Bebeklikten çocukluğa geçişte, çocuklar bilinmeyen dünyayı ve nesneleri keşfederken zaman zaman bir nesneye ihtiyaç duyabilirler. Bu nesne kimi zaman bir battaniye, kimi zaman annenin göğsü, saçı, sürekli yanlarında taşıdıkları bir oyuncak, kimi zaman ise ağza götürülen parmaklar olabilir.
Tırnak yeme davranışını söndürmeye odaklanmaktan ziyade, davranışın altında yatan sebebi araştırmak önemlidir. Zira sebebi keşfedilmeden söndürülen davranış, başka bir davranışa dönüşebilir. Örneğin; tırnak yiyen bir çocuk, uygulanan teknikler sonucu tırnak yemeyi bırakabilir, ama altında yatan sebep hala devam ettiği için tırnak yeme davranışı yerini parmak emme, altına kaçırma, saç koparma gibi davranışlara bırakabilir. Dolayısıyla davranışa yol açan etmenler araştırılmalıdır.
Ailede, okulda veya çevrede tırnak yiyen birisi varsa, çocukların bu davranışı model alması ve kopyalaması olasıdır. Yani çocuğun davranışı taklit yoluyla öğrenmesi muhtemeldir. Öte yandan, çocuğun hareketlerinin kısıtlanması, baskıcı, otoriter, kısıtlayan bir ebeveyn tutumu, kardeş kıskançlığı, çocuğun davranışlarının çoğunlukla tasvip edilmemesi, çocuklar arasında ayrım yapılması, anne ve babanın yeterince ilgi ve sevgi göstermemesi, cinsel istismar, korkular ve kaygılar, çocuğun yanında yaşanan geçimsizlikler gibi pek çok hayat olayı ve rutindeki değişiklikler tırnak yemeye sebebiyet verebilir.
İlgili yazı: Çocuğunuzun korkularını yenmesine yardımcı olmak için 30 yol
Çocuklar çoğu zaman bu davranışı kendilerini rahatlatmak, güvende hissetmek, duygu durumlarını regule etmek, stresi azaltmak, sıkıntı gidermek için bilinçsizce yaparlar. Öte yandan bu davranış kimi zaman kendini veya etrafındakileri cezalandırma olarak da değerlendirilir. Tüm bu etkenlerin yanı sıra çocuğun hayatındaki ve rutinindeki değişimler de davranışa sebebiyet verebilir. Örneğin; kardeşi yeni doğmuş bir çocuk, kardeşine olan ilgiyi kıskanıp, regresif davranışlar sergilemeye başlayabilir ve bebeksi tavırlar içine girebilir.
Tırnak yiyen çocuğa nasıl destek olunur?
Ebeveynlerin aklına ilk gelen yöntem ‘acı oje sürmek’, defalarca ‘yapma’ diye uyarmak, ulu orta çocuklarının tırnak yemesinden bahsetmektir. Oysa bu eylem planlarının, davranışı söndürmekten ziyade pekiştirdiği görülmektedir.
Eğer davranış pekişmemişse ve çocuk etiketlenip, farkındalık kazanmamışsa, söndürmek çok da zor değildir.
Ne yapılabilir?
- En büyük enerji, davranışın altında yatan sebepleri araştırmak olacaktır. Bu sebeplerin düzenlenmesi için özen gösterilmelidir.
- Aile katı ve baskıcı bir tutum sergiliyorsa bunu yumuşatabilir.
- Çocuk tırnak yediği esnada, el ve ağız oyalayacak etkinliklere yönlendirilebilir. (oyun hamuru oynamak, parmak boyama, kuruyemiş gibi yiyecekler vermek, yumuşak toplarla oynamak gibi)
- ‘Yapma, yeme’ gibi uyarılar minimuma indirilebilir.
- Çocuğun ne zaman, ne sıklıkla tırnak yediği araştırılıp, davranış günlükleriyle takip sağlanabilir. Böylelikle davranışın altında yatan dinamik hakkında ipuçları elde edilecektir.
- Mevcutsa çocuğun yanında yaşanan tartışmalar sonlandırılabilir.
- Çocuğa tırnak bakımı yaptırılabilir.
- Cezalandırma, azarlama, şiddet uygulama, acı biber & acı solüsyon sürme, çocuğun yanında başkalarına durumdan bahsetmekten kaçınılabilir.
- Çocukla bire bir, nitelikli zaman geçirmek önemlidir.
Ebeveyn ve çocuk nitelikli zaman geçirmelidir. - Çocuğun duygu ve düşüncelerini rahatça ifade edebileceği ortamlar yaratılabilir. (Sohbet, oyun, resim çizme vb.)
- Çocuğun davranışlarını takip ettiğiniz algısı yaratılmamalıdır. Zira bu ikincil kazanımları da getirir. Çocuk ilgi çektiği için tırnak yemeye devam edebilir.
- Yasaklamalardan ve katı kurallardan uzak durulmalıdır. Yasak olan cezbedici olacağı için süreci pekiştirebilir.
- Denediğiniz işe yarayan ve işe yaramayan yöntemler gözden geçirilebilir.
- Yaşı 7 ve üstündeyse alışkanlıklardan vazgeçmek üzerine motivasyon konuşması yapılabilir.
- Çocuğun yeterince dinlendiğinden emin olmak önemlidir.
Süreç uzuyor, herhangi bir değişim yaşanmıyor ve çocuğun işlevselliği etkileniyorsa uzman desteği almakta fayda vardır.