Son yıllarda sık sık duyduğumuz wellness fiziksel, çevresel, duygusal, entelektüel, mesleki ve ruhsal bileşenleri olan bir kavramdır. İçinde bulunduğumuz Ekim ayı “Duygusal Wellness” ayı olduğu için sizlere biraz bu konu hakkında bilgi vermek istedim.
Amerikalı doktor Halbert Dunn, wellness kavramını ilk ortaya çıkaran kişi olarak tanınır. Dunn’ın wellness tanımı Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlık tanımını temel almıştır ama Dunn, sağlıklı olma durumunun wellness sürecinden farklı olduğunu ifade etmiştir. Dünya Sağlık Örgütü sağlığı “fiziksel, zihinsel ve sosyal iyi oluş durumu” olarak tanımlamakta ve “yalnızca hastalığın veya sakatlığın yokluğu” olarak görmemektedir (Hattie, 2004). Dunn ise sağlığın “pasif bir homeostasis veya denge durumu” olduğunu söylemiş, wellness’ı ise “kişinin yaşamındaki faaliyetlerini en iyi şekilde gösterme potansiyeline doğru sürekli bir hareket sürecini” ifade eden dinamik bir kavram olarak tanımlamıştır (Akt, Memnun; Lauzon, 2001).
Wellness kavramının bir diğer öncüsü de Bill Hettler’dır. Hettler, wellness’ı altı boyutlu bir modelleme ile ele almaktadır. Bunlar; “sosyal boyut, mesleki boyut, manevi boyut, fiziksel boyut, entelektüel boyut ve duygusal boyut”u içermektedir. Peki Ekim ayı boyunca birçok ülkede kutlanan duygusal wellness tam olarak nedir?
Duygusal wellness duygularımızın farkında olmamız, onları anlamamız ve onları verimli bir şekilde yönetebilmemiz gibi konuları içerir. Greenberg ve Dintiman duygusal wellness’ı kişinin hayatta karşılaştığı çeşitli durumlarda duygularını kontrol edebilmesi olarak tarif etmişlerdir (Akt, Memnun, 2006). Özetle duygusal wellness insana ait tüm duyguları hissedebilmek ve gösterebilmek yeteneğidir. Duygusal wellness’ın en önemli öğesi özgüvendir. Wellness algısı yüksek olan kişilerin duygusal özellikleri; 1) diğerlerinin onayı ve güveni olmadan da harekete geçebilme yeteneği, 2) kendi öz-kimliğine dair açık bir kavrayış 3) kişisel yeterlilik ve kendinden hoşnut olma hali ve 4) genel anlamda özgüven sahibi olmaktır (Akt. Memnun; Carter, 2004).
Peki duygusal wellness için neler yapabiliriz?
- Her duyguna sahip çık ama olumsuz duygularını besleme: Tüm duygularımız bizim yararımıza vardır ve hepsi bize bir şeyler anlatırlar. Zaman zaman negatif duygular hissetmek oldukça normaldir. Ama ya bu negatif duygular hayatımızı domine ediyorlarsa? Dahası ya biz negatif duygularımızı kendimizi sabote etmek için kullanıyorsak? Hemen bir örnek vereyim. Diyelim biz sık sık öfkeli hisseden biriyiz. Sakinleşmeye çalıştığımız zamanlarda bile kendimizi kötü hissettiren konulardan bahsediyorsak biz öfkesini besleyen bir insanız demektir. Evet bütün duygularımızı hissedelim, onları bastırmayalım. Ancak sadece pozitif olanları besleyelim. O yüzden de gün içinde konuşmalarımıza hep dikkat edip negatifi mi, pozitifi mi beslediğimizi gözlemleyelim.
- Stres yönetimini iyi öğren: Stres hayatımızın bir parçası. Stresten kaçamayız ancak onu iyi yönetmeyi öğrenebiliriz. Stres yönetimi konusunda bir psikologla çalışabilirsin. Bunun yanı sıra gün içinde sık sık kendine nefes alma alanları yaratmayı unutma. Stres yönetiminde yoga ya da meditasyon gibi yöntemlerden de faydalanabilirsin.
