Mizofoni (misophonia) nedir: Bazı seslere karşı aşırı duyarlı olabilir misiniz?

Seslere karşı aşırı duyarlı olduğunuzu düşünüyorsanız mizofoni ya da misophonia nedir, öğrenmenizde fayda var. Mesela başka insanlarla yemek yerken ağız şapırtısının sizi gereğinden fazla kızdırdığını fark ettiğiniz oldu mu? Çiğneme, kalemle oynama veya diğer küçük sesler, bazı insanları hiç rahatsız etmez. Ama misophonia (mizofoni, misofonya) rahatsızlığı olan kişiler için bu sesler can sıkıcı olmanın da ötesinde, dayanılmaz olabilir.

İlk olarak 2001 yılında bir durum olarak adlandırılan mizofoni, “sesten nefret etmek” anlamına gelen eski Yunanca bir kelime. Seçici ses duyarlılığı sendromu olarak da bilinen bu durum hem psikolojik hem de fizyolojik semptomlarla birlikte, beynin gerçek bir anormalliği. Yakın tarihli bir çalışmada MRI taramaları, mizofonisi olanların beyin yapısında ve tetikleyici sesleri duyduklarında, beyinlerinin tepki verme biçiminde belirgin bir farklılık olduğunu ortaya koydu. Sese karşı bu aşırı duyarlılık, günlük yaşamlarına müdahale edebilecek durumdaki kişilerde savaş ya da kaç tepkisine neden olur. Tetikleyici sesleri duyduklarında endişe, öfke ve panik hissedebilirler. Tüm bunlar kaçınma, izolasyon ve depresyona yol açabilir.

Mizofoni konusundaki araştırmalar hala nispeten yeni. Teşhis etme kriterleri de henüz tam anlamıyla bilinmiyor ancak bazı doktorlar bunu “Obsesif Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar” altına dahil etmeyi öneriyor. Eğer siz de misophonia hakkında daha fazlasını öğrenmek istiyorsanız yazımızı okumaya devam edin.

Mizofoni nedir?

Misophonia ne demek, aslında yukarıda açıkladık. Peki mizofoni nasıl bir hastalıktır? Misophonia’sı olan birinin bir tetikleyici duyduğunda veya gördüğünde ne hissettiğini anlamanın en iyi yolu, çoğu insan için rahatsız edici bir ses olan kara tahtaya tebeşir sürtüldüğünde çıkan sesten duyulan rahatsızlığı hayal etmek olabilir. Gerçekten sinirleriniz bozuluyor ve bir an önce sona ermesini istiyorsunuz. Çoğu insan için bu, nadiren olur. Ama mizofonisi olan insanlar, diğer insanların neredeyse hiç fark etmediği sesler nedeniyle bu hissi sık sık yaşayabilirler. Özetle, tetikleyici sesler kişiye berbat hissettirir. Oregon Odyoloji Kliniği’nde 20 yıldan fazla bir süredir mizofoni üzerinde çalışan bir odyolog olan Dr. Marsha Johnson’a göre, bu durumdaki insanlar, bilişsel olarak onları duyduklarının farkında bile olmadan seslere verilen tepkiyi deneyimlemeye başlıyorlar. Johnson bu durumu “olumsuz tepkilerin tsunamisi gibi” diyerek açıklıyor.

Mizofoni tetikleyicileri

Tetikleyici sesler, mizofonisi olan kişiler arasında farklılık gösterir ve zamanla değişebilir. En yaygın tetikleyiciler ise çiğnemek, yutmak, boğaz temizlemek, ağız şapırdatmak gibi diğer insanların ağzından gelen seslerdir. Diğer tetikleyiciler ise şunları içerebilir:

• Burnunu çekmek
• Yazı sesleri
• Hışırdayan kağıtlar
• Saatlerin tıklaması
• Araba kapılarının çarpması
• Kuşların, cırcır böceklerinin ve diğer hayvanların sesleri

Görüldüğü üzere hemen her ses potansiyel bir tetikleyici olabilir. Mizofonili bazı insanların ayak sallama, burun sürtme, saç savurma gibi görsel tetikleyicileri de vardır.

Mizofoni kimlerde görülür? Mizofoni neden olur?

Araştırmacılar, mizofoniye neyin neden olduğunu henüz bilmiyorlar. Yine de şu koşullara sahip olan kişilerde bu bozukluğun daha yüksek oranda ortaya çıktığı görülmekte:

• Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
• Anksiyete bozuklukları
• Tourette sendromu
• Kulak çınlaması (Tinnitus, kulaklarınızda çınlama gibi başka kimsenin duyamayacağı sesleri duyduğunuz farklı bir rahatsızlıktır.)

Mizofoni kendine özgü özelliklere sahip gibi görünüyor ancak diğer koşullarla da kesinlikle örtüşüyor. Yukarıdaki durumlara sahip çoğu insanda mizofoni de var ve ürettikleri semptomlar son derece benzer. Örneğin, mizofonisi olan endişeli bir kişi, tıpkı evde veya işteki stresli bir durumda hissedeceği gibi belirli bir gürültüyü duyduğunda da benzer şekilde kalp atışı, terleme vb. belirtiler yaşayabilir.

