Günümüzün ebeveynleri, çocuklarını sosyal medyanın etkisinden akran zorbalığına kadar pek çok durumdan korumaya çalışıyorlar. Bu durumlar, bazı ebeveynlerin çok fazla endişelenmesine yol açarak yoğun ebeveynliği açığa çıkarıyor. Yoğun ebeveynlik, çocukların bazen boğuluyormuş gibi hissetmesine neden olabiliyor. Peki, tam olarak nedir bu ebeveynlik türü? Bu yazımızda, yoğun ebeveynliğin ne olduğunu ve arkasında bulunan sebepleri sizler için kaleme aldık.
Yoğun ebeveynlik nedir?
İngilizce’de ‘’intensive parenting’’ olarak bilinen yoğun ebeveynlik, sürekli çocuklarını eğlendirmeye çalışan ve onları nadiren başkalarının gözetimine bırakan anne ve babaların yaklaşımını yansıtıyor. Bu yaklaşım, ebeveynlerin çocuklarıyla bağlarını fazla vakit geçirerek güçlendirmelerine yardımcı olsa da birçok zararı da açığa çıkarabiliyor.
Bu yaklaşıma sahip ebeveynler, hayatlarını çocuklarının etrafında düzenliyorlar ve onların duygu dünyalarıyla çok fazla ilgileniyorlar. Bu yaklaşım, çocuk merkezli aile kavramını aşırıya kaçırarak ebeveynlerin tüm duygularını çocuklarının başarılarına bağlamalarına yol açıyor. Ebeveynler, aynı zamanda bu yaklaşım yüzünden çocuklarının geleceği hakkında yoğun bir endişe duyabiliyorlar.
Yoğun ebeveynlik, çocukların akademik çalışmalarına, ders dışı etkinliklerine ve sosyal etkileşimlerine çok fazla katılmaya neden oluyor. Bununla birlikte, ebeveynler çocuklara kendi sorunlarını çözme fırsatını pek tanımıyor; bu yaklaşım doğrultusunda, ebeveynler çocuklarının çektiği en ufak zorlukta devreye giriyorlar. Bu nedenle, çocuklar zorlu durumlarla baş etmeyi tam anlamıyla öğrenemiyorlar ve problem çözme becerilerini geliştiremiyorlar.
Yoğun ebeveynlik neden uygulanır?
Modern dünyada aile bütünlüğünü korumak ve çocuk yetiştirmek fazlasıyla zor. Bu durum, zaman zaman tehlikeli bir yaklaşım olan yoğun ebeveynliğin benimsenmesine yol açabiliyor. Ayrıca, aşağıdaki durumlar da bu bakış biçiminin doğmasını destekleyebiliyor:
- Sosyal medya: 2024’te 1000 annenin katılımıyla düzenlenmiş olan bir anket çalışması, katılımcıların %73’ünün kendisini sosyal medyadaki diğer annelerle kıyasladığını gösteriyor. Ayrıca, ankete katılan beş anneden birinin de sosyal medyanın ebeveynlik stilini negatif etkilediği söylemi de ön plana çıkıyor. Uzmanlar da sosyal medyada daha az vakit geçiren ebeveynlerin çocuk bakımı açısından kendilerine olan güvenlerinin diğer annelere göre daha yüksek olduğunu belirtiyor.
- Artan ebeveynlik beklentileri: Ebeveynlerden her zaman ulaşılabilir ve duygusal açıdan iyi olması bekleniyor. Bu beklentiler, gerçekçi olmamalarına rağmen anne ve babaların yoğun ebeveynliği sahiplenmesine neden olabiliyor.
- Ebeveynin yetiştirilme tarzı: Ebeveynler, çocukluk dönemlerinde deneyimledikleri gözetimsizlik, güvensizlik ve yalnızlık gibi durumları kendi çocukları yaşamasın diye bu yaklaşımı benimseyebiliyorlar.
