Carol Dweck; Amerikalı Psikolog , Stanford Üniversitesi Psikoloji profesörlerinden. 30 yıldan fazla bir süre önce Carol Dweck; öğrencilerin başarısızlıkla ilgili tutumlarıyla ilgilenmeye başladı. Çokça çoçuğun davranışını inceledikten sonra Dr. Dweck, insanların zihniyetiyle ilgili temel inançlarını tanımlamak için sabit zihniyet ve büyüyen, gelişen zihniyet terimlerini kullandı.
İnsanların düşünme tarzı onların hayatını etkileyen en büyük etken. Sabit zihniyette yetenekler doğuştan gelmektedir. Bir alanda ya başarılısınızdır ya da başarısız. Büyüyen, gelişen zihniyette ise yetenekler geliştirilebilir. Çaba göstererek kendinizi geliştirebilirsiniz. Başarıları sonucunda zekaları ve yetenekleri övülen öğrenciler, başarılarını doğuştan getirdikleri zeka ve yeteneklerine borçlu olduklarına inanmaktadırlar. Bunun sonucu olarak da sabit zihniyet geliştiren bu öğrenciler, zayıf bir benlik saygısı geliştirmekte, zorlu durumlardan kaçmaya yatkın olmakta ve yetersiz bir motivasyona sahip olmaktadırlar.
Başarılarının ya da başarısızlıklarının sonucunda bile çabaları övülen öğrenciler ise, gelişime dair daha güçlü inançlara sahip olmakta, daha güçlü bir benlik saygısı geliştirmekte ve daha güçlü bir motivasyona sahip olmaktadır. Sabit zihniyet başarısızlıklar, zeka ve yetenek eksikliği olarak görülür. Bu görüş, bireyin zorluklar karşısında vazgeçmesine neden olur ve tekrar denemesini engeller. Sık sık dünyanın en başarılı insanlarının 10 sırrı gibi kitapları kitapçıların raflarında görüyoruz. Ancak bunlar genellikle; “Daha fazla risk alın”, “Kendinize inanın” gibi birbirine bağlı olmayan işlevsiz cümleler listesi vermektedir. Bunu yapabilen insanlara hayran kalırken, bunları nasıl yaptığına dair yöntemler anlatılmaz. Ancak sabit zihniyetten gelişen, büyüyen zihniyete geçmek biz yetişkinler için de oldukça faydalı olacaktır.
Başarıya ve yeteneklerimize dair inançlarımız nasıl şekillenir?
Bu sorunun cevabı, çocukluk yıllarımıza dayanmaktadır. Çocuk gelişiminde, başarılara övgü ile yaklaşmanın ve çocuğu olumlu olarak pekiştirmenin, başarının sürdürülebilirliği açısından çok önemli olduğu konusunda hepimiz hemfikiriz. Bunun yanı sıra, başarının sonucunda ne tarz bir övgü ile yaklaşıldığı ve nasıl bir pekiştirme yapıldığı ise çok daha önemlidir.
Zeka ve yetenekler yerine çabaya odaklanmanın önemi.
Başarılarının sonucunda zekaları ve yetenekleri övülen öğrenciler, başarılarını doğuştan getirdikleri zeka ve yeteneklerine borçlu olduklarına inanmaktadırlar. Bunun sonucu olarak da, sabit zihniyet geliştiren bu öğrenciler, zayıf bir benlik saygısı geliştirmekte, zorlu durumlardan kaçmaya yatkın olmakta ve yetersiz bir motivasyona sahip olmaktadırlar.
Başarılarının sonucunda çabaları övülen öğrenciler ise, gelişime dair daha güçlü inançlara sahip olmakta, daha güçlü bir benlik saygısı geliştirmekte ve daha güçlü bir motivasyona sahip olmaktadırlar. Sabit zihniyette başarısızlıklar, zeka ve yetenek eksikliği olarak görülür. Bu görüş, bireyin zorluklar karşısında vazgeçmesine neden olur ve tekrar denemesini engeller. Dweck’in yaptığı bir araştırmada, sınav esnasında başarısız olan sabit zihniyete sahip öğrenciler, ileri dönemdeki sınavlarda kopya çekmeye çalışabileceklerini belirtmişlerdir. Diğer yandan, gelişen zihniyete sahip öğrenciler, sınav esnasında başarısız olduklarında, diğer sınavlar için daha fazla çalışacaklarını belirtmişlerdir.
İşler zor bir hal aldığında, gelişen zihniyete sahip kişiler, kendinlerini geliştirmenin sorumluluğu ile birlikte, motivasyonlarının da sorumluluğunu üstlenmektedirler. Başarısız olduklarında vazgeçmek yerine, daha farklı yollar arayarak başarılı olmanın yollarını ararlar. Bununla birlikte, sabit zihniyete sahip kişiler için başarısızlık, özgüvenin sarsılması demektir. Özgüvende sarsıntı ise denemeyi bırakmak anlamına gelmektedir.
Bu nedenle çocuklarımızı büyütürken sabit zihniyete bağlı olarak değil, onların her gün gelişen, büyüyen varlıklar olduğunu kabul ederek, hızlarının biricik olduğunu bilerek, çabalarını överek, hatalarından ders çıkarmasını sağlayarak, yaptığımız hataların bizi başarıya götürdüğünü de bilerek hareket etmek önemlidir. Gelişen zihniyet terimlerini çocuğa kullanmak önemlidir.
İlginizi çekebilir: Çocuğunuza duygularını yönetmeyi öğretin: Davranış ve duygular arasındaki farkı görmek