Yara izi nasıl geçer?

Cildimizde bir yara ortaya çıktığında, yaranın etrafında kolajen adı verilen bir protein toplanır ve onu onarır. Fakat bu süreç yara iziyle de sonuçlanabilir. Bazı ev çözümleri ise bu yara izlerinden kurtulmanıza yardımcı olabilirler. Kolajen ve tamir edilmiş deriden oluşan kısım genellikle yara izi olarak kendini gösterir. Bu doğal ve iyileşme sürecinin parçası olan bir durumdur. Bazı yara izleri zaman içerisinde ortadan kalkarlar ancak bazıları ise kalırlar. İnsanlar ise bunların daha az görünür olmaları için çaba gösterirler.

Basit çözümlerin bir kısmı yara izinin oluşumuna engel olabilirler, bazıları ise eski yara izlerinin görünümünü iyileştirirler. Bal gibi bazı çözümler ise yaranın iyileşmesine yardımcı olurlar ancak eski yara izlerini geçirmezler veya yara izi oluşmasına engel olmazlar. Ancak elbette yara izlerinin oluşumunu önlemenin en iyi yolu, iyileşme sürecinde yaraların bakımını iyi yapmaktır ve onların oluşumuna en baştan izin vermemektir.

Yara izi türleri

Yara izinizin türü aşağıdaki faktörlere bağlı olacaktır:

• Alınan yaranın türü: Örneğin yara sivilceler, ameliyatlar veya yanıklar nedeniyle oluşabilir.
• Doğal cilt türü: Bazı yara izi türleri aile boyunca görülürler ve cildin kalınlığı, dokusu ve rengi yara izini etkileyebilir.
• Yaralanmanın konumu: Cilt bedenin bazı dış kısımlarında daha sert ve kalın olabilir ve bu da yara izinin görünümünü etkiler.

Yara izinin türünü bilmek, tedavi konusunda da yardımcı olur.

• Keloid yara izleri: Keloid izler genelde yaranın kendisinden daha büyük olurlar. Kabarık ve koyu renklidirler, yara iyileştikten sonra da büyümeye devam ederler. Yara noktasında çok fazla kolajen birikiminden dolayı ortaya çıkarlar. Keloidler hareketi etkileyen, ağrı ve kaşıntılara sebep olabilen yan etkilere sahiplerdir. Cilt tonu koyu olanlarda daha yaygındır ve zaman içerisinde azalmaz.
• Hipertrofik yara izi: Hipertrofik yara izleri de keloidler gibi çok fazla kolajen birikiminden dolayı oluşurlar. Genelde kabartılıdırlar ve rengi ciltten daha koyudur ama sadece yara bölgesini etkiler. Kaşıntılı veya ağrılı olabilir ancak cilt tamamen iyileştikçe bu şikayetler azalır. Zaman içerisinde daha az belirgin hale gelebilirler ama bu süreç genelde seneler sürer.
• Atrofik yara izi: Atrofik yara izi derideki çukurlar gibi görünürler. Cildin kolajen dokusunun hasarından kaynaklanır ve genelde sivilce ve su çiçeği gibi rahatsızlıkların sonucunda ortaya çıkar.
• Kontraktür Yara İzi: Bu iz türü cildin çok sıkı hale gelmesidir. Genelde yanık sonucunda olur ve ağrılı olabilir. Kasları ve altındaki sinirleri de etkileyebilir. Ayrıca etkilenen beden kısmının hareketlerini de bozabilir.
• İnce çizgili yara izleri: Bunlar küçük bir kesikten veya ameliyatlardan kalan izlerdir. Çizgi genelde zamanla solar ve düzleşir. Ancak bu süreç 2 yılı bulabilir ve ardından hafif bir leke bırakabilir. Birkaç ay boyunca kaşınması da mümkündür.
• Yaygın yara izi: Özellikle ameliyatlardan sonra çok görülür ve cerrahi kesik izinin esneyerek daha büyük hale gelmesi sonucunda oluşur. Genelde düz ve solgun izlerdir ve zaman içerisinde daha az fark edilir hale gelme eğilimleri vardır.

Basit Çözümler

Pek çok losyon, krem ve başka ürün üreticisi, yara izlerinin görüntüsünü azalttıklarını iddia ediyor ancak bu iddiaları kanıtlayacak kanıtlar pek mevcut değiller. Evde yara izini geçirmek isteyenlerin aşağıdaki seçenekleri değerlendirmeleri mümkün olabilir.

Silikon Jel

Silikon yeni yara izlerinin görünümünü azaltmaya yardımcı olabilir ancak eski yara izleri konusunda fayda sağlamaz. Çok uzun yıllardır kullanılan silikon kağıtları ve jellerinin yara izi oluşma sürecini engellediği ve görüntüyü iyileştirdiği belirtiliyor. Ayrıca ameliyat ve sakatlanmalardan sonra doktorunuz tedavi sürecinde bu jellerden yazabilir ancak reçetesiz olarak alıp kullanmak da mümkündür. Silikonun yan etki riski çok düşüktür ve genelde kolay ve ağrısız kullanım olanağı sunar.

Soğan Ekstresi

Yara izi tedavisi için bilinen en etkili doğal çözümlerden bir tanesi soğan ekstresidir. Bu ekstreye sahip olan ürünler reçetesiz olarak alınabiliyorlar. 2012 yılında yapılan bir araştırmaya göre yara izlerinin 4 hafta içerisinde yumuşayarak iyileşmelerine olanak tanıyor. Ayrıca 2020 yılında yapılan bir araştırmada 120 sezaryen geçirmiş olan kişiye 6 ay boyunca ya soğan ekstreli jel verilmiş ya da hiç bir şey verilmemiş. Jeli kullananların yara izlerinin daha az belirgin olduğu, renk değişiminin daha az olduğu ve yara bölgesine kan akışının daha iyi olduğu görülmüş.

