Ayurveda nedir? konusunda detaylı bilgileri paylaştığımız bir önceki yazımızda insanın doğayla uyumlu yaşama koşulu ve bu koşulun da Ayurveda’nın temelini oluşturduğundan bahsetmiştik. Vedik Bilimler ve Ayurveda’ya göre; insanla doğa arasındaki temel ilişkiyi beş element kurar. Doğada bulunan beş element, bedenimizin temelini yani ana fizyolojimizi oluşturur.
Beş element dediğimiz zaman herkesin aklınıza şu meşhur filmdeki ünlü sahne geliyordur ama bu beş elementin içinde ne tahta var, ne aşk gibi duygular… Bu elementler tamamen doğanın içinde yer alan; boşluk, hava, ateş, su ve topraktır. Her elementin hareketinden ve doğayla ilişkisinden bir diğer element meydana gelir.
Nasıl etkileşime girdiklerine ve insan bedeninde nasıl yer aldıklarına bakacak olursak; beş element “boşluk“la başlar. Ben boşluğun element olduğunu öğrendiğim zaman çok şaşırmıştım. Vedik kitaplarda ‘space‘ olarak tanımlanıyor. Evet hepimiz evreni tanıdığımız günden beri, uzayın boşluk olduğunu biliyoruz. Ama hayatımızdaki yerinin de çok farkında değiliz. Aslında boşluk tüm elementleri içerir; hafif, yumuşak, ince bir yapısı vardır. Bedenimizde biz hissetmesek de ağzımızda, sindirim borumuzda ve akciğerimizde bulunur. Boşluğun, doğada ve hayatımız içindeki en büyük fonksiyonu; sesi ileterek duymamızı sağlamaktır. Bu nedenle duyusu ses, duyu organı kulaklardır.
Boşluğun hareket etmesiyle ‘hava‘ elementi oluşur. Hava; soğuk, hafif, ince, hareketli, pürüzlü ve kurudur. Havayı bedenimizde en çok rüzgarla hissederiz. Rüzgarın yüzümüze, tenimize değmesi bize doğanın gücünü hatırlatır ve yaşam enerjisi verir. İşte bu yüzden duyusu dokunmak, duyu organı tenimizdir. Hava; yaşamsal fonksiyonlarımızın temelini oluşturur. Nefes alıp vermemizi sağlayan akciğerimiz, oksijeni tüm bedenimize ulaştıran kalbimiz; havayı barındıran ana organlarımızdır. Bağırsaklarımızdaki gazlar hava içerirken, aynı zamanda uzuvlarımızın hareket etmesini yine hava sağlar.
Havanın hareket özelliği, sürtünme kuvveti, ısı yani ‘ateş‘ elementini yaratır. Ateş sıcak, kuru, keskin, hafif ve parlak özelliklere sahiptir. Dokunduğu her şeyi ve kendini dönüştürme özelliğine sahiptir. Bu nedenle bedenimizde dönüşümü sağlayan organlarda; bağırsaklarda, ısı düzenlemelerinde ve hücreler arası iletişimi sağlayan kimyasallarda (dopamin ve serotonin en bilinenleri) bulunur. Evrende ateş elementi güneştir, sıcak ve parlaktır. Parlak olmasından dolayı görmemizi sağlar ve duyu organı gözlerdir.
Ateşin yoğunlaşması ‘su‘ elementini oluşturur. Su; hareketli, akışkan, yumuşak ve öz kütlesi olan yani ağır bir elementtir. Doğadaki en güçlü elementlerden birisidir. Ateş gibi onun da kendini ve her şeyi değiştirme gücü vardır. Bedenimizin ve evrenin %70’i sudur ama salatalığın ve karpuzun %90’ı. Biz besinlerin tatlarını tükürük bezlerimiz ve tükürük sıvısı ile alırız. Bu nedenle duyusu tatmak, duyu organı da dildir.
Su toprakla buluşur ve kendini toprağın içinde yok eder. Böylece ‘toprak‘ elementi oluşur. Aslında toprak elementi bize doğada ve bedenimizde katı olan maddeleri ifade etmektedir. Bu nedenle bedenimizde kaslar, kemikler, kıkırdak, yağ dokuları, dişler, saçlar ve tırnaklar olarak kendini gösterir. Katı olmasından dolayı özellikleri; ağır, durağan, yoğun, kaba ve serttir. Toprak kokusu doğanın kokusudur, bu nedenle duyusu koklamak, duyu organı da burundur.
İnsanın doğanın bir parçası olmak, doğayla uyum içinde yaşamak istemesinin sırrı, temel yapı taşında; yani beş elementte gizlidir. Beş element nasıl doğada birbiri içinde etkileşim halinde ise tüm duyu organlarımız, tüm yaşamsal fonksiyonlarımız da aynı şekilde etkileşim halindedir.
Ayurveda yaşamın sırrının burada olduğunu göstermekte ve bu beş elementin kendi içindeki birleşmelerinden Üç Beden Tipi’ni (dosha) tanımlamaktadır. Haftaya bu elementlerin özellikleri (gunalar) ve Ayurveda’nın temel ilkesi ile tanışana kadar dengede ve mutlu kalın.
İlginizi çekebilir: Sağlıklı bir yaşamın anahtarı: Ayur+Veda