Çocuk yetiştirmede rutinler neden önemlidir, nasıl inşa edilir?

Çocuk yetiştirmek heyecanlı, eğlenceli, ilham verici olduğu kadar aynı zamanda da zorlayıcı bir süreç, çünkü pek çok sorumluluğu da beraberinde getiriyor. Şüphesiz ki her ebeveyn çocuğunun sağlıklı, mutlu, başarılı bir şekilde büyümesini ister; bunun için de elinden geldiğince faydalı olacağına inandığı ya da bildiği yollara başvurur. Bu yollardan biri de uzmanların ve bilimsel çalışmaların da savunduğu üzere rutinlerin varlığının önemi. Çünkü, ‘yemek yemesi, ödevlerini yapması, kurslarına gitmesi, terli terli su içmesin’iydi derken, çocukların günlük yaşamlarında tutarlılık ve düzen sağlayan rutinlerin önemi göz ardı edilebiliyor.

Ancak, çocukların bütüncül sağlığı, akademik başarısı, mutlu bireyler olarak yetişmesi, önemli ölçüde sağlıklı rutinlerin devamlılığı ile mümkün oluyor. Dolayısıyla rutinlerin sağlanması ve sürdürülmesi konusunda ebeveynlere epey iş düşüyor.

Rutinler, çocukların duygusal, zihinsel ve psikolojik istikrar kazanmalarına, güven duygusu geliştirmelerine ve en önemlisi de hayatın özellikle kaotik ilerleyen dönemlerinde kendilerini korumaya almalarına yardımcı en önemli destekçilerden biri. Güven ve tutarlılık hissi vermesinin yanı sıra öz disiplin ve sorumluluk gibi önemli yaşam becerilerini kazanmaları açısından da rutinlerin büyük önemi var.

Örneğin, sabah rutinleri çocukların okula gitmeden önceki zamanlarını yönetmeyi öğrenmeleri açısından oldukça kritik. Veya akşam rutinleri okuldan eve geldiklerinde ödevlerine, eğlenceye ve dinlenmeye zaman ayırabilmeleri için gerekli. Çünkü, zamanı yönetme, öncelikleri belirleme, yeteneklerini geliştirme, kendi dünyasını dış dünyayla uyumlama gibi konularda başarılı olmak için işleyen bir rutine sahip olmak şart.

Ayrıca, toplum içindeki kuralları ve beklentileri anlamlandırabilmek açısından da çocukların rutinlere sahip olması ve bunları sürdürmesi çok önemli. Çocukların duygu düzenlemesi yapabilmeleri, kendilerini daha iyi ifade edebilmeleri için de rutinlere ihtiyacı var. Ebeveynlik, zorluklarla dolu bir yolculuk olsa da, rutinler bu yolculuğu daha yönetilebilir ve keyifli hale getirebilir, üstelik çocukların gelişimlerine de pek çok açıdan olumlu katkı sağlayabilir.

Rutinler oluşturmanın altın kuralları

Peki, rutinler nasıl inşa edilir, anne-babalar bu konuda çocuklarına nasıl destek olabilir? İşte ebeveynlere yol gösterecek ipuçları:

Örnek olun

Ebeveynler, çocukları için en güçlü rol modellerdir. Kendi rutinlerinizi oluşturarak ve bunlara bağlı kalarak, çocuklarınıza rutinlerin önemini ve nasıl sürdürüleceğini gösterebilir, sizi örnek almaları için teşvik edebilirsiniz.

İş birliği yapın

Çocukların rutinlerin oluşturulmasında söz sahibi olmaları, onların bu rutinlere daha fazla bağlanmalarını ve sorumluluk almayı öğrenmelerini sağlar. Dolayısıyla onları dışarıda bırakmayın, mümkün olduğunca rutinlerin kurulmasında onları da sürece dahil edin. Sadece kurallar koyup uymalarını beklemek, içselleştirmelerine engel olabilir. Bunun yerine birlikte kararlar alın.

