Eski bir arkadaşla hiç efor sarf etmeden tekrar bağ kurmak, kişiliğimizin zaman içerisinde ne kadar az değiştiğini gösteriyor. Ancak yine de değişim ve kendimizi iyileştirmek için arzumuz da olabilir. Ayrıca kişiliğimizin aldığı bazı yaralardan kurtulmak için çaba da gösterebiliriz.
Yeni bir incelemeye göre kişilik değişimlerini ortaya çıkaran veya engelleyen faktörler mevcutlar. Bu nedenle bu tip değişimlerin gerçekleşebilmesi için bir tür yol haritası ortaya koyuyor ve ayrıca kalıcı değişimleri zorlu hale getiren engeller hakkında bilgi verirken, onların üstesinden gelme konusunda da yardımcı oluyor.
Kişiliklerimiz hayatta istediğimizin şeylere erişim konusunda sınırlar koyabilirler. Daha az yalnız, daha az kaygılı, daha başarılı veya basitçe daha mutlu olmak isteyebiliriz. Mevcut kişiliğimiz ise bunları elde edebilmek için yetersiz kalabilir. İncelemenin en önemli noktalarından bir tanesi, kişiliğin uzun vadede görece dengede kalmasına rağmen asla donmaması ve bu nedenle yaşam boyunca değiştirilebilir olmasıdır. Bu nedenle olduğumuz kişiyi tamamen değiştirmemiz mümkün olmayabilir ancak yine de bazı modifikasyonlar yapma imkanımız vardır.
Dört mekanizma
Çalışmanın yazarlarına göre kişilik değişiminde dört mekanizma mevcut ve bunlar anlaşılmazlarsa engellenmeye yol açarlar.
Bunlar şöyle:
- Ön gereklilikler – kendinizi değişime hazırlamak
- Tetikleyiciler – çevrenizi değişime hazırlamak
- Güçlendiriciler – çevrenizi değişimi güçlendirmek için düzenlemek
- Bütünleyiciler – değişimi olabildiğince çok yerde uygular hale gelin
Temel olarak bu dördünün hedefi, kişinin yeni kişilik alışkanlıkları kazanarak bunların otomatik hale gelmesini sağlamasıdır. Ancak başlamadan önce kişiliğin yönleri tanımlanmalılar, hangilerinin değişmesi istendiği gözden geçirilmeli ve bu değişimi tetikleyecek, güçlendirecek ve bütünleyecek şeyler tespit edilmeliler. Bu da kolay bir iş değil.
Mevcut davranışlarınıza derinlemesine bakış atabilecek ve önerecek şeyleri olan insanlar, değişimi gerçekleştirmeniz konusunda size motivasyon da verebilir, tetikleyici ve güçlendirici olarak görev yapabilirler. Bu süreçte kişiliğin olduğu dengede kalmasını sağlayan mekanizmalar azaltılmalılar. Yani düzenli çevre, iç görü yoksunluğu bertaraf edilmeli, istediğiniz kişilikle bağlantılı ön koşullar, tetikleyiciler, güçlendiriciler ve bütünleyiciler devreye sokulmalılar.
1. Gerçekten yapana kadar -mış gibi davranın
Araştırmaya göre bu sürecin en önemli kısmı gerçekten davrandığımız şekilde düşünene kadar, en azından sahte de olsa istediğimiz şekilde davranmak. Yani, örneğin kaygı hisseden bir insansanız, kaygılı değilmiş gibi davranarak zihin ve bedeninizin bu yeni tepkiye alışmasına yardımcı olabilirsiniz. Zaman içerisinde bu sahte de olsa davranış, daha doğal hissettirmeye başlayacaktır. Böylelikle yeni kişiliğinizi hiç çekinmeden uygulayabilir, güçlendirebilir, hayatınızın bütününe katabilirsiniz ve zaman içerisinde onu benimseyeceğiniz kesindir.
2. Kendinizi eleştirmenin yardımı olmaz
Bu uygulama temel olarak mindfulness uygulamasından çok farklı değil. Mindfulnessda, insanlar dikkatlerini ne hissettikleri ve düşündüklerine verirlerse, bunları bilinçsiz şekilde uygulamazlar denilir ve böylece bilinçli şekilde davranmaya odaklanırlar.
Aynısı kişilik değişiminde de geçerli. Nereye gitmek istediğimize ne kadar odaklanırsak, ve bunu yaparken yetersiz kaldığımızda kendimizi eleştirmekten kaçınırsak, istenen değişimi yaratabiliriz. Bu süreç yürümek gibidir. Bebek ilk olarak yürümeye çalışır ve düşer, ancak zaman içerisinde kalkıp tekrar yürüyerek süreci tamamlar.
3. İç motivasyonlu değişim önemli
Kişilik değişiminin içten gelmesi ve dış baskılardan kaynaklanmaması önemlidir. Eğer sosyal olarak değerli diye dışadönük bir insan olmaya çalışıyorsanız, yani bu çabanın sebebi sizin için kişisel bir anlam ifade etmiyorsa, bu değişimi sürdürmeniz çok zor olacaktır. Ayrıca iç motivasyon kişisel hedefler koymak ve psikolojik sağlık için de önemli bir noktadır.
4. Pozitif doğaçlama değişimleri yakalamak
Hayatta ortaya çıkan ilham verici bir deneyim, bir anda beklenmedik pozitif bir tepkinin ortaya çıkmasını sağlayabilir. Örneğin çocuğunuzun doğumu veya bir kişisel zorluğu aşmak bunlar arasındadır. Maalesef yaşamı değiştiren bu olayların etkisi zamanla azalır çünkü onları destekleyecek bir şey yoktur.
Dolayısıyla böyle bir değişim ortaya çıktığında bunun farkına varmak, bu değişime neyin sebep olduğunu incelemek ve onu kendi kimliğinize katmak önemlidir. Ayrıca hayatı etkileyen bu olayın ardından kişilik üzerindeki koruyucu mekanizma da gevşetilmelidir. Dolayısıyla değişimin sürmesi için ön koşulları, tetikleyicileri, güçlendiricileri ve bütünleyicileri devreye almak gerekir.
Burada en temel nokta güçlendiriciler, yani çevrenizi kişiliğinizde beklediğiniz değişime göre düzenlemek. Dolayısıyla hayatınızı değişimi cesaretlendiren şeylerle doldurmayı unutmamalısınız.
Kaynak: medicalnewstoday
İlginizi çekebilir: Kişilik tipleri ve özellikleri: Hangi kişilik tipine sahipsiniz ve bu ne anlama geliyor?