- Kişilik: Yoğun ebeveynlik, anne veya babanın kişilik tipinden dolayı da ortaya çıkabiliyor. Örneğin, mükemmeliyetçi ebeveynler bu yaklaşıma yönelebiliyorlar.
Yoğun ebeveynlik neden zararlı?
Çocukları önceliklendirmek sağlıklı bir yöntem olsa da yoğun ebeveynlik aşırıya kaçan yapısı yüzünden çocuklar üzerinde baskıya neden oluyor. Sağlıksız baskılara ek olarak, çocuklar benliklerine de odaklanamıyorlar.
Bu yaklaşım, çocukların hayatını negatif etkilediği gibi anne ve babalara da zarar verebiliyor. Bu tarzı benimseyen ebeveynler, aile içi strese yol açabiliyor ve kendi ihtiyaçlarını çoğu zaman göz ardı ediyor. Bu durum sonucunda da benliğe verilen değerde düşüş yaşanıyor ve öz saygıyla öz güven gibi duygular da zedelenebiliyor.
Yoğun ebeveynlik, aynı zamanda çocukların ‘’Mükemmelsek yeteri kadar iyiyizdir.’’ anlayışının doğru olduğuna inanmalarına sebep olabiliyor. Bu yüzden, anne ve babaların çeşitli stratejilerle bu yaklaşımı geride bırakması büyük bir önem taşıyor.
Yoğun ebeveynlikle nasıl başa çıkılır?
Eğer siz de yoğun ebeveynliğin belirtilerini taşıdığınızı düşünüyorsanız aşağıdaki ipuçlarını göz önünde bulundurabilirsiniz:
- Çocukların bazen sıkılması sorun değildir: Küçük bireyler, yetişkinler gibi düşünce ve duygu dünyalarını dengede tutamıyorlar. Bu nedenle, onların ara sıra canlarının sıkıldığını dile getirmeleri oldukça doğal ve normal. Çocuğunuza sıkıldığı zaman vaktini nasıl geçireceğine dair düşünmesine fırsat vermelisiniz. Bir başka deyişle, çocuğunuz sizin yönlendirmenizden bağımsız bir şekilde ilgisini çeken aktiviteleri keşfetmeli. Bu keşif sürecinin belirli noktalarına dahil olabilirsiniz fakat süreci tamamen yönetmemelisiniz.
- Çocukların kendi başlarına problemleri çözmesi önemlidir: Çocuğunuz hayatı boyunca karşılaştığı sorunlar sayesinde gerekli mesajları alabilir ve yaşam kalitesini artırabilir. Bu yüzden, problemleri hemen çözmeye çalışmak yerine çocuğunuzun mücadele etmesi için ona alan tanımalısınız.
- Diğer ebeveynlerle kıyasa girmek yanlış bir stratejidir: Her ailenin dinamiği birbirinden farklı ve bu nedenle diğer anne ve babalarla hem kendinizi hem de partnerinizi kıyaslamamalısınız. Kendi ebeveynlik içgüdünüze güvenerek aileniz için önemli olan şeylere odaklanabilirsiniz.
- Ebeveynliğin keyifli ve stresli yönleri arasındaki farklar değerlendirilmelidir: Ebeveynlik yaparken bazı durumlar sizi mutlu ederken bazıları canınızı sıkabilir. Kendinizi endişeli, stresli ve keyifsiz hissettiğiniz anlarda zihninizi çocuk sahibi olmanın neşeli yanlarına yönlendirebilirsiniz. Bu pratik, çocuk sahibi olmanın güzelliklerinin stresli durumlardan çok daha fazla olduğunu fark etmenize yardımcı olacak.
Sonuç olarak, yoğun ebeveynlik yerine hem sizin hem de çocuğunuzun ruh halini destekleyecek daha dengeli yaklaşımları kucaklamalısınız.
İlginizi çekebilir: Yeni nesil ebeveynlikte öne çıkan trendler