Tutarlı olun ama esnekliğe de yer açın

Rutinlerin gerçekten işe yaraması ve çocuklara fayda sağlayabilmesi için tutarlı olması çok önemli. Bir gün yapıp bir gün yapmamak, bir süre devam ettirip sonra yok saymak, çocukların güven ve istikrar algısına fayda sağlayacağı yerde zarar verebilir. Dolayısıyla rutinlere sadık kalması için çocuğunuzu teşvik edin. Ancak, hayatın belirsiz bir yolculuk olduğunu da unutmayın, zaman zaman rutinlerde bazı esnetmeler yapmanız gerekebilir. Böyle durumlarda da çocuğunuzla neyi, neden değiştirdiğinizi konuşarak anlatın.

Basit, net ve anlaşılır rutinler kurun

Rutinler, özellikle küçük çocuklar için basit ve anlaşılır olmalıdır. Günün farklı zamanları için net aktiviteler belirleyin ve bu aktiviteleri sıralı bir şekilde, anlamlı bir akış içerisinde düzenleyin. Örneğin, akşam okuldan geldikten sonra banyo yapılır, yemek yenir, ödevler tamamlanır, dışarıya çıkmak veya evde oyun oynamak, bir şeyler izlemek için zaman ayrılır, uykuya geçmeden önce kitap okunur, dişler fırçalanır, pijamalar giyilir gibi net eylemler belirleyin.

Görsel hatırlatıcılar kullanın

Görsel takvimler veya rutin tabloları kullanmak, çocukların neyin ne zaman yapılacağını anlamalarına yardımcı olabilir. Özellikle küçük yaş grubundaki çocuklarda saat, dakika gibi zaman kavramları net olarak oturmadığından rutinleri algılamak ve sırasıyla takip etmek zor olabilir, bu nedenle görsel hatırlatıcılar kullanmak hem süreci kolaylaştırabilir hem de çocukların daha net anlamasına destek olabilir.

Açık iletişim kurun

Çocuklarla rutinler hakkında düzenli olarak konuşun ve onların geri bildirimlerini alın. Rutinlerin nasıl gittiğini, neyin işe yarayıp neyin yaramadığını tartışın ve gerekirse değişiklikler yapın. Esneklik, bu noktada çok önemli. Bir rutin çocuğunuz için verimli değilse, onu sürdürmek için çaba harcamayın, birlikte yeniden yapılandırın.

Sabırlı olun

Çocuklar, en başta rutinlere dirençle yaklaşabilir, kabul etmek ve uygulamak istemeyebilirler. Ancak, bu noktada sabırlı olmanız ve kararlığınızı, tutarlılığınızı göstermeniz çok önemli. Rutinlerin benimsenmesi zaman alsa da çocuklarınızın rutinlerin faydalarını ve rahatlatıcı, güven veren yönlerini zaman içinde keşfedeceklerdir. Hem kendinize hem de çocuğunuza inanın ve sürece güvenin.

Bonus: Anne-baba olarak tutarlı davranın

Belki de pek çok ebeveynin en çok zorlandığı konulardan biri anne ve babanın kurallarla, görev ve sorumluluklarla ilgili çocuklara farklı yaklaşması olabilir. Örneğin, ebeveynlerden biri rutinlerin takibi konusunda teşvik ediyor, diğeri ise bu konuya yeterince önem vermiyorsa çocuklarda rutinlerin öneminin oturması çok zor. Dolayısıyla bu dengeyi kurduğunuzdan ve anne-baba olarak aynı tarafta durduğunuzdan emin olun.

Unutmayın, her çocuk benzersizdir ve her ailenin dinamikleri farklıdır. En iyi rutin, çocuğunuzun ve ailenizin ihtiyaçlarına en iyi şekilde uyum sağlayandır.

İlginizi çekebilir: Sakin çocuk yetiştirme rehberi: Ebeveynlere yol gösterecek ipuçları