- Düzenli bir hayat yaşa: Ruhsal ve tabii ki fiziksel sağlığa giden yol dengeden ve bütünsellikten geçer. Diyelim ruhsal açıdan zor bir dönem geçiriyorsun. Bunun için de bir psikolog görüyorsun. Sadece psikolog görmen sana bir dereceye kadar iyi gelecektir. Bunun yanı sıra dengeli bir hayat yaşamalısın. Erken yatıp, erken kalkmak, herhangi bir sağlık sorunun yoksa düzenli olarak spor yapmak ve sağlıklı beslenmek ruh sağlığımızı olumlu yönde etkiler. Bedenimiz ve ruhumuz bir bütündür ve durmadan birbirlerini etkilerler. Peki sen kendine nasıl bakıyorsun?
- Yaşam tarzını gözden geçir: İzlediklerin, okudukların ve stres seviyen arasında bir ilişki olduğunun sen de farkındasındır. Bu hafta televizyonda izlediğin filmlere, dizilere dikkat et. Eğer seyrettiklerinin çoğu şiddet içerikliyse kendini stresli hissetmen o kadar da şaşırtıcı değil. Beynini ve zihnini bu tip şiddet içerikli filmlerle doldurmak istediğine emin misin? Bugünden itibaren seyrettiklerine dikkat etmeye ne dersin? Yine bugünden itibaren dinlediğin müziklere de dikkat et lütfen. Araştırmalar dinlediğimiz müzik türünün duygu durumumuzu etkilediğini gösteriyor. Müzik zevkin ne olursa olsun, gün içinde seni sakinleştiren müzikler de dinlemeyi ihmal etme.
- Etrafını pozitif arkadaşlarla çevir: Arkadaş çevren nasıl insanlardan oluşuyor? Etrafında seni yukarı çıkaran insanlar mı var? Yoksa durum tam tersi mi? Hayatımızda pozitif arkadaşların olması duygusal wellness için en önemli olaylardan biridir. Eğer arkadaş grubun genelde seni aşağı çeken, hayata olumsuz bakan insanlardan oluşuyorsa kendine yeni arkadaşlar bulma zamanın gelmiş demektir.
Yazımızın başında da belirttiğim gibi Ekim ayı “Duygusal Wellness” ayı. Eğer sen de bu ayı duygusal wellness konusunda kendini geliştirerek geçirmek istiyorsan senin için hazırladığım bu beş maddelik listeden yararlanabilirsin. Unutma wellness altı boyutlu bir kavramdır. Hepimize kendimize her açıdan iyi baktığımız günler diliyorum. Bu arada size bir eğitim haberim var. WhatsApp ya da FaceTime üzerinden birebir görüşmeler şeklinde ilerleyen üç haftalık Öz Sevgi eğitimimle ilgileniyorsanız bilgi için rsolaker@gmail adresine yazabilirsiniz. Psikoloji ile ilgili egzersizler paylaştığım Instagram hesabım ise @ranakutvan
Bu yazının tüm hakları Rana Kutvan’a ve Uplifers’a aittir. İzinsiz ve uygun şekilde referans verilmeksizin kopyalanması, çoğaltılması ve başka mecralarda paylaşılması kesinlikle yasaktır.
Kaynaklar:
Carter C.S. (2004), Effects of Formal Dance Training and Education on Student Performance, Perceived Wellness and Self-Concept in High School Students, Florida Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Hattie J.A., Myers J. E., and Sweeney T.J. (2004), A Factor Structor of Wellness: Theory, Assessment, Analysis, and Practise, Journal of Counseling and Development.
Lauzon L.L. (2001), Teacher Wellness: An Interpretive Inquiry, Victoria Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Memnun, S. (2006), Algılanan Esenlik Ölçeğinin (Perceived Wellness Scale) Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması Ve Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Esenlik Algıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi)
İlginizi çekebilir: Yorgunluğunuzun nedeni stres olabilir: Stresle başa çıkmak ve daha zinde hissetmek için 5 öneri