Başkalarının iyiliği için kendinizi aşırı derecede zorluyor musunuz? Diğer insanlara yardımcı olmak için benliğinizi çoğu zaman geri planda mı bırakıyorsunuz? Eğer bu sorulara olumlu dönüş yapıyorsanız kurtarıcı kompleksi olarak bilinen duruma sahip olduğunuzu söyleyebiliriz. Bu yazımızda, kurtarıcı kompleksinin ne olduğunu, belirtilerini, neden ortaya çıktığını ve bu durumla başa çıkma stratejilerini sizler için kaleme aldık.
Kurtarıcı kompleksi nedir?
Beyaz şövalye sendromu ve mesih kompleksi olarak da bilinen kurtarıcı kompleksi, kişinin bireysel ihtiyaçlarını ihmal etme pahasına başkalarını sürekli olarak ‘’kurtarma’’ ihtiyacı duyması olarak tanımlanıyor. Bu durum, diğer insanların sorunlarını çözüme kavuşturma konusunda geliştirilen takıntıyı yansıtıyor.
Kurtarıcı kompleksi, basit bir yardımseverlik anlamına gelmiyor. Bu durum, yardım etme eylemini kimliğin ve öz değerin temeli haline getiriyor. Ne yazık ki, bu durum hem kurtarıcıya hem de kurtarılana zarar veriyor; kendisine düzenli olarak yardım edilen kişi sorumluluk almayı öğrenemeyerek birine bağımlı hale gelirken kurtarıcı da sürekli verici olduğundan ötürü tükenmişliğe kapılıyor. Bu durum, bir tarafın kişisel gelişimini engellerken öbür kişinin de karşı tarafın iyileşememesi durumunda hayal kırıklığı yaşamasına yol açıyor.
Kurtarıcı kompleksinin belirtileri nelerdir?
Kurtarıcı kompleksinin pek çok belirtisi bulunuyor ve bu belirtilerin çoğu birbiriyle örtüşüyor. Şimdi, bu durumun en yaygın belirtilerini sizinle paylaşmak istiyoruz:
- Zor durumdaki insanlara çekilmek: Psikolog Ramone Ford, bu durumu deneyimleyen insanların her zaman kanadı kırık bir kuş aradığını söylüyor. Zor durumda olan kişiler, mesih kompleksine sahip bireyler için biçilmiş birer kaftan olup başkalarını kurtarma dürtüsünü besliyor.
- İnsan ilişkilerinde tükenmişlik yaşamak: Bu durum, hep karşı tarafa vermeye sebep olduğu için kişinin tükenmesine ve ilişkilerde kendini yorgun hissetmesine yol açıyor.
- Sürekli başkalarını değiştirmeye çalışmak: Kurtarıcı kompleksi, başkalarını değiştirmek ve iyileştirmek için adım atmaya neden oluyor. Bu durum sonucunda da sürekli başkası tarafından sorunlarının çözüldüğünü fark eden taraf kendini geliştirmekten uzaklaşıyor.
- Aşırı kişisel fedakarlıklar yapmak: Bu durum, zamandan, enerjiden ve diğer kaynaklardan sürekli vermeyi kapsıyor. Bu vericilik, gereğinden fazla fedakarlığı somutlaştırarak uzun vadede daha kötü bir duruma düşmeye sebep oluyor.
- Tek taraflı ilişkilerin içinde kalmak: Psikolog Ford, beyaz şövalye sendromunun birden fazla kişinin alıcı rolünü üstlendiği sağlıksız bir ilişki ağına düşülmesine neden olduğunu belirtiyor. Kısacası, bu durum yüzünden kişinin etrafı sadece alıcılarla çevriliyor ve ilişkilerde sağlıklı sınırlar çizmek imkansız hale geliyor.
- Her şeyi çözme ihtiyacı duymak: Kurtarıcı kompleksine sahip insan, her sorunu kendisinin çözmesi gerektiğini düşünerek benliğine gereksiz bir baskı uyguluyor. Bu baskı da kişinin asla yeterince şey yapamadığı hissini geliştirmesine yol açıyor.
Kurtarıcı kompleksi neden deneyimlenir?
Kurtarıcı kompleksi, eski deneyimlere, yetiştirilme tarzına ve içsel psikolojik ihtiyaçlara dayanabiliyor. Bir günde oluşmayan bu durum, çoğu zaman hayatta kalmak veya değerli hissetmek için geliştirilen bir başa çıkma mekanizması olarak doğuyor.
Çocukluk dönemindeki aile dinamikleri, bu durumu şekillendirebiliyor; çocukken ebeveynlerine veya kardeşlerine bakmak zorunda kalan kişiler, sevgiyi hizmet etmek ve sorumluluk almakla eşleştirebiliyorlar. Bu durum da yetişkinlik döneminde kurtarıcı kompleksini açığa çıkarabiliyor.
Çocukluk travmalarına ek olarak, düşük öz değer ve yetersizlik hissi de bu durumu destekleyebiliyor. Ayrıca, bireysel dertlerden kaçma isteği ve kontrol ihtiyacı da yaygın belirtiler arasında yer alıyor.
Kurtarıcı kompleksiyle nasıl başa çıkabilirsiniz?
Eğer kurtarıcı kompleksine sahip olduğunuzu düşünüyorsanız aşağıdaki stratejileri uygulayabilirsiniz:
- Kontrol alanınızın farkına varın: İlk olarak, sadece kendi davranışlarınızı kontrol edebileceğinizi fark etmelisiniz. Başkalarının hayatlarını ve onların davranışlarının sonuçlarını kontrol edemeyeceğinizi sık sık kendinize hatırlatın.
- Önce kendinize yardım edin: Diğer insanlara ayırdığınız zaman ve enerjiyi benliğinize yönlendirin. Bu strateji için sizi yenileyen aktivitelere vakit ayırmaya özen gösterebilirsiniz.
- Karşı tarafın ihtiyaçlarını sorun: Karşınızdaki kişinin neye ihtiyacı olduğunu tahmin etmek yerine ona ‘’Sana nasıl yardım edebilirim?’’ diye sorun. Bu soru aracılığıyla, karşı tarafın varsaydığınız gibi bir yardıma ihtiyacı olmadığını fark edebilirsiniz.
- Pasif bir yaklaşım benimseyin: Durumu tamamen kontrol etmek yerine, karşınızdakine ihtiyacı olduğu zaman yanında olacağınızı hissettirebilirsiniz. Kısacası, karşı tarafın yardımı ne zaman ve nasıl isteyeceğine kendisinin karar vermesine olanak tanımalısınız.
- Vericiliğinizi sınırlandırın: Yardım etme ihtiyacınızı doyurmak için sınırları belli olan gönüllülük faaliyetlerine katılabilirsiniz. Bu sayede, bireysel ilişkilerinizde aşırıya kaçmadan yardımseverliğinizi sergileyebilirsiniz.
- Terapiye başvurun: Kurtarıcı kompleksiyle tek başınıza mücadele edemediğinizi düşünüyorsanız alanında uzman bir kişiden destek alabilirsiniz. Profesyonel destek, bu davranışın kökenini anlamanıza, sağlıklı sınırlar koymanıza ve öz değerinizi verici olmaktan uzaklaştırmanıza yardım edebilir.
İlginizi çekebilir: İlişkide fedakarlık: Partneriniz için kendinizden ödün vermeniz ve vermemeniz gereken şeyler