İnsan cildi yaralandığında, yaranın üzerinde yara dokusu adı verilen fibröz bir doku oluşur ve böylelikle yara bölgesinin korunması ve onarılması sağlanır. Bazı vakalarda ise fazladan yara dokusu gelişir ve bunun sonucunda keloid adı verilen pürüzsüz, sert oluşumlar ortaya çıkarlar.
Keloidler orijinal yaradan çok daha büyük olabilirler. Genelde göğüs, omuz, kulak kepçeleri ve yanaklar gibi bölgelerde ortaya çıkarlar fakat bedenin herhangi bir yerinde de ortaya çıkabilirler.
Keloidler sağlığa zararlı değillerdir ama bazı estetik kaygılara sebep olabilirler.
Keloid Belirtileri
Keloidler yara dokusunun aşırı gelişiminden kaynaklanırlar. Yaranın kendisinden çok daha büyük hale gelme eğilimleri vardır. Tamamen gelişmeleri haftalar ve hatta aylar sürebilir.
Keloid belirtileri şöyledir:
- et rengi, pembe veya kırmızı lokal bir bölge
- deri üstünde çıkıntı yapan kitleli bir görünüm
- yara dokusuyla zaman içerisinde gelişim ve büyüme gösteren bir bölge
- deride kaşıntılı bir fazlalık
Keloid yara izleri kaşıntılı olabilirler ancak genelde sağlığa zararlı değillerdir. Rahatsızlık, gerginlik veya kıyafetlerin bir şekilde sürtünmesinden dolayı tahriş hissedebilirsiniz.
Keloid yara izleri bedende çok geniş bir alan kaplayabilirler ancak bu genelde nadirdir. Olduğu zaman sertleşmiş ve sıkı yara dokusu hareketliliği kısıtlayabilir.
Keloidler genelde sağlık değil de estetik probleme sebep olurlar. Çok büyükse veya çok görünür bir yerdeyse moralinizi bozabilir.
Keloidin Sebepleri
Pek çok cilt yaralanması keloid tipi yara izlerine sebep olabilir. Bunlar arasında şunlar var:
- sivilce yaraları
- yanıklar
- su çiçeği izleri
- kulak deldirme
- sürtmeler
- cerrahi kesik bölgeleri
- aşı bölgeleri
İnsanların %10’u kadarının keloid sahibi oldukları tahmin ediliyor. Erkek ve kadınlarda ortaya çıkma oranları eşit. Koyu ten rengine sahip insanlarda ortaya çıkma ihtimali daha fazla.
Keloid oluşumu ile bağlantılı diğer risk faktörleri şöyle:
- Asya kökenli olmak
- Latino kökenli olmak
- hamile olmak
- 30 yaşından genç olmak
Keloidlerde kalıtımsal bir faktör de vardır. Yani ebeveynlerinizden bir veya iki tanesinde varsa sizde olma ihtimali de daha fazladır.
Yapılan bir çalışmaya göre AHNAK olarak bilinen bir gen kimlerde keloid ortaya çıkıp çıkmayacağı konusunda belirleyici rol oynuyor. Araştırmacılara göre AHNAK genine sahip olanlarda keloid tipi yara izi ortaya çıkma ihtimali daha fazla.
Eğer keloide eğiliminiz olduğunu biliyorsanız gereksiz ameliyatlardan, piercing gibi ürünlerden ve dövmelerden kaçınmak isteyebilirsiniz.
Keloid ve Hipertrofik Yara İzlerinin Farkı
Keloidler bazen hipertrofik adı verilen diğer yara izi türü ile karıştırılır. Bunlar pembe ile kahverengi renklerine sahip olabilen düz yara izleridirler. Keloidin aksine hipertrofik yara izleri daha küçüktürler ve zamanla geçebilirler.
Hipertrofik yara izleri etnik köken veya cinsiyet farketmeksizin eşit oranda görülürler ve çeşitli fiziksel ve kimyasal kaynaklı yaralanmalardan dolayı oluşabilirler.
Keloid İçin Evde Tedavi Nasıl Olur?
Keloid tedavisi kararı zorlu olabilir. Keloid genelde bedenin kendini tamir etme çabasının bir sonucudur. Keloid alındıktan sonra yara dokusu tekrar gelişebilir ve bazen eskisinden daha da büyük hale gelir.
Herhangi bir tıbbi operasyona girmeden önce evde tedaviyi deneyebilirsiniz. Nemlendirici yağlar dokunun yumuşak kalmasına yardımcı olabilirler. Bunlar yara izininin daha kötü hale gelmesine engel olabilir ve boyutunun küçük kalmasına yardımcı olabilirler. Keloidlerin zamanla küçülme ve düzleşme eğilimleri vardır ve tedavi olmaksızın bile kendi kendilerine iyileşebilirler.
Doktorunuz ilk olarak silikon pedler, basınç uygulayan kıyafetler, iğneler gibi çok müdahaleci olmayan yöntemleri önerecektir. Özellikle yeni yara izlerinde çok müdahaleci olmak gerekmez. Bu tedavilerin etkili olmaları için düzenli ve dikkatli şekilde uygulanmaları gerekir ve tedavi süreci genelde en az üç ay sürer.
Keloid Ameliyatı
Çok büyük keloid vakalarında veya eski keloid izlerinde cerrahi operasyon tercih edilebilir. Ancak ameliyattan sonra keloidin geri dönme oranı yüksektir. Fakat faydaları risklerinden daha fazla olabilir.
Kriyocerrahi keloid için en etkili operasyon türlerinden birisidir. Temel olarak keloid dokusunun sıvı nitrojen kullanılarak dondurulması mantığıyla çalışır.
Doktor ameliyattan sonra inflamasyonu azaltmak ve keloidin geri dönmesine engel olmak için kortikosteroid iğneleri kullanmanızı da önerebilir.
Keloid İçin Lazer Tedavisi
Keloid gibi bazı yara izi türlerinde doktor lazer tedavisi önerebilir. Bu tedavide keloid ve çevresindeki deri bölgesine yüksek enerjili ışınlar gönderilir ve böylece daha yumuşak, rengi daha uygun bir görünüm elde edilmesi hedeflenir.
Ancak lazer tedavisi kızarma yapabilir ve yara izinin daha da kötüleşmesine sebep olabilir. Bu nedenle belli risklere sahiptir. Yan etkileri bazen orijinal yara izinden daha iyi görünse de, yine de bir miktar yara izi kalacağını kabullenmek gerekir.
Keloid Önlenebilir mi?
Keloid tedavisi zor olabilir ve her zaman da etkili olmaz. Bu nedenle keloid tipi yara izlerine sebep olabilecek cilt hasarlarından kaçınmak gerekir. Yaralanmadan sonra silikon jel pedleri kullanmak veya basınç pedleri kullanmak keloid oluşumuna engel olabilir.
Güneşe maruz kalmak da yara dokusunun renk değişimine uğramasına sebep olabilir ve bu nedenle yara izi çevresindeki dokudan daha koyu renkte olur. Bu da keloidin dikkat çekmesine yol açar. Güneşte yara izinizi kapatarak bu renk değişimini önleyebilirsiniz.
Uzun Vadedeki Görünüm
Keloid nadiren yan etkiye sebep olsa da, görünümünden hoşnut olmayabilirsiniz. Keloid tedavisi herhangi bir anda uygulanabilir ve bazen yıllar sonra bile güzel sonuçlar almak mümkün olur. Eğer yara iziniz sizi rahatsız ediyorsa, bir cildiye uzmanına görünebilirsiniz.