“Gündüz düş görenler, sadece gece düş görenlerin kaçırdığı pek çok şeyin farkındadır.”
Edgar Allen Poe
Hayallere dalıp gitseniz de, kaygılı düşüncelerle zihninizi gezdirseniz de sonuçta gündüz düşleri (daydreaming) hepimizin gün içinde yaşadığı bir durum.
Davranış bilimcileri, psikologlar uzun zamandır insan beyninin bu başıboş gezintileri ile ilgileniyor. Psikoloji bilimine göre gündüz düşleri, zihninizin o anda yapmanız gereken işlerden, fiziksel ya da duygusal olarak kaçınmak için, tamamen sizin olan bir yere yolculuğa çıkması olarak tanımlanıyor. Bu yolculuğun bileşenleri sizin geçmiş, gelecek ve şimdiki zamanınızdan oluşan kısa videolar. Geçmişte ne olmasını istediğiniz, gelecek 10 yılın sonunda kendinizi nasıl bir yerde görmeyi düşlediğiniz ve hatta bu akşam yapacaklarınızı nasıl kurguladığınız tekrar tekrar yayınlanıyor beyninizde. Konuyla ilgili yapılmış uzun araştırmalar, bir insanın günlük yaşantısının %30-47 oranında gündüz düşleri ile geçtiğini kanıtlıyor.
Öyle bir yer düşünün ki her şey sizinle alakalı, başka bir odak noktası yok. Charlie’nin Çikolata Fabrikası’ndaki Willy Wonka gibisiniz. Yarattığınız fabrika ne üzerine üretim yapıyor olursa olsun, hep sizin keyif, neşe ve korku gibi duygularınızın ürünlerini ortaya çıkarıyor. İşte, evde ya da sınıftasınız ve bir bakıyorsunuz 10 dakika hızlıca geçmiş beyninizin kıvrımlarında. Bazen bir bulmaca, bazen bir labirent, bazen de kusursuz bir hayalin peşinde koşuveriyor zihin gerçek yaşamdan kaçarak.
Gündüz düşleri iki şekilde hayat buluyor. Pozitif-yapıcı olanlar ve disforik (hoş olmayan duygudurumu) halindekiler. Bu yazının konusu pozitif-yapıcı nitelikte olan zihin gezintileri. (Disforik özellikte olan durumlar için gecikmeden tedaviye-terapiye başvurmak oldukça önemli.)
Aklınıza hiç duş alırken, yürürken ya da araç kullanırken harika bir fikir geldi mi? Eğer cevabınız evet ise siz de gündüz düşlerinin pozitif etkisinden yararlanmışsınız demektir. Thomas Edison, Albert Einstein ve daha nice dahi beyinlerin, dehalarını ispatladıkları anlar, gündüz düşlerine yatkınlıklarıyla gelişmiştir. Sir Isaac Newton’un bir ağacın altında hayaller kurarken yerçekimi yasalarını bilimsel metoda kazandırması hepimizin bildiği bir hikayedir.
Araştırmacılar gündüz düşlerinin, insanın var olan sorunlarını ve fikirlerini bilinçaltları ile kaynaştırmalarını sağladığını ve yeni çözümler, olasılıklar yaratabilmelerinin yollarını açtığını söylüyor. Gündelik hayatımızda bağlantı kuramadığımız pek çok şeyle gündüz düşleri aracılığı ile bağlantıya geçebiliyoruz. Bilimsel adıyla beyninizdeki “öntanımlı ağ”ınız (default network) devreye giriyor hayallere daldığınızda. İşte bu özellik yaratıcılığın da kaynaklarından birisi. Eğer zihinsel bir atılım yapmak, rahatlamak, tazelenmek ve üretebilmek için gizli bir kapının anahtarını bulmak istiyorsanız, gündüz düşleriniz için daha sık zaman ayırmalısınız. Hatta gündüz düşlerini çeşitli manevralarla egzersiz haline getirmek çok daha akıllıca bir yöntem olur. Peki bu faydadan nasıl yararlanacağız?
