Kripto para piyasasının son yıllardaki hakimiyeti malum… Dünya genelinde oldukça popüler bir hale gelen Bitcoin, Ethereum, NFT gibi dijital birimler, alışveriş piyasasına da bomba gibi bir giriş yaptı ve kişisel ilgi alanlarından ziyade kurumsal şirketlerin de ilgi odağı haline geldi. Öyle ki, dünyaca ünlü birçok marka, kripto paralarla alım-satım yapılmasını kabul ederken, NFT temalı restoranlar da popülerlik kazandı. Dünyadan örneklere değinmeden önce “Benim kafam çok karışıyor, Bitcoin de neymiş, NFT’ler ne işe yarıyor…” gibi düşüncelere birazcık netlik kazandırmak için gelin en basit halleriyle ele alalım.

Kripto para birimleri ve NFT

Bitcoin, 2009 yılında tanıtılan; herhangi bir kişinin, grubun ya da kuruluşun kontrolü dışında bir ödeme şekli olarak kullanılmak üzere geliştirilen; üçüncü bir tarafın katılımı ihtiyacını ortadan kaldıran bir kripto yani sanal para birimi. Çeşitli borsa piyasalarından alım-satımı yapılabilen ve işlemleri doğrulamak için blok zinciri (güvenli paylaşım sağlayan dijital veri defteri) teknolojisini kullanan Bitcoin, ortaya çıkışından bugüne kadar değerini kat ve kat artırarak popülerleşmeye devam etti. Bugün, 1 Bitcoin kısaca BTC, yaklaşık 30.000 dolar değerinde. İlk ortaya çıktığı 2009 yılında ise 1 doların karşılığı 1,309 BTC idi.

Tabii, bu hızlı yükseliş ve Bitcoin’in gittikçe artan popülerliği farklı kripto para birimlerinin gelişimi için de ilham kaynağı oldu. Muhtemelen sıkça duyduğunuz, belki sosyal medyada, belki yabancı yatırım sitelerinde ya da haberlerde aşinalık kazandığınız Ethereum, Tether, Doge Coin, Terra, Solana ve daha birçok alt coin de piyasaya sürüldü. CoinMarketCap’in verilerine göre bugün 12.954’ün üzerinde kripto para çeşidi var.

Önlenemeyen gelişimi ve günden güne artan değeri ile milyonlarca kişinin yatırım aracı olarak gördüğü kripto piyasası, ününü yaymaya devam ederken yakın geçmişte bir de NFT kavramı karşımıza çıktı. Daha Bitcoin’i çözememiştik bu da nereden çıktı, diye düşünüyor olabilirsiniz ama malumunuz, dijital dünyanın hızını yakalamak neredeyse imkansız 😊.

Gelelim NFT yani non-fungible token; Türkçe’si ile değiştirelemez jeton ya da yerine başka bir şey konulamayan para birimi. Yakın zamanda en az Bitcoin kadar gündemde olan NFT için kaynaklar 2012 yılında temellerinin atıldığını, 2015-2015 yıllarında adını duyurmaya başladığını belirtiyor olsa da genel kanı NFT’lerin 2017 yılında bir sanat projesi ile ortaya çıktığı yönünde.

NFT, sanat, müzik, oyun içi öğeler veya videolar gibi gerçek dünyadaki nesneleri temsil eden dijital bir varlık. Genellikle kripto para birimiyle çevrimiçi olarak alınıp satılabiliyor ve birçok kripto para birimiyle benzer yazımlarla kodlanıyor. Günümüzde, dijital sanat eserlerini satın almak ve satmak için giderek daha da popüler hale gelen NFT’ler, sanat dünyasının yanı sıra moda dünyasını da ele geçirmek için hazırda bekliyor.

Yasal prosedürler konusunda hala çalışmaların devam ettiği ve çözümlenmesi zor aşamalarla mücadele etmeyi gerektiren kripto paralara ilişkin, ülkeler de harekete geçti ve çalışmalarını hızlandırdı. Dünya genelinde bazı ülkeler Bitcoin’i yasal para birimi olarak kabul etti bile. Bu ülkelerin başında şu an için Amerika Birleşik Devleti, İngiltere, Avustralya, İsveç ve Orta Afrika Cumhuriyeti geliyor. Öte yandan, henüz yasal düzenlemeler olmasa da Belçika ve Kanada’da Bitcoin para birimi olarak kullanılabiliyor. Birçok ülke de bu sürece katılmak için düzenleme süreçlerine aktif olarak devam ediyor. Ülkemizde ise birçok farklı borsada kripto paraların işlem görüyor olması ile birlikte henüz yasal bir düzenleme bulunmuyor. Bilinen şu ki, Türkiye’de kripto paraların vergilendirilmesine ilişkin çalışmalar sürdürülüyor.