Hatta uzmanlar, yıllarca mizofoniye sahip insanlara anksiyete, fobiler ve diğer bozukluklar gibi yanlış teşhis konulduğuna dikkat çekiyor. Yine de misophonia, aşağıdakiler de dahil olmak üzere kendine has özellikleri olan benzersiz bir bozukluk:

• Misophonia, genellikle ergenlikten önce başlar ve ilk belirtiler en sık 9-12 yaşları arasında görülür.
• Kadınlarda daha fazla görülür.
• Misophonia’lı insanlar daha yüksek IQ’ya sahip olma eğilimindedir.
• İlk tetikleme sesi tipik olarak bir ebeveyn veya aile üyesinden gelen sözlü bir sestir ve zamanla yeni tetikleyiciler ortaya çıkar.
• Genellikle ailelerde ortaya çıktığı için genetik bir bileşen olması muhtemeldir.

Misophonia belirtileri

Misophonia nedir açıkladıktan sonra misophonia belirtilerine değinelim. Misophonia’nın birincil belirtisi, diğer insanların belirli sesler çıkarmasına karşı duyulan aşırı bir tepkidir. Bu belirtileri şöyle sıralayabiliriz:

• Kızgınlık
• Kaçınma
• Sıkıntı
• İğrenme
• Sözlü veya fiziksel saldırganlık

Misophonia’sı olan bir kişinin bu tetikleyicilere verdiği tepkiye genellikle “otonom” denir ve bazen vücudun “dövüş ya da kaç” tepkisiyle karşılaştırılır. Savaş ya da kaç tepkisi aynı zamanda akut stres tepkisi olarak da adlandırılır. Bu, vücudun tehdit edici olduğunu düşündüğü bir duruma tepki vermesinin doğal yoludur. Bu yanıtın bir parçası olarak vücutta bir dizi olay gerçekleşir:

• Adrenalin ve norepinefrin hormonları salgılanır.
• Kalp atış hızı ve solunum hızı artar.
• Kaslar gerilir.
• Kan damarları daralır.
• Gözbebekleri genişler.
• Uyanıklık ve farkındalık artışı yaşanır.

Araştırmalar, mizofonili kişilerin ayrıca artan kan basıncı, kalp atışı ve vücut ısısı yaşadıklarını da gösteriyor. Tüm bu tepkiler, vücudun tehdit edici uyarana tepki vermeye hazırlanma şeklidir. Misophonia’lı bir kişinin neden tetikleyici bir sese benzer şekilde tepki verdiği tam olarak bilinmese de araştırmacılar bu tepkinin istemsiz olduğuna inanmakta.

Bu kronik rahatsızlığa sahip kişiler, tetikleyici seslere tepki olarak genellikle panik, öfke ve endişe duyduklarını bildirirler. Misophonia’lı insanlar, tetikleyici seslere maruz kalmaktan kaçınmak için çok çaba sarf edebilirler. Kendilerini sosyal olarak izole edebilir veya ilginç başa çıkma mekanizmaları icat edebilirler. Bazıları, tetikleyici sesleri bastırmak için kulaklık takabilir veya başka sesler çıkarabilir.

Mizofoni nasıl geçer?

Mizofon nedir sorusundan sonra en çok merak edilen soru bu olsa gerek. Çeşitli seslere karşı aşırı tepki duyan birçok kişi, misofonya nasıl geçer, merak ediyor. Şu anda mizofoni için yerleşik bir tedavi yok. Bununla birlikte, faydalı olabilecek bazı tedavi seçenekleri şunlar:

• Bilişsel davranışçı terapi (CBT): Bu yaklaşım, insanların tipik olarak bir yanıtı tetikleyen seslerle bazı olumsuz düşünceleri ve çağrışımları değiştirmesine yardımcı olabilir.
• İlaçlar: Misophonia’yı tedavi etmek için onaylanmış bir ilaç bulunmamakla birlikte anksiyete veya depresyon gibi birlikte ortaya çıkan durumları tedavi etmek için ilaçlar reçete edilebilir.
• Tinnitus yeniden eğitim terapisi (TRT): Bu yaklaşım, dikkati dağıtan sesler üretmek için bir cihaz takmayı, insanlara sesleri görmezden gelmeyi öğretmek için terapiyi ve otomatik stres tepkisini en aza indirmek için gevşeme tekniklerini içerir.

Misophonia ile baş etme yolları

Ayrıca misophonia semptomlarını yönetmenize yardımcı olabilecek yaşam tarzı değişiklikleri, başa çıkma stratejileri ve gevşeme teknikleri de var. İşte yapabileceklerinizden bazıları:

• Tetikleyici sese maruz kalacağınız durumlarda kulak tıkacı takmak,
• Belirli sesleri engellemeye yardımcı olması için beyaz gürültü makinesi kullanmak,
• Bunalmış hissetmeye başlamanız durumunda kulaklık takmak,
• Biraz arka plan gürültüsü için müziği veya televizyonu açmak,
• Stres yönetimi teknikleri uygulamak,
• Ayarlarınızı, tetikleyici seslere daha az sıklıkta maruz kalacağınız şekilde ayarlamak.
• Odadan çıkmak veya derin nefes alma veya görselleştirme gibi bir gevşeme tekniği uygulamak,
• Bir patlamanın yakın olduğunu hissettiğiniz zamanlar için bir planınızın olması.

Misophonia nedir açıkladık. Tüm bu öneriler mizofoni çözüm başlığı altında da değerlendirilebilir. Eğer siz de çeşitli seslere karşı aşırı duyarlı olduğunuzu düşünüyorsanız ve bu durum yaşam kalitenizi düşüyorsa bir akıl sağlığı uzmanından destek almayı unutmayın.

İlginizi çekebilir: Hamilelik ve doğum korkusu tokofobi hakkında tüm merak edilenler