Kendi sınırlarınızı gözetmek deyince aklınızda neler canlanıyor? Benim gözümde sanki başkaları tarafından ısrarla istila edilmeye çalışılan kalemi savunmak gibi bir senaryo canlanıyor. Benim kalem, gerçekten benim sınırlarımı, benim güvenli alanımı ifade ediyor. Peki, kalemi savunmak, yani sınırlarımı korumak ne anlama geliyor?
Sınırlar konusu tek seferde açıklanıp çözülemeyecek kadar kapsamlı bir konu olsa da, bu yazımda giriş niteliğinde sınırlarımızın çeşitlerine ve sınırlarımızı belirli kılmanın hayatımıza olası etkilerine değineceğim. Söz konusu sınırlar olunca akla gelen ilk kavramlardan biri güven olur. Sınırlar kendimizi güvende hissetmekle çok yakından ilişkilidir. Güvenin yanına bir tane daha kavram eklemek gerekirse buna da ihtiyaçlar diyebiliriz. Kendi ihtiyaçlarımızı belirlemeye başladığımızda sınırlarımız kendiliğinden belirlenmeye başlar.
Öncelikle fiziksel sınırlarımız, yani bedenimiz ve birtakım fiziksel ihtiyaçlarımız var. Fiziksel ihtiyaçlarımızın karşılandığının farkında olmak yetişkin olarak bizim sorumluluğumuzda. Örneğin, ben doyduğum halde daha fazla yemeye zorlanırsam veya biri bana izin verdiğimden fazla yaklaşmak isterse (bu fiziksel yakınlık kurmak isteyen biri veya tıklım tıkış bir toplu taşıma aracında burnumun dibine kadar gelmiş biri olabilir) bu durumlarda fiziksel sınırlarımın ihlal edildiğini anlarım. Fiziksel sınırlarımız zorlandığında bunu nispeten daha rahat fark edebiliyorken, duygusal sınırlarımız zorlandığında bunu o kadar kolay fark edemeyebiliriz. Örneğin arkadaş grubumuza uyum sağlamak adına, sevdiğimiz insanla çatışma yaşamamak adına, başkalarına karşı ayıp etmemek adına zaman zaman istemeyerek bazı davranışlar gerçekleştirebiliriz. Nerede durmak istediğim konusunda net olmam, beni böyle bir duruma düşmekten kurtarabilir.
Sınırlarımızın aşıldığının en büyük göstergesi öfke duygusudur. Öfkelendiğimizi hissetmek bu noktada çok kıymetlidir… Bize sınırlarımızla ilgili neler anlattığına bakmayı deneyebiliriz. Bizim isteğimiz dışında çevremizdekilerin hakkımızda yorum yapması, kararlarımıza karışması, sormadığımız halde fikir beyan etmesi söz konusu olduğunda sinirleniriz. Canımız çok yandığında “Ay, bu kadarcık şeyden insanın canı acır mı?”, çok yorulduğumuzda “Ben sabahtan akşama kadar şunu, bunu yapıyorum, amma çabuk yoruldun!” tepkilerini almak kapasitemize ve sınırlarımıza saygı duyulmadığını gösterir. Sınırsızlığın kabul gördüğü ve sınırların çoğu zaman iç içe geçtiği ilişkiler yaşanan toplumumuzda kendi sınırlarımızı gözetmek oldukça önemli hale geliyor.
Kendi sınırlarımızı araştırmak ve keşfetmek oldukça önemli. Nerede durmayı tercih ediyorum bunu bilebilirsem, ancak o zaman sınırım aşıldığında bunu fark edebilirim. Bir diğer açıdan baktığımızda, eğer ben kendi sınırlarımı belirleyip bunları ortaya koymazsam, başkaları bunu benim yerime yapacaktır. Kendimle ilgili sınırların başkaları tarafından belirlenmesine izin verdiğimde ise belki uyumlu olurum, akıllı-uslu olurum, ancak kendim olmaktan vazgeçmiş olurum. Kendi ihtiyaçlarımı bilemem ve karşılayamam, kendi duygularıma duyarsızlaşabilirim veya biriktirdiklerim hiç olmadık yerde öfke patlaması şeklinde kendini gösterebilir. Oysa sınırlarımın farkında olup sınır ihlali yaşadığımı fark ettiğimde tepkimi gösterirsem, sağlıklı bir yerden kendimi ifade etmiş ve kendiliğimi ortaya koymuş olurum.
Kendi alanımızı, yani sınırlarımızı belirlemek merak etmek ile başlar. Bana ne iyi geliyor, ne iyi gelmiyor? Bu bana uyuyor mu, uymuyor mu? Ben hayatıma neyi almak, neyi almamak istiyorum? Bana iyi gelmeyen şeyler konusunda nasıl sınır koyacağım? Kale benzetmesine geri dönecek olursak sınırlarımızı belirleyip kendimizi ifade etme cesaretini gösterebildiğimiz zaman, bize iyi gelen şeyleri içeri alıp iyi gelmeyen şeyleri dışarıda bırakabilir ve böylece kendi kalemizde güvenle yaşayabiliriz.
Dilerseniz @dorecoaching Instagram hesabını takip ederek paylaşımlarımı görebilir, benimle iletişime geçebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Başkası için yaşamayı bırakıp gerçek benliğimize nasıl yaklaşırız?