İnsanlar çocuk yaştan itibaren çevresel öğrenme yöntemi ile birlikte aile, arkadaş, iş, sosyal yaşantı, ilişkiler ve toplum gibi alanlarda ilişki kurmak, kabul görmek, birtakım şeyleri elde etmek veya çeşitli duyguları yaşayabilmek adına bir role bürünür ve maskelerini takarlar. Bunu bilinçli veya bilinçsiz olarak yapabiliriz. Daha önce bahsetmiş olduğum çevresel sinir sistemi sürekli olarak etkileşim halindedir, tüm girdileri alır ve bunlara kayıt haline dönüştürür. Zihin ve beden de daha sonra kullanılmak üzere bu girdileri şekillendirir. Bu yol içerisinde sürekli olarak çevremizdeki insanlardan ve ortamlardan maruz kaldığımız düşünce ve davranışlar çok önemlidir, çünkü sürekli olarak kayıt halinde olan bir mekanizma olumlu ve olumsuz olarak tüm girdileri alır ve bizim duygu, düşünce ve davranışlarımızı şekillendirmeye başlar. Bu durum eğer bilinçaltı tarafından gerçekleştirilirse, kişinin kendisiyle karşılaşması ve kendi isteklerini fark etmesi, kendini görmesi biraz zaman alabilir. Bu şekilde hayatta kalmayı öğrenmiş bir birey, her ortamda başka bir rolü oynamayı otomatik olarak gerçekleştirebilir. Kişi bilinçli olarak bunu yapma eğiliminde ilerliyorsa, özellikle hissetmek istediği, kendini eksik bulduğu, hayatta açlığı olan yönlerini kapatabilmek adına bu koşullanmalara kendi isteyerek girmiş olabilir. Kendisi eğer bu maskeleri takmaz ve rolü devam ettirmezse ne yapamayacağını bilebilir, çünkü bugüne kadar hiç kendi suratına bakmamış olabilir.
Maskelerden bahsederken konuyu daha iyi anlamak için Carl Gustav Jung’dan da bahsetmemiz gerekir. Kendisi psikolojideki önemli kişilerden biridir ve önemli kişilik teorilerinden birini oluşturmuştur. Psikolojide maskeler kavramını kendisi ortaya atmıştır. Jung buna Latince’de oyuncu maskesi anlamına gelen persona adını kullanmıştır. Persona kişinin kendisi dışında dış dünyaya karşı taktığı maskelerdir. Kişinin kendisi dışında başka biri olmaya çalışmasıdır. Yani başka bir kişi rolü yapmasıdır, aynı oyunculukta olduğu gibi.
Persona diğer insanlar ile ilişkilerimizi daha basit şekilde sağlamak ve hoş karşılanmak için bir gereklilik olabilir. Ancak Jung’un da dediği gibi aslında bunlar kişinin gerçek olduğuna inandığı sahte kişiliklerimizdir. Bir yere kadar dışarıya yönelik iyi bir etkileşim devam ettirebilmek adına sahte kişilikler sağlıklı olsa da bu maskeler nerede kontrolden çıkmaya başlar? İnsanların yerleşik topluma geçtikten sonra iş hayatı yapısının oluşması ve gelişmesi beraberinde gelen maddi ve manevi beklenti yapılarının artması, bunun sonucunda oluşan, tüketim odaklı gelişen, dünya düzeni ve beraberinde her geçen gün gelişen teknoloji ile hayatımızda yer alan sosyal medya yapılanması, günden güne daha fazla maskeler sahibi olmamıza doğru bizim için yolları oluşturmaktadır.
Hatta artık günümüzde bu bir zorunluluk haline gelmiş ve insanlardan maske takmaları talep edilmektedir. Örneğin; iş hayatınızda işverenleriniz tarafından sizden başka bir role girmeniz istenebilir veya sosyal medyada var olmak ve bunu maddi ve manevi olarak bir kazanca döndürmek adına insanların kendi isteğiyle veya markaların beklentileri ile personalar yaratılabilir. Burada önemli olan bunların hepsi maddiyat, yönetilme, sosyal yönelim oluşturma, tüketimi belirleme gibi birçok kazanç sağlama unsurlarının oluşturulması amacıyla oluşturulmuş olan yapılardır. Ama unutmamak gerekir ki hayatta her şeyin ölçüsü önemlidir. Kişi bu maskelerin sayısını çok arttırdıkça veya çok fazla bu rolü üzerinde taşıdığında kişiyi zehirlemesi muhtemeldir. Bunun örneklerini güç zehirlenmesi yaşayan insanlarda ya da girdiği zor rollerden daha sonrasında çıkamayıp hayatını sonlandıran oyuncularda ya da kendi hayatımız da yaşadığımız buhranlar içerisinde görmemiz mümkün olacaktır. Paracelsus’un da dediği gibi hayatta her şey zehirdir, önemli olan dozudur.
Kişinin kendi öz benliğine karşı yaptığı zehirlemeler de uzun vadede zihinsel ve bedensel olarak yıpratıcı olacaktır, evrende olduğu gibi bedeninizin işleyişi de kendi alma-verme dengesi kuracaktır. O yüzden hayatta seçimlerimizi ve beden işleyişimizi anlamak önemlidir. Bu konunun sonuna gelirken Japonların da bu konuda güzel bir sözü vardır. Bende kendim bu yapıyı benimsemeye çalışır ve sağlıklı bulurum. İnsanların 3 yüzü vardır derler.
- İlk yüzün, dünyaya gösterdiğin yüz
- İkinci yüzün, yakın arkadaşlar ve ailene gösterdiğin yüz
- Üçüncü yüzün, ise kimseye göstermediğin yüz ve bu senin gerçek yansıman ve kim olduğundur.
Bu haftanın kapanış egzersizini de alttaki soruları cevaplayarak yapabilirsiniz.
- Sizin gündelik hayatta taktığınız kaç maskeniz var?
- Sizin bu maskeleri takmanıza yol açan iç ve dış etkenler?
- Bu maskeleri taktığınızda ve çıkardığınızdaki değişimleri duygusal ve fiziksel olarak nasıl gözlemliyorsunuz?
Umarım hayatın ve sistemin bize takın diye vermiş olduğu maskelerin arasında kaybolmadan, kendi öz benliğimiz içerisinde, kendi yüzümüzün yansımasını görmeyi kaybetmediğimiz, her gün rahatça çıkarabildiğimiz sayılarda maskelerimiz olması dileğiyle…
İlginizi çekebilir: Güven mi, kontrol mü?