Kadın hastalıkları dendiğinde tanılanmasının uzun sürmesinden dolayı akıllara ilk olarak gelmeyen ancak kadınların yaşam kalitesini doğrudan etkileyen ve oldukça yaygın bir hastalık olan endometriozis nedir, biliyor musunuz? Amerikan Hastanesi doktorlarından Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Sinem Ertaş & Prof. Dr. Bülent Urman endometriozis, yaygın bilinen ismi ile çikolata kisti hakkında tüm merak edilenleri paylaşıyor. 

Endometriozis, telaffuz ederken bile zorlanılan ve bu hastalığa sahip kadınların da zor bir hayat yaşamasına sebep olan bir hastalıktır. Çoğunlukla asemptomatiktir yani herhangi bir bulgu vermez, fakat şikayeti olan hastalarda sıklıkla “şiddetli ağrı”ya sebep olduğu için hastaların yaşam standartlarını oldukça bozar. Ergenlik döneminden menopoza kadar çeşitli şekillerde kendini gösterebilen bu hastalık, “her 10 kadından biri”nde bulunmaktadır. Bulgularının çeşitliliği ve hastalığa özgü olmaması nedeniyle hastaların tanı alma süreleri 3 ile 10 yıl arasında değişir.

Endometriozis, rahim iç duvar dokusunu döşeyen hücrelerin çeşitli sebeplerle karın içinde yumurtalıklarla ve hatta rahmin kendi kas dokusuyla yer değiştirmesi sonucu ortaya çıkar. Hastalığın ergenlik döneminde en sık bulgusu “şiddetli adet sancısı” iken, üreme çağındaki kadınlarda kendini “kronik pelvik (kasık) ağrı”, “cinsel ilişki sırasında ağrı” ve “infertilite” (kısırlık) ile gösterir. Menopoz döneminde ise endometriozisi olan hastalar diğer yaşıtlarına oranla “artmış yumurtalık kanseri riski”ne sahiptir.

Endometriozis yalnızca yumurtalıkları etkilediğinde “endometrioma” (çikolata kisti), karın içerisinde rahim bağ dokularını, idrar torbasını, bağırsakları ve çevre dokuları etkilediğinde “derin infiltran endometriozis” (DIE), rahim duvarını etkilediğinde ise “adenomyozis” olarak adlandırılır. Özellikle derin infiltran endometriozisi olan hastalarda bulguların çeşitliliği tanı koyma sürecini geciktirmektedir. Kanlı idrar yapmaktan kronik kabızlığa, göğüs ağrısından şiddetli adet sancısına kadar birçok bulguyla hastalar klinisyenlere başvurmaktadır. Tanı aşamasında en önemli basamak, “bu hastalığı tanımak ve şüphelenmek”tir. Ayrıntılı öykü alınmasından sonraki tanı basamağı transvajinal ultrasonografiyle değerlendirmedir. Kliniğimizde bu konuda özelleşmiş klinisyenlerimiz sayesinde, gelen hastaların tanıları hızlıca konmakta ve hastalığın etkilediği yerler haritalanmaktadır. Ultrasonografi sonrasında, özellikle derin infiltran endometriozis ve adenomyozis tanısı alan hastalarda Magnetik Rezonans incelemesi (MRI) yapılmaktadır. Lezyonların etkiledikleri alan ve komşulukları böylece daha net görülebilmektedir. MRI incelemesinde özelleşmiş radyoloji uzmanımızla vakalar semptomlarıyla birlikte tartışılmakta ve hastalığın haritalanması tamamlanmaktadır.

Endometriozis tedavisi en az tanısı kadar zordur. Ağrı kesiciler ve hormonal tedaviler (hormonlu spiral uygulaması, doğum kontrol hapları vb.) en sık başvurulan medikal tedavilerdir. Bu tedavilerle semptomlar görece hafiflese de, hastalığın ilerlemesi engellenememektedir. Bu yüzden hastaların düzenli takip edilmesi elzemdir.

Cerrahi tedavi sonrasında ise, hastalığın sıklıkla nüksetmesi sebebiyle cerrahi yaklaşım en son tercih olmalıdır. Ayrıca her cerrahi sonrasında, özellikle endometrioması olan hastalarda yumurtalık rezervinde azalma olmaktadır. Bu da hastaların erken menopoza girmesine ve dolaylı da olsa yaşam sürelerinin etkilenmesine neden olmaktadır. Endometriozis cerrahisi bu konuda özelleşmiş cerrahi ekipler tarafından yapılmalıdır. Lezyonların tam olarak temizlenemediği eksik cerrahiler sonucunda nüksetme süresi kısalırken, hastaların geçirdiği her cerrahi sonrasında karın içerisinde yapışıklık ve organ hasarı riski de artmaktadır. Cerrahi tedavi planlanmadan önce hastaların semptomları, yumurtalık rezervleri, çocuk istekleri, hastalığın evresi gibi birçok faktör ayrıntılı olarak değerlendirilerek planlama yapılır. Özellikle yumurtalık rezervi azalmış hastalarda, üreme potansiyellerini korumak için cerrahi öncesinde yumurta/embriyo dondurma seçenekleri de tartışılmalıdır.

Endometriozis, tanı aşamasından takip ve tedavisine kadar multidisipliner yaklaşım gerektiren özel bir hastalıktır. Amerikan Hastanesi, bu konuda özelleşmiş kadın hastalıkları, doğum ve üreme cerrahisi, radyoloji, genel cerrahi, üroloji, anestezi, psikoloji ve diyetetik ekibi ile endometriozis hastalığının tedavisinde çalışmaktadır.

İlginizi çekebilir: Yumurta dondurma (oosit kriyoprezervasyonu) süreci hakkında tüm merak edilenler