Yara izini ne kadar erken tedavi ederseniz, sonuç o kadar iyi olur. Yara izi oluştuktan seneler sonra müdahale etmek, ev çözümleri ile çözüm bulmayı olanaksız kılacaktır. Bu tip izler için kortizon iğneleri ve mikro iğneleme gerekli olabilir. Bu yüzden yara izine oluşmaya başladığı anda müdahale etmek gerekir.

Kimyasal Peeling Ürünleri

Soyucu maddeler barındıran kremler, maskeler ve serumlar ölü cildin dış kısımlarının atılmasını sağlarlar ve böylece daha yumuşak bir görünüme yardımcı olurlar. Bu da özellikle sivilce izleri konusunda yardımcı olabilir. Aşağıdaki aktif bileşenler yara izlerinin görüntüsünü iyileştirebilirler:

• glikolik asit
• troklorasetik asit
• laktik asit
• alfa hidroksi ve beta hidroksi asit
• salisilik asit

Bir cildiye uzmanı ürünler konusunda yardımcı olabilir ve tedavi verebilir. Reçetesiz olanlar genelde doktorun uygulayacağı ürünlerden daha güçsüz olurlar. Ayrıca bu ürünleri kullananların 50 üstü korumaya sahip güneş kremlerinden kullanmaları gerekir.

İlginizi çekebilir: AHA ve BHA nedir?

Güneşten Korunma

Güneşten korunma sadece yara izlerini azaltmayacak, aynı zamanda yaraların yanmasına ve daha görünür olmalarına engel olacaktır. Yara dokusu güneş ışığına karşı hassastır ve kolayca yanabilir. Yara izi olanlar şunlara dikkat etmeliler:

• Ameliyat veya yaralanma geçirenler yara izlerini en az 18 ay boyunca güçlü bir güneş kremi ile korumalıdırlar.
• Krem dışarı çıkmadan 1 saat önce uygulanmalıdır.
• Şapka takmak yüz bölgesini korumakta yardımcı olacaktır.

İlginizi çekebilir: Gündüz koruyun, gece onarın: Cilt bakımında mutlaka bilmeniz gereken ipuçları

Makyaj

Tıbbi makyaj yara izlerinin görünümünün azaltılmasına yardımcı olacaktır. Yara izini ortadan kaldırmaz ancak onun sebep olduğu psikolojik etkiyi azaltabilir. Cildiye uzmanı şu şartları sağlayacak bir tıbbi makyaj önerecektir:

• yara izinin görünümünü azaltan
• lezyonu arttırmayan
• kişinin cilt tonuna ve hassasiyetine uyan
• diğer reçeteli ürünler ile etkileşime girmeyen
• cildin belli bölgelerine uygun olan
• kullanımı kolay olan

Ayrıca bu ürünlerin doğru kullanımı için bir eğitim de verilebilir.

Baskı Terapisi

Elastik bandajlar, basınçlı çoraplar ve diğer kıyafetler de yara üzerine baskı yaparak yara izini azaltabilirler. Ancak bu durum rahatsız edici olabilir ve kişinin bir fark görmesi için bunları 6-12 ay boyunca kullanması gerekebilir.

Diğer Çözümler

Yara izlerini geçirdiği söylenen pek çok başka çözüm var ancak bunların verimliliğine dair kanıtlar yok. Bunların bazıları şöyle:

• Aloe vera: Bazı çalışmalara göre aloe vera cildin nemli kalmasını sağlayabilir ve yaranın iyileşmesine yardımcı olabilir ancak yara izlerini geçirdiğine dair herhangi bir kanıt yok.
• Bal: Bilim insanları bazı kanıtlarda balın yaranın iyileşmesine yardımcı olduğunu görmüş durumdalar ancak yara izi oluşumunu önleme konusunda bir etkisinin olduğu düşünülmüyor.
• Bitkisel yağlar: Bir çalışmaya göre safran, zeytin ve bazı diğer bitkisel yağların bir karışımının keloid olmayan yara izleri konusunda yardımcı olduğu belirtiliyor ancak bu konuda daha fazla araştırma gerekiyor.
• E vitamini: Pek çok insan E vitamini kullanır ancak araştırmalara göre yara izi konusunda herhangi bir fark yaratmıyor.
• C vitamini: Bu antioksidan kolajen üretiminde rol oynar ama yara izleri konusunda yardımcı olup olmadığı bilinmiyor.

Bu bileşenler cildi yumuşatabilir ve sakinleştirebilirler ve kullanımları muhtemelen güvenlidir. Ancak yara izlerinin azaltımı konusunda yardımcı olup olmadıkları bilinmiyor.

Önleme

Eski yara izini geçirmek çok zor olabilir ancak yara izini iyileşme süreci içerisinde önlemek çok daha kolaydır. Genel öneriler şöyle:

• Bölgeyi temiz tutmak: Hafif bir sabun ve su, çoğu küçük kesik ve sıyrığa iyi gelir. Bölgeyi her gün en az bir defa temizleyin.
• Kurumasına izin vermemek: Çalışmalara göre nemli ortam yara dokusu oluşumu ihtimalini azaltıyor.
• Dikişleri önerilen şekilde aldırmak: Dikişlerin çok geç alınması veya çok erken alınmaları yara iyileşme sürecini bozar. Bu nedenle doktorunuzun önerilerini takip etmelisiniz.
• Vazelin kullanmak: Vazelin cildi nemli tutar ve kabuk oluşumuna engel olur.

İlginizi çekebilir: 8 doğal çözümle cilt lekeleri nasıl geçer?