Hayatının belirli bir döneminde psikolojik bir yardıma veya desteğe ihtiyaç duyan insanların kendine en çok sorduğu sorulardan biridir bu. Çevreden gelen yanlış yönlendirmeler, sürekli aktarılan deneyimler ve yetersiz bilgiler ile kişi bazen tam olarak neye ihtiyacı olduğunu bilemeyebilir. Bu noktada psikolog ile yaşam koçu arasındaki farkı iyi anlayıp, nelere hizmet ettiklerini ayırt edebilirsek psikoloğa mı yoksa yaşam koçuna mı ihtiyacımız olduğunu daha kolay belirleyebiliriz.
Herhangi bir sorunla karşı karşıya kaldığımız, dışarıdan destek aradığımız veya sadece kendimizi iyi hissetmediğimiz bir dönemden geçiyor olabiliriz. Geleceğimize dair planlar yapmakta sıkıntı çekiyor, kilo vermekte problem yaşıyor, hatta hayalimizdeki mesleği tanımlayamıyor da olabiliriz. İkili ilişkilerimizi sürdürmekte zorlanıyor, yöneticimizle konuşamıyor veya atalet duygusundan kurtulamıyor olabiliriz. Peki hangi durumda yaşam koçuna, hangi durumda psikoloğa danışmamız gerekiyor, bunu biliyor muyuz?
Hangi uzmana danışacağımızı belirlemeden önce meslekleri ve uzmanlık alanlarını açıklamakta fayda var.
Psikolog kimdir?
Öncelikle psikolog, psikolojik sıkıntılar ile başvuran danışanlarına, çeşitli terapiler veya bilimsel teknikler uygulayan kişidir. Ülkemizde danışan görmek için, psikologların üniversitelerin psikoloji bölümlerinden mezun olmaları ve klinik psikoloji yüksek lisansını tamamlamaları gerekmektedir.
Psikologlar, adliye, hastane, klinik veya okullarda çalışabilir, danışanlarına belirli testler uygulayarak tanı koyabilir, fakat doktor olmadıkları için kesinlikle ilaç veremezler. Psikologlar, uzmanlık alanları ve eğitimlerine göre, çocuklar, çiftler, yaşlılar, zihinsel veya fiziksel engelliler veya yetişkinler ile çalışabilirler.
Psikologlar, yaşam koçlarından farklı olarak danışanlarının o psikolojiye nasıl geldiklerine odaklanırlar. Seanslarda, farklı bilimsel tekniklerden yararlanarak, sebepler ve tetikleyiciler üzerinde durulur. Seansların sona ermesi ile birlikte kişinin tekrar sağlıklı düşünebilen bir birey olması amaçlanır. Birlikte çalışılacak olan süre, tamamen danışana bağlıdır.
Yaşam koçu kimdir?
Yaşam koçu psikologların aksine, kişinin o duruma nasıl geldiğine değil, kişinin bundan sonraki hedeflerine nasıl ulaşabileceğine odaklanır. Kişiye belirli bir süreliğine rehberlik yapar ve kişinin hayatına ayna tutar. Belirli teknikler ve testler aracılığı ile kişinin olduğu yeri saptamasına, ölçülebilir ve ulaşılabilir hedefler koymasına ve amacına ulaşmasına yardımcı olur.
Bu hedeflerin ölçülebilir ve ulaşılabilir hedefler olduğundan emin olan yaşam koçu, kişiye hayatının belirli bir döneminde eşlik eder. Yaşam koçluğu seanslarının 10-12 seansı geçmemesi, hedeflerin seanslarda kontrol edilmesi ve hedefe ulaşıldığında bitmesi gerekmektedir.
Yaşam koçu, sağlıklı bireylerle çalışır. Eğer kişinin psikolog, psikiyatrist, diyetisyen veya göz doktoru gibi işin uzmanına gitmesi gerekiyorsa, kişiyi mutlaka uzmana yönlendirir. Yaşam koçu tanı koymaz. Danışan uzmana giderken de aynı zamanda yaşam koçundan seans alabilir.
Yaşam koçlarının meslek gözetmeksizin mutlaka yaşam koçluğu uzmanlık eğitimi veya sertifikası alması gerekmektedir.
Şimdi de bazı örnekler vererek hangi konuda hangi uzmanı tercih etmeniz gerektiğine bakalım:
- Kilo vermek istiyorum, psikoloğa mı yoksa yaşam koçuna mı gitmeliyim?
Eğer psikolojik bir sebepten ötürü aşırı yemek yiyorsanız, örneğin bir travma sonrası yeme bozukluğu yaşamaya başladıysanız bu konuda mutlaka bir psikologtan destek almanız gerekmektedir.
Eğer her pazartesi diyete başlıyor, iki gün içerisinde eski düzeninize geri dönüyor ve bir türlü hedeflediğiniz hayat tarzına ulaşamıyorsanız, bu durumda yaşam koçundan destek alabilirsiniz.
- Yöneticim beni çok azarlıyor, iş konusunda motivasyonumu kaybettim, ne yapmalıyım?
Eğer yöneticinizle olan ilişkinizi düzenlemekte, kariyer anlamında kendinize belirli bir hedef koymakta, motivasyon veya gelecek planları yapma konusunda umutsuzluk yaşıyorsanız, yaşam koçundan destek alabilirsiniz.
- Ders çalışmak istiyorum fakat ertelemekten bir türlü başlayamıyorum.
Bu noktada bir yaşam koçu ile atalet konusunda çalışmalar yapabilirsiniz.
Son olarak, psikologların öfke veya depresyon gibi uzmanlık alanları olduğu gibi, yaşam koçlarının da ilişki, sağlık, kariyer veya atalet gibi uzmanlık alanları olabiliyor. Bu sebeple size tavsiyemiz, psikolog veya yaşam koçu seçerken uzmanlık alanlarına göz atmanız ve kişiyi ihtiyacınız olan konudaki uzmanlığına göre seçmeniz.
İlginizi çekebilir: Sizce siz sakin bir ebeveyn misiniz?: Uzman Klinik Psikolog Yasemin Meriç Kazdal ile ebeveynlik üzerine