Ülkeler çalışmalarına devam ederken markalar durur mu, elbette ki hayır. Hem kripto para birimlerinin yükselişine hem de NFT’lerin piyasayı ele geçirmeye başlamasına kayıtsız kalamayan birçok dünyaca ünlü marka harekete geçti bile. İşte kripto parayla alışveriş yapmaya başlayan markalar ve NFT temalı restoranlar:

Kripto paralarla alışveriş yapabileceğiniz markalar

Hartford Steam Boiler tarafından yürütülen bir ankette, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki küçük ve orta ölçekli işletmelerin en az üçte biri veya yaklaşık %36’sı artık mal ve hizmetler için ödeme olarak Bitcoin’i kabul ediyor.

Overstock: Kriptoyu en erken benimseyenlerden biri olan e-ticaret sitesi Overstock’ta Bitcoin harcayarak alışveriş yapmak mümkün. Ocak 2014’te bitcoin’i bir ödeme şekli olarak kabul eden ilk büyük perakendeci oldu.

Wikipedia: Dünyanın en kapsamlı ansiklopedisi Wikipedia, Bitcoin ile bağışları ve finansal katkıları kabul ediyor. Onu işleten şirket olan Wikimedia, ödeme platformu olarak BitPay’i kullanıyor.

Paypal: Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Paypal müşterileri, kripto para birimi alıp satmanın yanı sıra, Paypal ödemelerini kabul eden satıcılarda da dijital para birimini kullanabilir. Kabul edilen kripto para birimleri arasında Bitcoin, Bitcoin Cash, Litecoin veya Ethereum bulunuyor.

Microsoft: Yazılım şirketi Microsoft, hesabınızı doldurmak için kripto kullanma olasılığının yanı sıra, insanların diğer hizmetler için de dijital para birimlerinin kullanılmasına izin veriyor.

Tesla: Dijital dünyanın, teknolojinin, yapay zekanın kitabını adeta yeni baştan yazan Elon Musk’ın kripto piyasasından uzak kalacağını düşünemezdik. Kurucusu olduğu Tesla’nın araç satışlarında Bitcoin’i kabul edeceği duyuruldu.

Pavilion Hotels & Resorts: Hong Kong merkezli Pavilion Hotels & Resorts kripto paralarla ödeme kabul eden ilk uluslararası otel zinciri oldu.

Subway: Sandviçleri meşhur olan Subway, kripto para ile ödemeyi kabul eden ilk restoranlardan biri. Müşteriler yemeklerinin ücretini Bitcoin ve diğer kripto para birimi çeşitleri aracılığıyla ödeyebiliyorlar. Türkiye içinse henüz bir gelişme yok.

Burger King: Biraz tartışmalı bir kripto para geçmişine sahip olsa da kripto ödemeleriyle işlemeye devam eden Burger King’in Almanya’daki şubelerinde 2019’dan beri bu süreci devam ettirdiği biliniyor.

Pizza Hut: Tüm Pizza Hut şubelerinde olmasa da 2020 itibariyle Venezuela şubesi Bitcoin’i bir ödeme seçeneği olarak kabul etti. Farklı şubeleri ise doğrudan kripto ödemesi kabul etmese de CryptoBuyer adlı bir platform aracılığıyla ödemelere izin verebiliyor.

Starbucks: Bitcoin kullanarak en yakınınızda Starbucks şubesinden sabah kahvesi için henüz doğrudan bir ödeme yöntemi olmasa da dijital cüzdan uygulaması olan Bakkt, Starbucks’ta kullanmak için Bitcoin’inizi anında dolara çevirmenize yardımcı oluyor. Yakın gelecekte Starbucks’ın doğrudan Bitcoin ödemesi kabul edeceğini söylemek de mümkün.

Gucci: Moda dünyasında adını sıkça duyuran lüks İtalyan giyim markası Gucci, dünya genelinde bazı mağazalarında ödeme olarak Bitcoin, Bitcoin Cash, Ethereum, Litecoin, Dogecoin ve Shiba Inu kripto para birimlerini kabul ediyor.

