Partnerinizin gözlerine bakarak yalan söylediğini anlamanız mümkün mü?

Bireylerin hareketlerine, mimiklerine ve gözlerine bakarak yalan söylediğini anlamak; birçok kişi için mümkün olduğuna inanılan ve kullanılan bir yöntem. Peki, yalan söyleyen bireylerde görüldüğü savunulan sesin kalınlaşması, terleme ya da gözlerin odaklanamaması gibi durumlar gerçekten yalan yüzünden mi meydana geliyor? Bilimsel çalışmalar bu konuda neler söylüyor?

Hepimizin bildiği gibi yalan söyleyen kişileri ayırt etmede kullanılan ve bilindik en yaygın yöntem, kişinin göz hareketlerini incelemektir. “Yalan söylediğini gözünden anlamak” deyimi de bu inanışın ne kadar yaygın olduğunun bir göstergesi niteliğinde. Televizyon dizilerinde ya da filmlerde de yalan söyleyen kişilerde gözlemlenen ilk davranış göz kaçırma, gözleri başka yönlere odaklama gibi gözle ilgili değişimler. Fakat son zamanlarda yapılmış olan çalışmalar, yalan söylemek ve göz hareketleri arasında herhangi bir ilişkinin olmadığını söylüyor.

FBI’da bir dönem sözsüz iletişim ve beden dili uzmanı olarak çalışan ajan Joe Navarro, “Konu göz hareketleri olduğunda, bir çok yanlış inanışla karşılaşabilmek mümkün. Ancak son zamanlarda yapılan bilimsel araştırmalar, kişinin yalan söylediğinin yalnızca gözlere bakılarak anlaşılamayacağı yönünde” diyor.

Richard Wiseman,Caroline Watt, Leanne ten Brinken ,Stephen Porter,Sara-Louise Couper ve Calum Rankin’in 2012 yılında yayınlamış olduğu üç farklı deneyden elde edilen araştırma sonuçları, yalan söyleyen ve dürüst olan insanların göz hareketleri arasında herhangi bir fark bulunmadığını ortaya koyuyor.

Navarro “Göz kaçırma davranışının aldatma belirtisi olarak algılanması oldukça normal, ancak bireyler beyinde bilgi akışı sağlanırken de aynı göz hareketlerini yapabiliyorlar.” diyor.

Aynı şekilde göz kontağı kurmamak da çiftler arasında güvensizliğe neden olan önemli bir faktör. Ancak Navarro, FBI deneyimlerine dayanarak bu konuyla ilgili yaptığı yorumda “Sorgu aşamasında yalan söyleyen bireylerin çok daha fazla göz kontağı kurduğunu gözlemliyoruz, çünkü bu kişiler göz kontağının yalancılıkla olan bağlantısının ajanlar tarafından nasıl algılandığının farkındalar ve göz hareketlerini buna göre düzenleyebiliyorlar.” diyor.

Göz teması ya da hareketleri yalan söylediğinizin iyi bir göstergesi olmamakla birlikte, ne kadar rahat ya da rahatsız hissettiğinizin iyi bir göstergesi olabilir. Gözleri kısmak ya da kapamak gerginliğin, sinirin ve stresin göstergesi olabilir. Aynı şekilde gözleri aşırı kırpmak da karmaşık bir durumun içinde olduğunuzun ve gergin hissettiğinizin sinyallerini verebilir.

Sonuç olarak, partnerinizin size yalan söylediğini nasıl anlayabilirsiniz? Navarro’ya göre, birisini yalancı olarak itham edebilmek yalnızca tek bir davranış üzerinden yapılan değerlendirmeyle mümkün değildir. Yani, partnerinizin size yalan söylediğini anlayabilmeniz uzun süreli ve dikkatli gözleminizi gerektirse de, bazen bu bile işe yaramayabilir. Böyle bir durumdan şüphe duyuyorsanız partnerinizin size söylediği her kelimeye detaycı ve şüpheci bir tutumla yaklaşmak size yardımcı olabilir.