Alışkanlık denilen davranış aslında tetikleme, eylem ve ödül şeklinde ilerleyen bir sürecin sonunda gerçekleşir. Yani bir durum, bir eylemi tetikler. Eylemin sonucunda ödül alırsanız, o eylemi yapmaya devam edersiniz.
Eğer eylemlerinizin ve sonrasındaki ödüllerin bir amacı yoksa, kötü alışkanlıklar geliştirmeye başlarsınız. Bunlar da insanı kendi kendini sabote etmeye, başarısızlıklara, sağlıksız koşullara davetiye çıkarır. Öte yandan iyi alışkanlıklar ise sağlık, mutluluk ve hayattan tatmin olma duygusu vadeder.
Peki bir alışkanlıktan vazgeçmek ne kadar sürer? Kimileri 21 gün diyor, kimileri 1 ay… Aslında istediğiniz alışkanlığı kazanmak için bir şeyi kaç defa veya ne kadar süreyle tekrarlamak gerektiğine dair büyülü bir sayı yok. Araştırmacılar, alışkanlık oluşturmak için birkaç farklı yol öneriyor. İşte bu yöntemlerden öne çıkanları…
21 gün kuralı (veya efsanesi)
21 gün kuralıyla ilgili en eski çalışmalardan biri 1960 yılında Maxwell Maltz’a ait. Plastik cerrah olan Dr. Maltz, insanların kendilerini nasıl gördükleri üzerine araştırmalar yapmaya başlamıştır. Dr. Maltz, hastaların, ameliyattan sonra değişikliklere alışmasının ne kadar süre alacağını anlamak istiyordu, insanların değişikliklere alışması için en az 21 gün geçmesi gerektiğini fark etti ve daha sonra bu bilgiyi de çalışmalarında kullandı. Buradan yola çıkan uzmanlar da yeni bir alışkanlık edinmek veya alışkanlıkları değiştirmek için 21 gün kuralını uygulamaya başladı.
Kendinize 1 ay verin
Alışkanlık edinmek için ne kadar süre gerektiği konusunda bir başka yaygın inanış da bu sürenin 28-30 gün olduğu şeklinde. Bu kuralın arkasındaki isim olan Jon Rhodes şöyle diyor; “Yapmak istediğiniz değişikliklere bilinçli bir şekilde odaklanarak 4 haftayı bu bilinçle geçirmelisiniz. 4 haftanın sonunda, bunu sürdürülebilir kılmak için ufacık bir çaba harcamanız yeter”.
Alışkanlık için gereken zaman değişebilir
Hızlı bir değişim isteyenler için 21 veya 28 gün kuralı daha cazip gelse de 2009 yılında University College London’da yapılan bir araştırma, bir alışkanlığı değiştirmek için gereken sürenin çok daha fazla olabileceğini söylüyor. Sonuçları The European Journal of Social Psychology’de yayımlanan araştırmada 96 kişinin alışkanlık oluşturma süreleri 12 hafta boyunca incelenmişti. Araştımada, katılımcıların yeni bir davranışı otomatik olarak yapmaya başlamaları için geçen süre esas alındı. Bu sürenin 18 ile 254 gün arasında değiştiği fark edildi. Ortalama süre ise 76 gün olarak tespit edildi.
Bir alışkanlıktan vagzeçmek için yeni alışkanlık edinin
Aslında bir alışkanlıktan vazgeçmek için yeni bir alışkanlık edinmek gerektiğini fark edince, bu süreç daha kolay ilerliyor. Oregon Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Elliot Berkman, “Alışkanlık haline gelmiş bir şeyi yapmayı bırakmak yerine yeni bir şey yapmaya başlamak daha kolaydır” diyor.
Zamanı düşünmeyin
Bir eylemin alışkanlığa dönüşmesi için gereken zaman, birçok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterebiliyor. Yeni bir alışkanlığın oluşumunu etkileyen tek faktör zaman değil. Santa Clara Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışmalar yürüten Dr. Thomas PLante, bu konuda şöyle diyor; “En önemli mesele, kötü alışkanlığı yıkmayı ne kadar güçlü bir şekilde istediğiniz. İkincisi ise problemli alışkanlığın ne kadar yerleşmiş olduğu. Üçüncüsü de kötü alışkanlıktan vazgeçmeme durumundaki olası sonuçların neler olduğu”.
Hayattaki önemli değişimler bir gecede olmayacağı gibi, büyük ihtimalle 21 günde de olmaz. Eğer hayatınızda bir şeyleri değiştirmeyi gerçekten istiyorsanız, öncelikle zaman sınırını kafanızdan çıkarmalısınız. Hayatımızdaki her değişimi farklı hızda yapabiliyoruz. Bu yüzden ne kadar zaman alacağını değil, vazgeçeceğiniz kötü alışkanlığın size neler kazandıracağına odaklanın.
İlginizi çekebilir: Nörobilimi kullanarak kötü alışkanlıkları bırakmak
Kaynaklar:
Lifehack
Huffington Post