Balenciaga: Lüks markalardan biri olan Dünyaca ünlü Balenciaga da Gucci’nin izinden giderek kripto kulübüne katıldı. Marka, Haziran ayından itibaren ABD’deki bazı Balenciaga mağazalarının Bitcoin (BTC) ve Ether (ETH) ödemelerini kabul etmeye başlayacağını duyurdu.

Dünyaca ünlü isimlerin yanı sıra yerel işletmeler de kripto parala birimlerinin kabul görmesi oldukça revaçta. Lezzetli yemeklerinin yanı sıra dijital dünyada da kendine yer edinen bazı restoranlarda Bitcoin harcayabilirsiniz; en başta da Amerika ve İngiltere’de. Örnek vermek gerekirse Hudson Eatery ve Thelonious Monkfish’i söyleyebiliriz.

Hudson Eatery: New York’un meşhur restoranların biri olan Hudson Eatery, Bitcoin’i ödeme aracı olarak kabul ediyor. Yemeklerin kaç Bitcoin olduğu ise soru işareti. 😊

Thelonious Monkfish: Cambridge, Massachusetts’te bulunan suşi restoranı Thelonious Monkfish’de enfes suşilerin yanında caz piyanistini dinledikten sonra kriptolarınızla ödeme yapabilirsiniz.

Görünen o ki her sektörden daha birçok marka ve yerel işletmeler, kripto para dünyasına günün birinde katılacak gibi. Merakla dünyaca ünlü diğer büyük markaların da bu konuda atacağı adımlar bekleniyor.

NFT temalı restoranlar

Diğer yandan, NFT’lerin de hizmet sektöründe daha fazla yer alması için restoranlar çalışmalarını sürdürüyor ve karşımıza birbirinden etkileyici örnekler çıkıyor.

Flyfish Club

Gördüğümüz üzere işletmeler blok zinciri teknolojisindeki faydayı gördükçe NFT’ler hemen hemen her sektöre sızmaya başladı. “Dünyanın ilk NFT restoranı” olarak isimlendirilen ve misafirperverliğin olası geleceğine bir pencere açan ‘Flyfish Club’, kripto para birimi kullanılarak satın alınan, aslında bir NFT olan üyelik kartı sunuyorlar. Üyelerine yaklaşık 10.000 metrekarelik bir alan ve üyeliğin düzeyine bağlı olarak farklı avantajlara da erişim sağlayacağı konuşulan Flyfish Club’ta özel kokteyler, lezzetli deniz ürünleri ve özel etkinliklerin yer aldığı biliniyor.

Piya

Henüz bir NFT restoran projesi olan ve yakında faaliyete geçmesi beklenen Piya, Miami’nin ilk NFT restoranı. Restoranın iç mekanının özel bir omakase yemek odası, bir Tayland mutfağı restoranı ve NFT meraklılarının özel etkinliklerde kendilerini şımartmaları için rahat bir alan içerdiği bildiriliyor.

Goi Rolls

Birleşik Arap Emirlikleri’nde bir Vietnam usulü restoran olan Goi rolls, ziyaretçilerine lezzetli yemekler, farklı etkinlikler sunmanın yanı sıra Arap Emirlikleri’nde NFT ile ödeme kabul eden ilk restoran olarak da akıllara kazındı. Aynı zamanda kendi NFT koleksiyonunu da piyasaya süren Goi Rolls’da daha neler olacağı ise merak konusu.

Bonus: Bir gelişme de Türkiye’den

BigChefs, NFT dünyasına adım atıyor. Türkiye’nin yerel malzemeleri ve yemeklerini modern dokunuşlarla yorumlayan, misafirlerinin tercihiyle şube sayısında pazar lideri olan BigChefs, NFT dünyasında da adından söz ettirmeye hazırlanıyor. BigChefs, NFT ile ilgili tüm projelerini hayata geçirmek için, NFT ve Metaverse dünyasındaki deneyimiyle stratejik danışmanlık dahil anahtar teslim projeler üreten, Türkiye’nin İlk NFT Ajansı Tooken (tooken.io) ile çalışacak. Detaylar, merakla bekleniyor.

Dünyadan ve ülkemizden örnekler listesi belli ki günden güne uzamaya devam edecek ve çok yakında birçok markanın, restoranın, yerel işletmenin hem Bitcoin hem farklı kripto birimleri hem de NFT’ler ile fazlasıyla haşır neşir olmaya başladığını göreceğiz…

Kaynak: forbes, bosshunting, bonappetit, euronews, beincrypto, coinmarketcap

İlginizi çekebilir: Metaverse dünyasında empati var olabilir mi?