliği
• Karın ağrısı
• Göğüslerde hassasiyet
• Şekerli yiyecekler tüketme isteği
• Kabızlık ya da ishal
• Baş ağrısı
• Işığa veya sese duyarlılık
• Yorgunluk
• Sinirlilik
• Uyku düzeninde değişiklikler
• Kaygı
• Depresyon
• Üzüntü
• Duygusal patlamalar

PMS neden olur?

Tüm bu bilgiler ışığında premenstrüel sendrom neden olur? Yukarıda da bahsettiğimiz gibi PMS’in kesin nedeni bilinmiyor. Ancak PMS’e katkıda bulunan çeşitli faktörler bulunabiliyor:

• Stres
• Psikolojik durum
• Zayıf fiziksel sağlık
• İdeal kilodan fazla/düşük kilo ve obezite
• Sigara içmek
• Aile öyküsü ve genetik
• Kültürel ve sosyal çevre

Bu faktörler aynı zamanda PMS kimlerde görülür sorusunun da yanıtı olarak sayılabilir.

PMS dönemi nasıl atlatılır?

Veya adet öncesi sendromuna ne iyi gelir? PMS bir hastalık olmadığı için tedavisine yönelik bir protokol de bulunmuyor. Ancak belirtilerini hafifletecek adımlar atabilirsiniz. Hafif veya orta derecede adet öncesi sendromunuz varsa şu önerileri dikkate almanızda fayda var:

• Karın şişkinliğini hafifletmek için bol miktarda sıvı içmek.
• Genel sağlık ve enerji seviyenizi iyileştirmek için dengeli bir diyet benimsemek; bu da bol meyve ve sebze tüketmek; şeker, tuz, kafein ve alkol alımınızı azaltmak anlamlarına gelebilir.
• Krampları ve ruh hali değişimlerini azaltmak için doktor önerisiyle folik asit, B-6 vitamini, kalsiyum ve magnezyum gibi takviyeler almak.
• Semptomları azaltmak için doktor önerisiyle D vitamini almak.
• Yorgunluğu azaltmak için en az 8 saat gece uykusu uyumak.
• Şişkinliği azaltmak ve zihinsel sağlığınızı iyileştirmek için egzersiz yapmak.
• Ayrıca kas ağrılarını, baş ağrılarını ve mide kramplarını hafifletmek için doktorunuzun önerisiyle, onun belirttiği şekilde ağrı kesici ilaçlar kullanabilirsiniz.

Şiddetli PMS: Adet öncesi disforik bozukluk nedir?

Şiddetli PMS semptomları çok nadir olarak görülür. Şiddetli semptomları olan kadınların küçük bir yüzdesinde adet öncesi disforik bozukluk (PMDD) olabilir. Yapılan araştırmalar, PMDD’nin kadınların yaklaşık yüzde 3- 8’ini etkilediğini gösteriyor. PMDD’nin belirtileri ise şunları içerebiliyor:

• Depresyon
• İntihar düşünceleri
• Panik ataklar
• Aşırı kaygı
• Şiddetli ruh hali değişimleri ve kontrol edilemeyen öfke patlamaları
• Günlük aktivitelere ilgi eksikliği
• Uykusuzluk
• Düşünme veya odaklanma sorunları
• Çok fazla yeme isteği
• Ağrılı kramplar
• Şişkinlik

PMDD belirtileri östrojen ve progesteron seviyelerindeki değişiklikler nedeniyle ortaya çıkabilir. Düşük serotonin seviyeleri ile PMDD arasında bir bağlantı da mevcut olduğu biliniyor. Doktorunuz diğer tıbbi sorunları ekarte etmek için aşağıdakileri yapabilir:

• Fiziki muayene
• Jinekolojik muayene
• Tam kan sayımı
• Karaciğer fonksiyon testi
• Ayrıca doktorunuz bazı durumlarda bir psikiyatrik değerlendirme önerebilir. Kişisel veya ailede majör depresyon, madde kullanımı, travma veya stres öyküsü PMDD belirtilerini tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.

PMDD tedavisi kişiden kişiye değişiklik gösterir. Doktorunuz size PMDD tanısı koyduktan sonra şunları önerebilir:

• Günlük egzersizler
• Çeşitli vitamin takviyeleri
• Kafeinsiz diyet
• Bireysel terapi veya grup terapisi
• Stres yönetimi pratikleri
• Çeşitli ilaç tedavileri

Son söz

PMS nedir detaylıca açıkladık. Eğer adet döngünüz yaşamınızı ciddi şekilde etkiliyorsa çeşitli yaşam tarzı değişikleri yapabilir veya doktorunuza danışarak yardım alabilirsiniz. Sizin için en iyi tedaviyi bulmak için denemeniz gerekebilir. Bu terapileri ve tedavileri denerken PMS günlüğü tutmak ve herhangi bir semptomu kaydetmek iyi bir fikir olabilir. Böylece doktorunuza daha detaylı belirtiler sunabilir ve doğru yönlendirmeye daha kolay ulaşabilirsiniz. PMS’le başa çıkmak ve daha rahat adet döngüleri yaşamak için ayrıca;

• Haftada en az 3 kez düzenli egzersiz yapın.
• Sigara içmeyin.
• Adetinizden iki hafta önce kafeini ve alkolü azaltın, ideal olarak hiç tüketmeyin.
• Yeterli uyku alın.
• Sizin için işe yarayan şekilde stresinizi yönetin.
• Daha küçük öğünleri, daha sık tüketin.
• Tuzlu yiyecek alımını azaltın.
• Günlük diyetinize daha fazla taze meyve, sebze ve tam tahıllı gıdalar ekleyin.
• Süt ürünleri alımını artırın.
• Aşırı yağlı ve şekerli yiyeceklerden uzak durun.
• Elinizin altında her zaman lezzetli ve sağlıklı atıştırmalık alternatifleri olduğundan emin olun.
• Yemek seçimlerinizi PMS günlüğünüze kaydedin; yiyecek alımınızı grafiklendirmek, aşırı yağlı ve şekerli atıştırmalıkları ne kadar tükettiğinizden haberdar olmanıza yardımcı olabilir.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

İlginizi çekebilir: Adet ağrılarınız için yapabileceğiniz bir şeyler var: Dismenore için egzersizler

Kaynak: Healthline