Nefes alıp vermek çoğu zaman farkında olmadan yaptığımız ve üzerine pek de düşünmediğimiz bir hayati eylem. Akciğerlere alınan havanın yaşamsal fonksiyonunu hepimiz ilkokul sıralarında öğrendik. Ancak son yıllarda yapılan farklı alanlardaki çalışmalar, nefes alıp vermenin işlevinin hayatta kalmanın çok ötesinde olduğunu kanıtlıyor. Bu yüzden biz de Uplifers olarak bilinçli nefes ile ilgili uzman görüşlerini merak ettik. Aşağıda bir nörobilimci, bir performans uzmanı ve bir de nefes eğitmeninin konuyla ilgili birbirinden farklı yaklaşımlarını bulabilir; sağlıklı ve mutlu bir yaşam için nefes çalışmalarını hayatınıza nasıl dahil edeceğinizi öğrenebilirsiniz.
Nefes çalışmalarının ruh halini düzenlemedeki kilit rolü
Nörobilim alanında doktor olan Andrew Huberman, bireylerin kendi ruh hallerini kontrol etme arzusunda olduklarını belirtiyor. Yaptığı laboratuar çalışmalarında, travma sonrası stresi sanal gerçeklik ortamında inceleyen ve nefesin bu alandaki iyileştirici etkisini araştıran Dr. Huberman’a göre bu kontrolü sağlamanın birçok yolu var:
“Aslında gün içinde ruh halinizi değiştirmek için pek çok şey yaparsınız. Örneğin; bir fincan kahve ya da çay içmek, egzersiz yapmak veya çalışmak bunlar arasındadır. Ancak insanlar bugünlerde ruh hallerini düzenlemede bazı zorluklar yaşıyor. Geçmişten bugüne yüzlerce yıldır geliştirilen bazı uygulamalara baktığımızda bu uygulamaların nefes çalışmalarını içerdiğini görüyoruz. Yüzlerce yıldır süregelen ve bugün de insanların yöneldiği söz konusu uygulamalar, bize bilinçli nefes almanın belirli modellerinin zihin ve beden kontrolünü sağlamak için önemli bir araç olduğunu gösteriyor.”
İlginizi çekebilir: Zorlu anların şifası nefes
Nefes ve hareket arasındaki ilişki
Performans uzmanı Brian MacKenzie ise nefesle ilgilenmesinin temel nedeninin hareketi geniş çaplı anlamaya başladığında bunun aslında diyaframla bağlantılı bir şey olduğunu fark etmesi olarak açıklıyor:
“Hareket etmediğimizde diyaframı da kullanmamış oluyoruz; ki bu da bizi ağızdan nefes almaya, fazla nefes almaya ve daha pek çok yanlış nefes alışkanlığına itiyor. Yanlış nefes alışkanlıkları ise kaygı seviyelerinde artışa neden oluyor. Öte yandan dünya genelindeki en iyi sporculara baktığımızda da bunu görüyoruz. Üstelik bu durum spor dalları arasında değişiklik göstermiyor. İster kürek çekmek olsun, ister profesyonel sörf, ister Crossfit, ya da başka bir şey… Dolayısıyla kaygı ve nefes arasındaki ilişkiyi sadece genel halk arasında değil sporcularda da gözlemlediğimizi söyleyebiliriz.”
Aynı zamanda extreme sporlarla da uğraşan MacKenzie, diyafram kullanımıyla ilgili ise şunları belirtiyor:
“Ağızdan nefes almak, diyaframı kullanmadığımızı gösterir. Mesela konuşurken diyaframı kullanmıyoruz. Çünkü ağzımız açıkken burdan nefes alıyoruz ve bu nefes göğüs nefesi olmak durumunda. Malesef genel olarak sorunumuz da bu. Gördüğüm insanların yüzde 80’i sürekli ağızdan nefes alıyor.”