- Hayallere dalmak ne çocukların, ne de “olgunlaşmamış” büyüklerin tekelindedir. İnsanlığın hayatta kalarak pek çok şekilde gelişmesini sağlamış, önemli bir pratiktir hayal kurmak. Gündüz düşlerine olan ön yargılı bakış açılarınızdan sıyrılarak ilk adımı atabilirsiniz.
- Günlük yaşam akışınıza, saat ayarlı bir gündüz düşü teneffüsü ekleyebilirsiniz. Planladığınız bu birkaç dakikalık teneffüste, hayal gücünüzü özgür bırakabilirsiniz. Mümkünse bu dakikaları açık alanlarda denemeniz daha yumuşak bir pratik yaşamanızı sağlayabilir.
- Gündüz düşlerinizde, aklınızın ve kalbinizin size sunduklarına karşı şükran duymak da bu pratiğin vazgeçilmez bir unsurudur. Yargılamadan kabul edin ortaya çıkanları.
Mindfulness şu anda olabilmek, zihnimiz bizi başka yerlere çektiğinde onu gittiği yerden alıp şimdiki zamana getirebilmek ile ilgiliyken; gündüz düşlerine dalmak, mindfulness pratiğinin tam olarak zıttı gibi görünmektedir. Oysa zihnimizin yöneldiği alanları bulabilmemiz, stratejik olarak onun isteklerine yol çizebilecek güce erişebilmemiz açısından bakıldığında, bu iki egzersizin göründüğü kadar farklı olmadığı anlaşılacaktır. Görsel realiteden çıkıp geri ona dönebilmek yetisi paha biçilmez bir özgürlük alanı sunar bireye. İki pratik de birbirini dışlamadan uygulanabilir.
Gündüz düşleri kurarak elde edilebilecek faydalar sadece yaratıcılık yeteneğinin gelişmesinden çok ötededir. Düşünceler sınırsız bırakıldığında yaşanılan özgürlük, yeniliklere açılan kapıları destekler. Ayrıca hayal kurabilmek, kendinize dair gerçekleri de öğrenmenize yol açar. İçinizde derinlere gömülü kalmış pek çok isteğiniz, yeteneğiniz gündüz düşleri ile daha çabuk yüzeye ulaşır.
İçimizdeki çocuk oynamak, denemek ve keşfetmekten asla yorulmamıştır ama bizler onu zamanla susturmuşuzdur. O çocukla yeniden tanışmanın yoludur hayal kurabilmek. Yaşam, zorlu zamanlarda daralır ve kalıplara sıkışır; önümüzü göremediğimiz, çözüm bulamadığımız pek çok konu çıkartır karşımıza. Hayallere dalmak bu zorlu realitenin dar alanlarını genişletir. Kendimize her gün “Yapamam“, “Beceremem” dediğimiz her anın ne kadar da yanlış olduğunu gösterir bize. Gündüz düşleri kurmanın çok önemli bir faydası daha vardır. Eğer kendinizi bir başkasının düşüncelerini ve kararlarını anlamak için onu hayal eden bir pozisyonda bulursanız, o hayali asla terk etmeyin. Anlayışlı, açık fikirli ve empati yeteneği gelişmiş bir birey olmayı kim istemez ki? İnsanlarla olan etkileşimlerinizi ve ilişkilerinizi geliştirmek için de harika bir fırsattır bu.
Hiç tatil yapmadan, dinlenmeden, 21. yüzyılın üzerimizdeki yükünü ve stresini taşımak oldukça zor, değil mi? İşte hayallere dalmak da insanın biricik, günlük, kısa tatili görevini üstlenebilir. Düşük seviyeli bir kendi kendine hipnoz yaşamaktır gündüz düşlerini deneyimlemek. Sınırların zihinde olduğunu hatırlatan hayaller kurabilmek ve böylece daha az stresle, daha sağlıklı bir bireye dönüştüğünüzü fark edebilmek için kendinize şans verin…
İlginizi çekebilir: Sadeliğin kokusunu içinize çekin: 12 adımda yaşamınızı sadeleştirin