Masal nedir? Masallar, olağanüstü özelliklere sahip anonim anlatılardır. Ancak “her masal olağanüstü özelliklere sahip olmalıdır” diye bir kural yoktur, bazı masallar günlük hayatta karşılaşılabilecek sıradan olayları konu edinebilir. Şekil değiştirme, öldükten sonra dirilme, masallarda görülen olağanüstülüklere örnektir.
Masalların kahramanları ya da masalda geçen yardımcı karakterler (bir hayvan ya da insan olabilir) olağanüstü özelliklere sahip olabilirler. Masalların kahramanları genel olarak sıradan insanlar, olağanüstü özelliklere sahip insanlar, hayvanlar, cadı, dev, cin, peri, ejderha, zümrüdü anka vb. gibi olağanüstü varlıklardır.
Bütün masallarda, iyilik ve kötülüğün, güzellik ve çirkinliğin, zenginlik ve yoksulluğun, bir başka deyişle olumlu ile olumsuzun mücadelesi anlatılır.
Masallar hem gerçek hem de gerçek olmayan mekânda geçer. Masallarda kullanılan kırk gün, üç gün, üç yıl; “evvel zaman içinde”, “pireler berber develer tellal iken” gibi söz kalıpları masalların zamanının belirsiz olduğunu gösterir.
Masallar ne işe yarar?
- Masallar eğlendirir, hoşça vakit geçirmemizi sağlar. Radyo, televizyon, sinema ve internet, masalların yeni bağlamlarıdır. Bu mecralarda masallar yeniden şekillenerek film, müzik, dizi gibi farklı biçimlerde karşımıza çıkar. Bu da medya ve eğlence arasında günümüzde var olan güçlü ilişkinin önemli bir parçasının da masallar olduğunu gösterir.
- Masallar eğitir ve kültürün genç kuşaklara aktarılmasını sağlar. 1970’li yıllarda masalların anlatıldığı radyo programları, günümüzde masalların kullanıldığı çizgi filmler gibi aracılarla çocukların eğitimi amaçlanmaktadır. Masalların icra ortamları değişse bile masalların eğitim işlevini sürdürmekte olduğunun göstergesidir.
- Masallar kişisel baskılardan kurtarır. Masallar simgesel yolculuklardır. Judith Malika Liberman ve onun gibi masal anlatıcıları kendi kendimizde içimizdeki düğümleri çözmemize destek olan harika masallar anlatır. Judith Malika Liberman’ın “Masal Terapi” ve “Masallarla Yola Çık” kitapları; bize ilham vermek, bizi harekete geçirmek, dünyayla bağlantılarımızı sağlamlaştırmak için muhteşem bir araç. Judith Malika Liberman’ın “Masallarla Yola Çık” kitabından kısa bir bölüm aşağıda yer alıyor. Kitabı tavsiye ederim.“Masallar nereden geldi? Onları ilk kim anlattı?
Masalları ilk bir kadın anlattı.
Peki, o kadına kim anlattı?
Bir çocuk anlattı.
Henüz bu dünyaya ilk adımını atmamış bir çocuk.
Ya o çocuğa kim anlattı?
Sessizlik anlattı, sessizlik.”
Meleğin parmak izi
Meşhur bir sır var. O kadar sık anlatılıp tekrarlanmış ki, artık sır olmaktan çıkmış, ama hala gizemini koruyor. Ne kadar bildiğimiz mühim değil, bu hayatla ilgili her zaman hayretler içinde ağzımızı açık bırakacak gerçekler var. Bu sır yüzlerce yıl önce ateşin çevresinde çocuklara fısıldandı. Zaman da değişti, bizim hayata dair bilgilerimiz de, ama bu masal tohumu hala uyku vaktinde fısıldanır. Bir hayli kitabın sayfalarının arasında yerini bulur, bu kitap dahil.
Ben onu bizi dürterek uyandırmaya çalışan evrenin eli gibi sakin bir hatırlatma olarak görüyorum. Sana bu masal tohumunu anlatacağım. Eğer bahçende yetişirse bırak çiçek açsın. Eğer sana tohum verirse onları başkalarının bahçesine de ek.
Ta ana rahminde yüzdüğün zamanı hatırla. O zaman, dünyayı anlamak için kullandığımız duyuların yedi kapısı kapalıydı: Gözler, kulaklar, ağız ve burun delikleri. Ama o zaman açık olup da şimdi kapalı olan bir kapı vardı. Tam başının üzerinde kafatasın açıktı. Tamamen açık değil de, daha ziyade bir çatlak gibi. Böyle çatlaklardan girer ışık içeri. Rahimde de böyleydi. Kafatasındaki aralık ışıkla, evrenle ve hakikatle bağlantını sağlıyordu. Annenin rahmindeyken her şeyle bağlantıdaydın. Evrenin dengesini, mucizesini, her şeyin bağlantısını kemiklerinde hissediyordun.
Sonra doğdun; suyu terk ettin, havaya çıktın ve ilk nefesinle çığlık attın. Tüm dünyaya söylemek istedin. Hepsini, insanoğlunun körleştiği bütün gerçekleri açığa vurmak istedin. O zaman melek geldi. Usulca yanına uçtu ve parmağını dudaklarına bastırarak seni susturdu.
O anda, parmağını senin dudaklarına bastırdığında her şeyi unuttun. Her şey silindi. Melek sana hiçbir şey bırakmadı. Sadece, bastırdığı parmağın izi kaldı geriye dudaklarınla burnun arasında. Bazılarımızda bu iz daha derindir, çünkü bazılarımız her şeyi anlatmaya o kadar hevesliydi ki susmaya, unutmaya direndi. Bu yüzden melek daha derine bastırmak zorunda kaldı ve yüzlerinde daha derin bir iz bıraktı. Parmağını bu ize koy ve bil ki sana da dokundu. Bu izi; ışığın var olduğunu, doğmadan önce onu bildiğini ve hayat denen yolculuğun her şeyi yeniden keşfetmek olduğunu sana hatırlatmak için bıraktı.
Sevgiler…
Referanslar:
1.Masal nedir? Nasıl tanımlanır? Murat Yayınları. https://muratyayinlari.com/storage/catalogs/0869698001519983167.pdf Erişim tarihi: 22.09.2019.
2.Liberman JM. Masallarla Yola Çık. Hep Kitap. 2017. ISBN 978-605-192-121-1.
İlginizi çekebilir: Gülerek vücudunuzu ve ruhunuzu rahatlatın: Kahkaha yogası