İç dünyayla kurulan bağ
Bilinçli nefes çalışmalarına ruhsal açıdan yaklaşan nefes eğitmeni Ashley Neese ise, günümüzde nefes çalışmalarının geçmişe göre daha farklı bir boyut kazandığını; bununsa konuyla ilgili bilimsel çalışmaların yapılmaya başlamasıyla gerçekleştiğini ifade ediyor ve ekliyor:
“Bana göre bu işin spiritüel yönü kendimizle nasıl bağ kurduğumuzla ilgili. Nefes bizim kendimizle, duygularımızla ve ruh halimizle bağlantı kurabilmemiz için en hızlı yol. Tam da bu nedenle büyüleyici bir araç. Çünkü bu bizim istemsiz olarak yaptığımız bir şey. Bunu kontrollü bir şekilde yapmayı öğrendiğimizde sezgilerimize, hissettiklerimize ve bunlar gibi diğer şeylere daha fazla erişimimiz oluyor.”
İlginizi çekebilir: Nefesi kontrol etmenin bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış 5 faydası
Nasıl nefes almalıyız?
Tüm bunları öğrendikten sonra akıllara gelen soru şüphesiz nasıl nefes almamız gerektiği oluyor. MacKenzie, bunun için gerekli olan şeyin düzenli egzersizler yapmak olduğunu söylüyor:
“Egzersiz yapmak, üzerinde çalışılan şeyi anlamayı sağlar. Tıpkı yoga gibi düşünün. Öncelikle alıştırmalar yapmanız gerekiyor. Temelden başlamak, sonra ilerleme kaydetmek ve zaman içinde bu egzersizlerin sağladığı değişiklikleri gözlemlemek gerekli.”
Beslenmeden daha önemli
Hayatta kalmak için temel bazı ihtiyaçlarımız olduğunu ifade eden MacKenzie, bunların başında ise nefes almak olduğunu belirtiyor. Sporcuların ve diğer insanların stresten uzak, sağlıklı bir yaşam sürebilmesi için bilinçli nefes almanın anahtar rolüne değinen MacKenzie, sözlerine şu ifadelerle devam ediyor:
“Yemek olmadan 30-40 gün hayatta kalabilirsiniz. Peki ya su olmadan? 3-4 hatta 5 gün. Peki oksijen kullanmadan ne kadar yaşayabilirsiniz? 3 dakika. Evet birçok şey için beslenmenin en önemli etken olduğunu düşünüyoruz; ancak kaçırdığımız nokta oksijeni doğru kullanmıyorsak ne yediğimizin de bir öneminin olmadığı.”
Meditasyonun temelinde doğru nefes var
Laboratuar çalışmalarında yoga türlerini, meditasyonu ve çeşitli egzersizleri incelediklerini belirten Dr. Huberman, bu çalışmalarda söz konusu ritüellerde işe yarayan ortak noktaları araştırdıklarını ifade ediyor. Bu noktada doğru nefes almanın önemine dikkat çeken Dr. Huberman, günlük nefes egzersizleri yapmanın bu açıdan oldukça faydalı olduğunu ve bunun insanların istediği hızlı değişimleri sağladığını da sözlerine ekliyor.
MacKenzie ise Dr. Huberman’ın ifadelerini şu şekilde destekliyor:
“Nefes egzersizi yapmadan kendimi meditasyon yapmış saymıyorum. Asıl işe yarayan şey nefes egzersizi.”
Gelecekte bilinçli nefes çalışmaları
Bilinçli nefes konusunda yapılan araştırmalar her geçen gün daha da artarak bize yeni şeyler öğretiyor. Konunun uzmanlarının gelecekten beklentisi ise bilinçli nefes almanın bedeni ve beyni nasıl etkilediğinin ve zihinde veya bedende gerçekleşenlerin nefes egzersizleriyle arasındaki ilişkinin daha iyi anlaşılması olarak ifade ediliyor.
Konuyla ilgili daha fazla bilgi için mindbodygreen.com’un hazırladığı aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz: